طرح حذف چهار صفر از پول ملی ایران، یکی از موضوعات مهم اقتصادی در سال‌های اخیر، بار دیگر در کانون توجه قرار گرفته است. مجلس لایحه حذف ۴ صفر از پول ملی را تصویب کرد و این طرح که با هدف ساده‌سازی محاسبات مالی، کاهش هزینه‌های چاپ اسکناس و تقویت اعتماد عمومی به پول ملی مطرح شده، مراحل نهایی تصویب خود را در مجلس شورای اسلامی طی می‌کند. اما حذف چهار صفر کی اجرا میشود ؟ در ادامه، جزئیات زمانبندی اجرا، پیش‌نیازها و چالش‌های این طرح بررسی میشود.
طرح حذف چهار صفر از پول ملی کی اجرا می شود؟
آخرین وضعیت لایحه حذف چهار صفر
لایحه حذف چهار صفر از پول ملی، که ابتدا در قالب اصلاح ماده یک قانون پولی و بانکی به مجلس ارائه شده بود، اکنون به ماده ۵۸ قانون بانک مرکزی تبدیل شده است. این لایحه پس از تصویب در کمیسیون اقتصادی مجلس، در صحن علنی نیز به تأیید نمایندگان رسیده، اما به دلیل ابهامی در یکی از تبصره‌های آن، توسط شورای نگهبان برای بررسی مجدد به مجلس بازگردانده شد. طبق اعلام عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، انتظار می‌رود این لایحه در شهریور ۱۴۰۴ در صحن علنی بررسی و نهایی شود. در صورت تأیید نهایی توسط شورای نگهبان، دولت دو سال فرصت خواهد داشت تا این طرح را اجرایی کند، به این معنا که اجرا احتمالاً از سال ۱۴۰۶ آغاز خواهد شد.
زمانبندی اجرای طرح حذف ۴ صفر
رئیس کل بانک مرکزی، محمدرضا فرزین، در نشست تخصصی سیاست‌های پولی و ارزی در اردیبهشت ۱۴۰۴ اعلام کرد که برنامه حذف چهار صفر در سال جاری (۱۴۰۴) عملیاتی خواهد شد، مشروط بر اینکه شرایط مناسب برای اجرا فراهم باشد. با این حال، به دلیل پیچیدگی‌های لجستیکی، از جمله نیاز به هماهنگی با دستگاه‌های مختلف، تغییر نرم‌افزارهای بانکی، اصلاح حسابداری‌ها و تولید اسکناس‌های جدید، فرآیند اجرا ممکن است تا سال ۱۴۰۶ طول بکشد. بانک مرکزی تأکید کرده است که برای جلوگیری از وجود دو نوع واحد پولی در دوره گذار، برنامه‌ریزی دقیقی انجام شده و اطلاع‌رسانی گسترده‌ای برای آماده‌سازی مردم و بخش خصوصی صورت خواهد گرفت.
اهداف و مزایای حذف چهار صفر
حذف چهار صفر از پول ملی با اهدافی مانند کاهش هزینه‌های چاپ و نگهداری اسکناس، ساده‌سازی محاسبات مالی و همسویی واحد پول با عرف مردم (مانند استفاده از تومان) دنبال میشود. این طرح می‌تواند با کاهش تعداد ارقام در مبادلات، فرآیندهای حسابداری، مالیاتی و پرداخت در فروشگاه‌ها را آسان‌تر کند. همچنین، در صورت همراهی با سیاست‌های ضدتورمی، می‌تواند به افزایش اعتماد روانی به پول ملی کمک کند. به گفته مدیرکل سیاست‌های اقتصادی بانک مرکزی، حتی در شرایط تورمی کنونی، این طرح توجیه‌پذیر است، اما پایداری آن به اصلاحات اقتصادی و کنترل تورم وابسته است.
چالش‌ها و پیچیدگی‌های اجرایی
حذف چهار صفر از پول ملی، فراتر از یک تغییر اسمی، نیازمند هماهنگی گسترده در بخش‌های مختلف است. این طرح مستلزم تغییر در سیستم‌های حسابرسی، نرم‌افزارهای بانکی، قوانین حقوقی مانند قانون چک، و تابلوهای قیمتی است. نایب‌رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس همچنین به محدودیت‌های چاپ اسکناس در شرایط خاص، مانند شرایط جنگی، اشاره کرده که اجرای این طرح را ضروری‌تر کرده است، زیرا پرداخت‌های الکترونیک ممکن است در چنین شرایطی مختل شوند. با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که بدون اصلاحات ساختاری و مهار تورم، این اقدام ممکن است تنها اثری ظاهری داشته باشد و نتواند ارزش واقعی پول ملی را تقویت کند.
تجربه‌های جهانی و درس‌هایی برای ایران
تجربه کشورهایی مانند ترکیه، که در سال ۲۰۰۵ با حذف شش صفر از لیره و اجرای همزمان سیاست‌های ضدتورمی موفق به تثبیت پول ملی شد، نشان‌دهنده اهمیت اصلاحات اقتصادی همراه با حذف صفر است. در ایران، موفقیت این طرح به عواملی مانند ثبات اقتصادی، انضباط مالی و اطلاع‌رسانی مؤثر بستگی دارد. بدون این پیش‌نیازها، حذف صفر ممکن است تنها به یک تغییر نمایشی تبدیل شود.
پرسش‌های متداول
حذف چهار صفر از پول ملی کی اجرا میشود؟
در صورت تصویب نهایی لایحه در شهریور ۱۴۰۴، دولت دو سال فرصت برای اجرا دارد و احتمالاً این طرح از سال ۱۴۰۶ عملیاتی خواهد شد.
آیا حذف چهار صفر بر تورم تأثیر می‌گذارد؟
این طرح به‌تنهایی تورم را کاهش نمی‌دهد، اما با ساده‌سازی محاسبات و کاهش هزینه‌های چاپ اسکناس، می‌تواند اثرات روانی و حسابداری مثبتی داشته باشد.
واحد پول جدید چیست؟
هنوز تصمیم نهایی درباره حفظ نام «ریال» یا تغییر آن به «تومان» یا نامی دیگر گرفته نشده و در بررسی‌های بعدی مشخص خواهد شد.
آیا حذف صفر ارزش پول ملی را افزایش می‌دهد؟
حذف صفر به‌تنهایی ارزش واقعی پول را تغییر نمی‌دهد، اما در صورت همراهی با اصلاحات اقتصادی، می‌تواند اعتماد به پول ملی را تقویت کند.
سخن پایانی
حذف چهار صفر از پول ملی ایران گامی در جهت ساده‌سازی مبادلات و کاهش هزینه‌های پولی است، اما موفقیت آن به اجرای دقیق، هماهنگی بین دستگاه‌ها و اصلاحات اقتصادی بستگی دارد. انتظار می‌رود با تصویب نهایی لایحه در شهریور ۱۴۰۴، فرآیند اجرایی این طرح از سال ۱۴۰۶ آغاز شود. برای اطلاعات بیشتر، می‌توانید به سامانه کدال (codal.ir) یا وب‌سایت رسمی بانک مرکزی مراجعه کنید.
