بررسی عوامل موثر بر قیمت سهام و رفتار بازار بورس اوراق بهادار

همه سرمایه گذارانی که قصد سرمایه گذاری در بازار بورس اوراق بهادار را دارند باید قبل از کاری عوامل موثر بر قیمت سهام و رفتار بازار بورس اوراق بهادار باید مورد بررسی قرار دهند و با در نظر گرفتن این عوامل و با توجه به تحلیل‌های بنیادی و تحلیل تکنیکال، اقدام به خرید و فروش سهام کنیم.

ما در این مطلب به بررسی عوامل موثر بر قیمت سهام که عوامل محیطی یا کلان،عوامل مرتبط با صنعت، عوامل داخلی یا درون شرکت می باشد، بپردازیم.

بررسی عوامل موثر بر قیمت سهام

عوامل موثر بر قیمت سهام را به طور کلی می‌توان به سه گروه تقسیم کرد :

1. عوامل محیطی یا کلان
2. عوامل مرتبط با صنعت
3. عوامل داخلی یا درون شرکت

عوامل کلان یا محیطی

نخستیـن عامل موثر بر قیمت سهام شرکت‌ها، عوامل کلان یا محیطی هستنـد. منظور از عوامل محیطی، عواملی هستند، که کاملا خارج از اختیار شرکت‌ها بوده، ولی ارزش سهام آنها را تحت تأثیر قرار می دهند. در ادامه به بررسی آنها می پردازیم:

• وضعیت اقتصادی و سیاسی

یکی از عوامل موثر بر قیمت سهام ، وضعیت سیاسی و اقتصادی است که منظور از آن ثبات یا عدم ثبات در اوضاع اقتصادی و سیاسی در عرصه داخلی و بین‌المللی است.

قطعا، آرامش فضای اقتصادی و سیاسی کشورها ،زمینه تداوم فعالیت مثبت و رو به رشد بنگاه‌های اقتصادی را فراهم می نماید که بر این اساس ، سرمایه‌گذاران اطمینان خاطری پیدا میکنند که با خرید سهام این شرکت‌ها، می‌توانند به سود قابل قبولی برسند ولی زمانی که وضعیت کشوری در حال بحران یا جنگ‌های داخلی می باشد، سرمایه‌گذاران در آن کشور مایل به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه نمی‌شوند و بر این اساس بازار سرمایه آن کشور را دچار رکود و حتی به ورشکستگی دچار می کند.

• سیاست های کلان پولی، مالی و ارزی

سیاست‌ های کلی دولت در حوزه پولی، مالی و ارزی که از عوامل موثر بر قیمت سهام می باشد، می‌تواند بر روی وضعیت شرکت‌ و در نتیجه بر قیمت سهام آن‌ها تاثیرگذار باشد.

بطور مثال درصورت افزایش نرخ ارز، شرکت های بورسی ای که بیشتر اوقات محصولات خود را به خارج از کشور صادر می‌کنند، به دلیل آنکه درآمد حاصل از فروش آنها افزایش می‌یابد، با افزایش سودآوری مواجه خواهند شد، اما در مقابل، شرکت‌هایی که بخش عمده مواد اولیه مورد نیاز خود را از خارج کشور تأمین می‌کنند، با افزایش هزینه‌ها و در نتیجه، میزان سودآوری آنها کاهش یافته و ارزش سهام آنها تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

پس دنبال کردن نحوه مخارج و درآمدهای ارزی شرکت‌‌ها یکی از مهمترین مباحث سرمایه‌گذاری در بورس است.

بیشتر بخوانید: انواع روش های سرمایه گذاری در بورس بصورت مستقیم و غیر مستقیم

به عنوان مثال : اگر بانک مرکزی تصمیم به کاهش نرخ سود تسهیلات به بنگاه‌های اقتصادی و شرکت‎‌ها بگیرد، این موضوع نیز باعث افزایش سود آوری، کاهش هزینه‌های مالی شرکت، و در نتیجه افزایش قیمت سهام آن شرکت می‌شود.

 

• بودجه سالیانه کشور

یکی از موارد مهمی که اقتصاد کشور را تحت تاثیر قرار می دهد و از عوامل موثر بر قیمت سهام به شمار می رود بودجه سالیانه و جزییات آن است. در واقع ترکیب بودجه سالیانه کشور نشان‌دهنده مقدار و میزان توجه دولت به صنایع مختلف موجود است.

بطور مثال در صورتی که دولت از بودجه خود بخش‌ زیادی را صرف ارائه تسهیلات برای گسترش صنایع پتروشیمی و افزایش ظرفیت تولید پتروشیمی کشور کند، این مسئله باعث رونق این صنعت شده و طبیعتا سهام شرکت‌های فعال در این زمینه را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

• قوانین و مقررات

به طور کلی تصمیم‌گیری بهتر و دقیق‌تر توسط سرمایه گذاران زمانی گرفته می شود که ثبات در قوانین و مقررات وجود داشته باشد.

بطور مثال افزایش تعرفه واردات خودرو می‌تواند، افزایش در میزان فروش شرکت‌های خودروساز داخلی را در به دنبال داشته باشد و در نتیجه باعث افزایش سودآوری آن‌ها شود،اما در صورتی که تغییر پی‌درپی این قوانین باعث سردرگمی شرکت‌ها شود و باعث خلل در برنامه‌ریزی بلندمدت آنها شود.

• نرخ تورم

یکی از عوامل موثر بر قیمت سهام نرخ تورم می باشد که می تواند بازار سرمایه را دست‌خوش تغییراتی کند و بر روی قیمت سهام بسیار اثر بگذار، زیرا تعدادی از شرکت‌های بورسی توانایی این را دارند که قیمت محصولات خود را بیشتر از نرخ افزایش در هزینه‌های عملیاتی و نرخ تورم افزایش دهند.

در این صورت، نرخ رشد سود بیش از نرخ تورم خواهد بود و قیمت سهام این شرکت‌ها در آینده افزایش میابد اما اگر برعکس این موضوع رخ دهد و در شرکت‌هایی که نرخ افزایش قیمت محصولات آن‌ها کمتر از نرخ افزایش در هزینه آن‌ها باشد، نرخ رشد سود، کمتر از نرخ تورم می شود و باعث کاهش قیمت سهم این شرکت‌ها را در بورس اوراق بهادار خواهد شد.

بیشتر بخوانید: افزایش نقدینگی ،عامل اصلی افزایش نرخ تورم در ایران

توجه داشته باشید که سرمایه‌گذارانی می‌توانند در بازار سرمایه، سود مناسبی کسب کنند که نسبت به شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور احاطه کامل داشته باشند و در جریان تغییر سیاست‌های کلی کشور باشند و به صورت کلی تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها، نرخ سود بانکی و یا حتی تغییرات نرخ بیکاری می تواند باعث نوسان قیمت سهام در بازار بورس ایران شود.

*پس همواره نسبت به جریانات کلی سیاسی و اقتصادی کشور و اخبار مهم این حوزه، پیگیر باشید و نسبت به هر یک از این تغییرات تحلیل‌های مناسبی را داشته باشید.

بیشتر بخوانید: اصول و روش‌های تحلیل تکنیکال در بورس از طریق استراتژی‌های مختلف

عوامل مرتبط با صنعت

دسته دوم که بسیار مهم است و از عوامل موثر بر قیمت سهام به حساب می آید عوامل مرتبط با صنعت می باشد.

در واقع شرکت‌هایی موفق به دریافت پذیرش در بورس می شوند که از صنایع بسیار گسترده‌ای باشند.خودروسازی، صنایع پتروشیمی، فلزات اساسی، پالایشگاهی، سیمان، و … تعدادی از آن‌ها می باشند.

• نحوه قیمت‌گذاری محصولات

قیمت‌گذاری محصولات در شرکت‌های بورسی به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. برای سرمایه‌گذاری در سهام مناسب توجه به این موضوع ضروری است. به عنوان نمونه در برخی از مواقع دولت در راستای قیمت‌گذاری مناسب با هدف تنظیم بازار، مستقیماً بر قیمت خودروهای تولید داخل، نظارت و قیمت آن‌ها را تعیین می‌کند.

این موضوع باعث می‌شود قیمت سهام شرکت‌های بورسی در حوزه خودرو دست خوش تغییراتی قرار گیرد که هر سرمایه‌گذار باید نسبت به این‌گونه تصمیمات دولت آشنا بوده و در زمان مناسب تصمیم به خرید و یا فروش سهام این شرکت‌ها کند.

برخی دیگر از محصولات مثل مواد دارویی و غذایی نیز نرخ‌های مصوب دارند. یا در مثالی دیگر قیمت بعضی از محصولات صادراتی مثل فلز روی یا متانول شرکت‌های پتروشیمی، توسط نرخ‌های جهانی مشخص می‌شود. لذا رصد قیمت‌های جهانی در این صنایع بسیار مهم است.

پس رصد نحوه قیمت‌گذاری و تغییرات این قیمت‌ها بسیار مهم بوده و می‌تواند قیمت سهام شرکت مورد نظر را تحت تاثیر قرار دهد.

• میزان عرضه و تقاضا برای محصولات

در بازه‌ های زمانی مختلف نیز، بسته به شرایط ممکن است تقاضا برای محصولات صنعت خاصی افزایش یابد. این امر می‌تواند منجر به افزایش فروش برخی شرکت‌ها شده و در نهایت قیمت سهام آن‌ها نیز افزایش یابد.

بیشتر بخوانید: عرضه و تقاضا در بازار سهام چیست؟تاثیر عرضه و تقاضا بر روی قیمت سهام

بطور مثال همانطور که مستحضر هستید در سال‌های گذشته صنعت مسکن و ساخت و ساز بسیار پر رونق شده بود. در این شرایط صنایع مرتبط با بخش مسکن مثل صنعت سیمان و آجر و کاشی و سرامیک و … به دلیل تقاضای بالا برای محصولاتشان در ساخت و ساز سودآوری مناسبی را تجربه کردند.

بیشتر بخوانید: قانون عرضه و تقاضا چیست؟ بررسی رابطه بین عرضه و تقاضا همراه با نمودار

• رقابتی یا انحصاری بودن صنعت

در واقع نوع محصول یا خدماتی که توسط شرکت‌ها ارائه می‌شود هم در سودآوری شرکت بسیار موثر می باشد. توجه داشته باشید شرکت‌های دارای بازار انحصاری معمولا برای فروش محصولات خود مشکلی نداشته و سودآوری مناسبی نیز دارند.

سایر شرکت‌ها نیز بسته به تبلیغات و رقابتی که دارند می‌توانند سودسازی خوبی داشته باشند. این واقعیت وجود دارد که هر اندازه ای که یک محصول انحصاری‌تر باشد میزان سودآوری برای شرکت‌های تولیدکننده آن محصولات بیشتر خواهد شد و رقبای کمتری در این بازار وجود دارند.

با توجه به مطلب گفته شده توجه داشته باشید قبل از خرید سهام هر یک از صنایع، مورد ارزیابی قرار گیرد و احتمال ورود رقبای جدید در آن بازار به‌خوبی سنجیده شود.

• حجم سرمایه‌گذاری در صنعت

یکی از عوامل موثر بر قیمت سهام حجم سرمایه‌گذاری در صنعت می باشد که هرچه حجم سرمایه‌گذاری در یک صنعت بیشتر باشد، بیان کننده انتظار سوددهی بیشتر و مناسب آن در آینده خواهد بود.

دریافت اطلاعات در ورود سرمایه‌های کلان به صنایع مختلف می‌تواند به سرمایه‌گذاری بهتر در سهام شرکت‌ها کمک کند.

• وضعیت صنایع مرتبط

بررسی وضعیت صنایع مرتبط با صنعت مورد نظر از دیگر عوامل موثر بر قیمت سهام یک شرکت است. برخی از صنایع در داخل کشور به صنایع دیگر وابستگی شدیدی دارند و در صورت رکود یکی از صنایع، سایر صنایع نیز با چالش‌ها و مشکلات جدی مواجه خواهند شد.

برای مثال در حال حاضر صنایع فولاد با صنایع استخراج سنگ‌آهن و خودروسازی ارتباط تنگاتنگی دارد و رکود در صنایع فولاد، رکود در دیگر صنایع را به دنبال خواهد داشت.

با توجه به این موضوع توصیه می‌شود قبل از خرید سهام شرکت‌ها بورسی، تحلیل از آن صنعت و صنایع وابسته داشته باشیم تا در صورت تغییرات در یکی از صنایع، تغییرات در صنایع دیگر را به خوبی پیش‌بینی کنیم زیرا رونق یا رکود یک صنعت می‌توانند بر روی صنایع مرتبط دیگر هم اثرگذار باشد.

• تحولات فناوری

امروزه سرعت پیشرفت و تحول فناوری بر هیچ کس پوشیده نیست. صنایعی که بتوانند از تحولات و پیشرفت فناوری، بیشتر بهره ببرند مسلما در بلندمدت رشد خوبی را تجربه خواهند کرد.

همچنین توجه به انطباق‌ پذیری شرکت‌ها با پیشرفت تکنولوژی نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. شرکت‌های پیشرو همواره از شرکت‌های دنباله رو در وضعیت بهتری قرار خواهند داشت!

عوامل درونی

دسته سوم که بسیار مهم هم هست و از عوامل موثر بر قیمت سهام به حساب می آید عوامل درونی می باشد که در ادامه به توضیح آن‌ها خواهیم پرداخت عوامل درونی در واقع به وضعیت داخل شرکت بستگی دارند.

• میزان سودآوری شرکت و ثبات آن

بدون تردید، مهمترین انگیزه یک سرمایه‌گذار از خرید سهام شرکت، کسب سود است. برای سرمایه‌گذاران مهم است که شرکت مورد نظر بتواند عملکرد مناسبی داشته و سود قابل قبولی را در هر سال به دست می‌آورد. همه عواملی که تا پیش از این نیز در مورد آن‌ها بحث شد تاثیر خود را ابتدا در سودسازی شرکت و نهایتا در قیمت سهام آن نشان می‌دهند.

دیگر عامل مهم، تداوم روند سودآوری و چشم‌انداز مناسب شرکت در آینده است. چرا که از دید سرمایه‌گذاران، شرکتی که فقط در یک دوره سود خوبی کسب کند، اما نتواند به این روند ادامه دهد، گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری نخواهد بود.

نکته دیگری که بسیار مهم است این است که شرکت‌ها، در سال‌های ابتدای فعالیت خود، سودآوری چندان بالایی ندارند و به تدریج، روند سودآوری آنها بهبود می یابد که لازم است سرمایه‌گذاران با دید بلندمدت، سودآوری شرکت را مورد ارزیابی قرار دهند.

بیشتر بخوانید: چگونه به یکی از بورس بازان حرفه ای و موفق در جهان تبدیل شویم

• نسبت قیمت به درآمد سهم (P/E)

نسبت P/E که در بازار سرمایه کاربرد زیادی دارد در واقع نشان‌دهنده دوره بازگشت سرمایه سهام شرکت است.  نسبت P به E از تقسیم کردن قیمت سهم ((Price به سود سالیانه سهم (Earning) )بدست می آید.

برای مثال، دو شرکت الف و ب را که هر دو در صنعت ساختمان فعالیت می‌کنند و در اغلب شرایط نیز با هم یکسان هستند، درنظر بگیریـد.

اگر سود سهام هر دو شرکت در پایان سال ۱۰۰ تومان باشد، اما قیمت سهام شرکت الف در بورس ۵۰۰ تومان و قیمت سهام شرکت ب، ۱۰۰۰ تومان، شما چه نتیجه ای خواهید گرفت؟

طبیعتا اولین چیزی که به ذهن می‌رسد این است که با فرض تداوم روند سودآوری، شرکت “الف” پس از ۵ سال، خواهد توانست اصل سرمایه سهامدارانش را از محل سود سهام، تأمین نماید (۵=۱۰۰/۵۰۰)، درحالیکه این مدت در شرکت “ب”، ۱۰ سال است (۱۰=۱۰۰/۱۰۰۰).

بنابراین، احتمالا شرکت “الف” در مقایسه با شرکت “ب”، در وضعیت مناسب تری قرار دارد. معمولا در شرایط یکسان، هر اندازه نسبت P به E یک شرکت در مقایسه با سایر شرکت‌های موجود در آن صنعت کمتر باشد، نشان دهنده با ارزش بودن سهم است.

همچنین با بررسی نسبت P به E یک شرکت و مقایسه آن با نسبت P به E سایر شرکت‌های فعال در آن صنعت، می‌توان دریافت که آیا قیمتی که هم‌اکنون برای سهم مذکور در بورس تعیین شده، قیمت مناسبی است یا خیر. البته باید توجه داشت که نسبت P به E تنها یکی از معیارهای ارزیابی سهم است و نباید به تنهایی و بدون درنظر گرفتن سایر معیارها، ملاک تصمیم‌گیری قرار گیرد.

•  قابلیت نقدشوندگی سهام

یکی از مهترین ویژگی‌های یک دارایی خوب از جمله سهام، نقدینگی بالای آن (قابلیت تبدیل شدن سریع آن به پول نقد) است.

توجه داشته باشید که در بازار بورس هر چه دفعات معاملات و حجم معاملات و تعداد سهام معامله شده یک شرکت بیشتر باشد، نشان دهنده قابلیت نقدشوندگی بالای آن سهم می‌باشد.

درباره نحوه انجام معاملات در بورس بیشتر بدانید

• طرح‌های توسعه شرکت

برنامه‌ریزی شرکت برای اجرای طرح‌های توسعه می‌تواند نشان‌دهنده رشد و پویایی آن شرکت خواهد بود که از عوامل موثر بر قیمت سهام هم به شمار میرود.

بنابراین وجود طرح‌های توسعه‌ای، می‌تواند یکی از نشانه‌های ارزنده بودن سهام شرکت باشد. البته که سرمایه‌گذار باید هدف و اثرات انجام طرح توسعه را کاملا مورد بررسی قرار دهد، زیرا تاثیر همه طرح‌های توسعه مشابه یکدیگر نیست.

مثلا طرح‌هایی که برای تعویض ماشین‌آلات فرسوده یک شرکت اجرا می شود، در مقایسه با طرح‌هایی که با هدف راه‌اندازی خطوط تولید جدید اجرا می شود، تأثیر کمتـری در میزان سودآوری شرکت دارند.

• میزان سهام در دست مردم (سهام شناور)

به بخشی از سهام شرکت که در اختیار عموم مردم و سهامداران خرد قرار دارد، سهام شناور می‌گویند. هرچه سهام شناور یک شرکت بیشتر شود، تعداد معاملات سهام و نقدشوندگی آن نیز افزایش می یابد.

در نتیجه وضعیت آن سهم مناسب‌تر خواهد بود. زیاد بودن سهام شناور مزایایی از جمله واقعی بودن قیمت سهام، کاهش احتمال دستکاری در قیمت سهام، کاهش ریسک معاملات و … را به همراه دارد.

بیشتر بخوانید: نحوه محاسبه ریسک برای به دست آوردن میزان ریسک کلی و ریسک پرتفوی

•  ترکیب سهام‌داران شرکت

تصمیم‌گیرندگان اصلی یک شرکت در واقع سهامداران عمده آن شرکت هستند. معمولا سهامداران عمده، خود نهادها و شرکت‌های بزرگ حقوقی هستند که منافع خاصی را از سرمایه‌گذاری‌هایشان دنبال می‌کنند.

حضور سهامداران عمده خوش‌نام و با سابقه خوب در ترکیب سهامداران که در مواقع لازم از سهام شرکت حمایت می‌کنند، نقطه قوت برای سهام آن شرکت محسوب می شود و می‌تواند باعث افزایش سود و کاهش ضررهای احتمالی در سرمایه‌گذاری افراد شود اما به معنای حمایت آنان از سهم نیست و باید عملکرد گذشته سهامداران عمده در این خصوص مورد بررسی قرار گیرد.

• وضعیت دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت

صورت‌های مالی اساسی شرکت ازجمله ترازنامه اطلاعات دقیقی درباره عملکرد آن شرکت در اختیار ما قرار می دهد، که می توان با بررسی صورت های مالی شناخت خوبی نسبت به وضعیت مالی شرکت و بخصوص میزان دارایی‌ها و بدهی‌های آن بدست آورد.

طبیعتا برای سهامدار، به عنوان فردی که به نسبت سهامش مالک شرکت محسوب می‌شود، این موضوع بسیار حائز اهمیت است که شرکت، چه دارایی‌هایی در اختیار دارد، به چه میزان بدهی دارد.

این مقاله جهت بررسی عوامل موثر بر قیمت سهام که یکی از مهمترین نکاتی که قبل از خرید و سرمایه گذاری باید به آن توجه کنیم گردآوری شده است امیدوارم که مطالعه این مطلب رضایت شما را جلب نموده باشد.