بازار سرمایه ایران و بازار بورس در طی مدت ۲ هفته گذشته دارای رفتار توده ای و منفی بود که این رفتار در اخرین روز کاری هفته اول آبان ماه به پایان رسید و شاخص بورس روندی افزایشی خود را پیش گرفت. با این روند پس از سه افت هفتگی متوالی در نهایت این ریزش ها متوقف شد . تاثیر این رفتار توده ای به گونه ای بود که یا سهام را به صورت یکپارچه مثبت و یا به وصرت یکپارچه منفی می ساخت. این رفتار امید به سود گرفتن در کوتاه مدت را به طور کلی صفر ساخت. با این روند بورس بازان اکثر سهام های خود را در بازار بورس در صف فروش قرار دادند با اینکه این عمل به این روند منفی دامن میزد. به گفته دنیای اقتصاد این روند به اتمام است و شاخص بورس به ثبات و روند بازار بورس به روند مثبت خود بازگشته است.
در هفته گذشته که با دو تعطیلی بیشتر همراه بود، معاملاتی کم عمق با نوسان محدود را شاهد بودیم که طی آن شاخص کل ۱/۳ درصد افزایش یافت . ایجاد تعادل در بخش عمده ای از نماد های موسوم به بازار پایه در کنار رشد قیمت سهام کوچک در بازار اصلی، از مهمترین رویداد های بازار در هفته گذشته بود که تا حدودی خاطره نوسانات پردامنه کاهشی اخیر را کمرنگ کردند.
به همین دلیل، شاخص قیمت هم وزن که تا پایان هفته گذشته نسبت به اوج روز سیزدهم مهر بیشتر از ۱۸ درصد کاهش یافته بود، در این هفته از کمند چهارمین افت متوالی رهایی یافت و افزایش ۴/۶ درصدی را به ثبت رساند. با این حال، ترکیب چشم انداز متغیر های بنیادی شامل نرخ ارز و قیمت های جهانی با تحلیل های نموداری نشان دهنده آن است که حداقل در سطح شاخص کل، انتظار احیای مجدد فضای رونق یکپارچه که مانند شرایطی که قبل از نیمه مهر ماه ضعیف است. وضعیتی که کماکان سناریوی نوسانات مکرر و حاکمیت فضای انتظار در کوتاه‌مدت را از سایر پیش‌بینی‌ها محتمل‌تر می‌کند. به عبارت دقیق‌تر، رفتارهای توده‌ای که به‌طور دسته‌جمعی سهام را سبزپوش کند وضعیتی است که احتمال وقوع آن پایین است.
گزارش های ماهانه مورد توجه سرمایه گذاران
پس از اتمام مدت فصل انتشار صورت های مالی سه ماهه تابستان، در این هفته نوبت به گزارش های عملکرد تولید و فروش ماه نخست پاییز رسید که توسط شرکت ها روی سامانه کداب بارگذاری شد. برآیند اطلاعات منتشر شده تا به اینجای کار حاکی از آن است که در شرکت های بزرگتر نسبت به شرکت های معمول و شرکت های کالامحور که شرکت های تولیدی بزرگی هستند، که در گروه فلزات اساسی به ویژه فولاد و مس تحول عمده ای اتفاق نیاقتاده است و در بعضی از موارد هم نشانه های افت قیمت های فروش و نیز تا حدی افت تولید نسبت به متوسط نیمه اول سال به نظر می آید.
ولی باز این اتفاقات، رشد قیمت این سهام در شمار عمده ای از این شرکت ها از ابتدای سال به اندازه ای بوده که به رغم گزازش های مطلوب جذابیت خاصی برای سرمایه گذاران بنیادی ایجاد نمی کند سیمانی ها نیز شرایط مشابهی دارند با این تفاوت که با شروع شدن فصل سرد و ورود هوای سرد به کشور و همچنین کاهش تقاضا ناشی از رکورد فعالیت های زیر ساختی، احتمالا عملکرد خوب مهرماه این شرکت قابل تعمیم به مدت باقیمانده تا پایان سال نخواهد بود.
در صنایعی همچون صنایع سرب و روی اما گزارش های ماهانه به اندازه صنعت فوق جالی نبود و اکثر فعالان این صنعت، دارای افت تولید و فروش نسبت به ماه گذشته را به سهامداران رساندند. در رویدادی نادر، شرکت کالسیمین اعلام کرد که بیشتر از ۳۰ درصد محصول فروخته شده صادارتی که از اول سال برای صادرات ارسال شده بودند به خاطر مشکلات مبادلاتی به انبار باز گردانده شده اند.
شرایطی که اهمیت توجه به ریسک های سیسیتماتیک در فعالیت صادر کنندگان در موقعیت کنونی را به سرمایه گذاران یاد آور میشود. در بزرگ‌ترین صنعت بازار سرمایه یعنی پتروشیمی هنوز بخشی از شرکت‌ها عملکرد خود را منتشر نکرده‌اند اما در مورد سایرین، حجم تولید و فروش کمابیش مشابه شهریورماه است هر چند در برخی محصولات مانند اوره، پروپیلن، پی وی سی و پلی پروپیلن بعضا افت‌های قیمتی مهمی به چشم می‌خورد.
افزایش قیمت دلار
یکی از مهمترین عومالب تاثیر گذار در فضای سود آوری شرکت های بورسی در ۱۸ ماه اخیر نوسانات نرخ ارز بوده است . این متغیر کلیدی در بازار آزاد امسال یکسره بر مدار منفی حرکت کرد و تقریبا ۲۰ درصد از ارزش خود را از دست داده است.
در سامانه نیما نیز که مبنای قیمت گذاری محصولات برخی شرکت ها در بورس کالا و تسعیر( نرخ تعیین کردن) صادر کنندگان بوده هم پس از یک جهش اولیه در فصل بهاد از محدوده ۹ هزار تومان تا مرز ۱۲ هزار تومان در اواخر خرداد، در ماه های بعدی مجددا مسیر کاهشی را پیموده و در حال حاضر به سطح ۱۰۷۰۰ تومان قیمت هر دلار می باشد.
در بازار آزاد نیز قیمت های نیز به کمترین میزان خود در کل سال ۹۸ رسید. این کف مبلغ ۱۱ هزار تومان بود که تاثیرات روانی خود را بر روی بازار داشت. یبا اینکه انتظار میرفت این روند کاهشی قیمت دلار ادامه داشته باشد، تحولات هفته گذشته این طور بوده است که قیمت ها از کف مذکور کمی بالا امده است . از دیدگاه کلان نیز باید به تدوام رشد نقدینگی از یکسو و محدودیت های ناشی از تحریم و فروش نفت از سوی دیگر و نزدیکی به زمان بالاترین میزان درخواست واردات قبل از به پایان رسیدن سال میلادی عنایت داشت.
بر این اساس هر چند با توجه به مدیریت مطلوب بانک مرکزی، احتمال رشد قیمت دلار اندک و کم است اما تدوام تقویت ریال نیز با چالش های مربوط به خودش را به همرام دارد. از این رو تحلیل گران و سرمایه گذاران و معامله گران در بازار سرمایه و بازار بورس می توانند با استفاده از مدل های ارزیابی آتی از سودآوری شرکت ها، نرخ های کنونی ارز با شیب صعودی ملایم را به عنوان فرض پایه در محاسبات خود مدنظر قرار دهند.
پیش به سوی سیاست فوق انبساطی
در زمان نگارش این مطلب هنوز نتیجه نشست بانک مرکزی آمریکا درخصوص نرخ بهره بین بانکی مشخص نشده است اما به احتمال زیاد بر اساس پیش‌بینی اکثریت تحلیلگران، نهاد مزبور برای سومین نوبت متوالی در سال جاری نرخ بهره را ربع واحد درصد دیگر کاهش داده و به محدوده ۵/ ۱ درصد رسانده است. این در حالی است که در نشست قبلی، بر اساس نظرسنجی از اعضای تصمیم‌ساز بانک مرکزی، اکثریت آنها بر عدم کاهش بهره تا پایان سال آینده میلادی تاکید داشتند! این تعارض به خوبی گویای آن است که سیاست‌گذاران پولی در شرایط فعلی بیش از هر زمان دیگری تحت تاثیر انتظارات فعالان بازارهای مالی در تصمیم‌گیری خود قرار می‌گیرند.
بر این اساس معاملاتی آتی دهنده آن است که معامله گران بازار سرمایه انتظار دو مرحله کاهش بهره دیگر تا پایان سال ۲۰۲۰ میلادی را دارند که در صورت به واقعیت نشستن این امر، این متغیر مهم را به مرز یک درصد هدایت می کند. در این میان، برخی تحلیل گران حتی پیش بینی جسوارنه تری مبنی بر کاهش بهره به محدوده صفر درصد را در همین بازه زمانی مطرح کرده اند.
گذشته از این، دایره رزرو برای نخستین بار در پنج سال گذشته در ماه قبل اقدام به خرید اوراق قرضه دولتی و تزریق منابه مالی به بازار بین بانکی و بسیاری از تحلیل گران از شگفت زده کرد. به این ترتیب می توان گفت برآیند حرکت بانک مرکزی امریکا به همراه دو رقیب اورپایی و ژاپنی با شتاب زیادی به سمت سیاست های پولی انبساطی معطوف شده است.
رویدادی که هر چند می تواند رکود محتمل اقتصادی پیش رو را تا میزانی به تاخیر بیندازد ولی که ابزار های مرسوم سیاست گذاران برای رهایی از رکود در زمان وقوع را محدودتر از قبل می سازد. در هر حال پیامد محتمل مسیر فعلی در سطح بازار اهی جهانی عبارت از حفظ فضای آرامش و ثبات در کوتاه مدت خواهد بود.
شرایط که به وجود آمده است، شرایطیست که برای سرمایه گذاران بورس کالامحور تهران نیز از منظر کنترل ریسک های کاهشی در قیمت جهانی مواد خام مطلوب تلقی میشود.
