پس از ماه‌های پرتنش سیاسی و اقتصادی، و همزمان با بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران، بازارهای ارز و طلا بیش از همیشه زیر ذره‌بین فعالان اقتصادی قرار گرفته‌اند.
با این وجود، بررسی مجموعه‌ای از فرضیات و متغیرهای کلان اقتصاد نشان می‌دهد که برنده فصل جاری، برخلاف تصور رایج، نه طلا و نه ارز، بلکه بورس اوراق بهادار تهران خواهد بود.
پیش‌بینی رونق دوباره بورس در پاییز و زمستان ۱۴۰۴
در چهار سال اخیر، بازار سرمایه به شکلی شگفت‌انگیز یک چرخه تقویمی را تکرار کرده است. در این الگو، اواخر مهرماه به عنوان نقطه تشکیل کف قیمتی شناخته می‌شود و از آبان تا اردیبهشت، موج صعودی بازار را فرا می‌گیرد. همین تجربیات گذشته، زمینه را برای تکرار این الگو در سال جاری فراهم می‌کند و احتمال رونق دوباره بورس در پاییز و زمستان ۱۴۰۴ را تقویت می‌نماید.
تحلیلگران معتقدند که اسرائیل از استراتژی «چمن‌زنی» برای مهار تدریجی توان هسته‌ای و موشکی ایران بهره می‌برد؛ یعنی حملات مقطعی برای تضعیف قابلیت‌ها بدون ورود به یک جنگ تمام‌عیار. جنگ ۱۲ روزه اخیر نیز نشان داد که اسرائیل همچنان بر این سیاست پافشاری می‌کند و مقامات تل‌آویو بارها اعلام کرده‌اند که در صورت مشاهده تهدید جدید، آماده اقدام مجدد هستند. در عین حال، اسرائیل با توسعه سامانه‌های دفاعی مانند «پیکان»، خرید جنگنده‌ها و هواپیماهای سوخت‌رسان، و افزایش بودجه نظامی، توان دفاعی خود را تقویت کرده است. بعد تبلیغاتی هم برجسته است؛ اسرائیل تلاش می‌کند افکار عمومی و جامعه بین‌المللی را با بزرگ‌نمایی تهدید غنی‌سازی اورانیوم ایران، همراه سازد. با این حال، شواهد حاکی از آن است که این تهدیدها بیشتر جنبه روانی و بازدارنده دارند تا عملیاتی قریب‌الوقوع، و زمان‌بندی مشخصی برای حمله بعدی وجود ندارد.
بررسی شرایط امنیتی نشان می‌دهد که جنگ ۱۲ روزه اخیر، هرچند با اهداف اعلام‌شده مهاجمان همراه بود، اما پاسخ متقابل ایران هزینه‌هایی بر آن‌ها تحمیل کرد. این امر احتمال تکرار حمله در کوتاه‌مدت را کاهش داده است. کاهش ریسک‌های ژئوپلیتیک، یکی از عواملی است که می‌تواند فضای روانی بازارها را آرام‌تر کند و زمینه را برای رشد سرمایه‌گذاری در بورس فراهم آورد. امضای توافق قاهره با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، یک دستاورد دیپلماتیک کلیدی برای ایران به حساب می‌آید. این توافق بیانگر تمایل کشور به ادامه همکاری در چارچوب غیرنظامی است و عملاً تهدید خروج از NPT را به حاشیه رانده است.
چنین گامی، فشارهای سیاسی را کم می‌کند و می‌تواند مسیر تعاملات اقتصادی را در ماه‌های آتی هموارتر سازد. یکی دیگر از متغیرهای کلیدی مؤثر بر چشم‌انداز بورس، وضعیت مالی دولت و تأمین انرژی صنایع صادرات‌محور است. در پایان شهریور، دولت موفق به وصول درآمدهای مالیاتی شد؛ رویدادی که نیاز به فشار بر بازار بدهی یا استقراض مستقیم از بانک مرکزی را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، پایداری نسبی در تأمین برق و گاز طی ماه‌های مهر و آبان، امکان تولید حداکثری را برای شرکت‌های بزرگ فراهم کرده و این عامل به سودآوری صنایع بورسی کمک شایانی خواهد کرد.
چین همچنان خریدار استراتژیک نفت ایران باقی مانده است. آمارهای اخیر حاکی از آن است که واردات نفت از ایران نه تنها در سطح ۱.۳ میلیون بشکه در روز ثابت مانده، بلکه در سپتامبر به مرز ۲ میلیون بشکه رسیده است. چنین حجمی از صادرات، با توجه به توافقات امنیتی-اقتصادی میان پکن و ریاض و موضع حمایتی چین در برابر سازوکار تحریم‌ها، اطمینان‌بخش است. استمرار درآمدهای نفتی، نقش مهمی در تثبیت بازار ارز و تقویت بنیه مالی دولت ایفا می‌کند. در اقتصاد ایران، هیچ‌گاه فاصله بیش از ۵۰ درصدی بین نرخ آزاد ارز و نرخ سامانه نیما پایدار نمانده است. تجربیات تاریخی نشان می‌دهد که چنین شکافی در نهایت به اصلاح می‌انجامد. سیاست‌گذاران نیز با طرح‌هایی مانند ایجاد «تالار دوم ارزی»، در مسیر تعدیل حرکت می‌کنند. در صورت تحقق این سناریو، شرکت‌های صادرات‌محور بورسی از نرخ‌های بالاتر ارز منتفع خواهند شد.
بازار طلا در سطح جهانی، در ماه‌های اخیر رشد چشمگیری داشته و وارد فاز اشباع خرید شده است. این وضعیت، احتمال اصلاح قیمت‌ها را افزایش می‌دهد، به ویژه با توجه به همبستگی آن با بازارهای پرریسک مانند سهام بین‌المللی و رمزارزها. در داخل کشور نیز، به دلیل رشد همزمان ارز و طلای جهانی، ارزش بازار طلا نسبت به نقدینگی به بالاترین حد تاریخی خود رسیده است. این افزایش سهم طلا از نقدینگی ملی، الگویی کلاسیک از یک بازار بیش‌خرید است که در برابر اصلاح کوتاه‌مدت آسیب‌پذیر می‌باشد.
برآوردها نشان می‌دهد حجم نقدینگی دلاری در پاییز به مرز ۱۰۰ میلیارد دلار با نرخ محاسباتی ۱۲۰ هزار تومان رسیده است. این سطح از منابع، در بازه ۱۵ سال گذشته بارها مانع از سقوط شدیدتر ارزش ریال شده است. اکنون نیز، با وجود درآمدهای نفتی نسبتاً پایدار و سیاست پولی انقباضی، همین سطح نقدینگی می‌تواند به عنوان سپری در برابر افت بیشتر پول ملی عمل کند.
با مرور تمامی عوامل فوق، تصویری واضح از بازارهای اصلی ایران در پاییز ۱۴۰۴ ترسیم می‌شود. در حالی که بازار طلا به دلیل اشباع خرید جهانی و سهم بالای آن از نقدینگی داخلی، در معرض اصلاح قرار دارد و بازار ارز نیز تحت حمایت نقدینگی دلاری و درآمدهای نفتی از ثبات نسبی برخوردار است، بورس تهران در نقطه‌ای استثنایی قرار گرفته است.
ترکیب کف تاریخی ارزش سهام، الگوی تقویمی تکرارشونده، بهبود شرایط مالی دولت، ثبات انرژی صنایع، و احتمال اصلاح سیاست‌های ارزی، همگی از آن حکایت دارند که بازار سرمایه شانس بیشتری نسبت به سایر بازارها برای پیشتازی در بازدهی دارد. به این ترتیب، اگرچه تغییر در هر یک از فرضیات می‌تواند سناریو را دگرگون کند، اما بر اساس مجموعه داده‌های موجود، محتمل‌ترین پیش‌بینی این است که بورس تهران در پاییز ۱۴۰۴، صدرنشین بازارهای مالی ایران خواهد بود.
همچنین بخوانید: احتمال تغییر دامنه نوسان بورس در صورت ثبات بازار
