مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، در نشست روز یکشنبه ۱۹ مرداد ۱۴۰۴ با مدیران رسانه‌ای، بار دیگر به موضوع حساس قیمت بنزین و ناترازی موجود در این حوزه پرداخت و دیدگاه دولت را در این زمینه با شفافیت بیشتری بیان کرد. وی تأکید کرد که دولت قصد ندارد با افزایش قیمت بنزین به اقشار محروم جامعه فشار وارد کند، اما در عین حال این پرسش را مطرح کرد که چرا باید ۴ میلیارد دلار برای واردات بنزین هزینه شود تا افرادی که ۴ برابر بیشتر از دیگران مصرف می‌کنند، از یارانه‌ای مشابه با قیمت ۱۵۰۰ تومان به ازای هر لیتر بهره‌مند شوند؟
یارانه بنزین برای هر نفر چقدر است
در طرح پیشنهادی یارانه بنزین پزشکیان، هر فرد ماهانه ۶۰ لیتر بنزین با قیمت یارانه‌ای ۱۵۰۰ تومان (معادل ۹۰,۰۰۰ تومان) دریافت می‌کند و مصرف مازاد با قیمت آزاد (تا ۲۵,۰۰۰ تومان بر لیتر) محاسبه می‌شود. مبلغ دقیق یارانه بستگی به تعداد افراد خانوار و میزان مصرف دارد، اما جزئیات نهایی هنوز اعلام نشده است.
احتمال تعیین نرخ‌های متفاوت برای بنزین بر اساس دهک‌های درآمدی
اظهارات رئیس‌جمهور نشان‌دهنده این است که یکی از گزینه‌های احتمالی دولت برای رفع ناترازی بنزین، تعیین نرخ‌های متفاوت برای بنزین بر اساس دهک‌های درآمدی است، مشابه سیاستی که در تخصیص یارانه نقدی اعمال می‌شود، جایی که دهک‌های پردرآمد یا یارانه دریافت نمی‌کنند یا مبلغ کمتری می‌گیرند. در صورت اجرای این طرح، احتمال حذف یا کاهش یارانه بنزین برای دهک‌های بالای درآمدی افزایش می‌یابد، در حالی که دهک‌های پایین درآمدی همچنان از قیمت کنونی یا حتی یارانه بیشتری برخوردار خواهند شد.
پزشکیان همچنین خاطرنشان کرد که بخش قابل توجهی از منابع کشور صرف واردات بنزین می‌شود، در حالی که با مدیریت صحیح مصرف می‌توان این هزینه‌ها را کاهش داد. وی در اظهارات خود به ناعادلانه بودن تخصیص یارانه سوخت به دهک‌های پردرآمد اشاره کرد و گفت: «من نمی‌خواهم بنزین را برای محرومین گران کنم، اما به کسی که چهار برابر مصرف می‌کند چرا باید این‌گونه یارانه بدهیم؟» او افزود که این منابع می‌توانست برای بهبود معیشت مردم، تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام مانند ساخت مدارس و توسعه زیرساخت‌ها استفاده شود.
دولت در حال بررسی راهکارهای نهایی برای اصلاح نظام قیمت‌گذاری و توزیع یارانه بنزین است
در سال‌های اخیر، شایعات متعددی درباره افزایش قیمت بنزین یا سه‌نرخی شدن آن در رسانه‌ها و فضای مجازی مطرح شده، اما تاکنون هیچ‌یک از این گمانه‌زنی‌ها به مرحله اجرا نرسیده است. با این حال، سخنان اخیر رئیس‌جمهور نشان می‌دهد که دولت در حال بررسی راهکارهای نهایی برای اصلاح نظام قیمت‌گذاری و توزیع یارانه بنزین است. قیمت بنزین در ایران از آبان ۱۳۹۸ ثابت مانده و در حال حاضر هر لیتر بنزین سهمیه‌ای ۱۵۰۰ تومان و بنزین آزاد ۳۰۰۰ تومان است.
یکی از طرح‌های پیشنهادی دولت، طرح «بنزین به نفر» است که در آن هر فرد ماهانه سهمیه‌ای مشخص (مثلاً ۶۰ لیتر) با قیمت یارانه‌ای دریافت می‌کند و مصرف مازاد با قیمت آزاد (حدود ۲۵ هزار تومان) محاسبه خواهد شد. این طرح با هدف افزایش عدالت اجتماعی، کاهش مصرف بی‌رویه سوخت، کنترل قاچاق سوخت و صرفه‌جویی در منابع مالی مطرح شده است. کارشناسان معتقدند اجرای این طرح می‌تواند فشار مالی بر دولت را کاهش داده و منابع آزادشده را به حمایت هدفمند از اقشار محروم و تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام اختصاص دهد.
با توجه به محدودیت منابع مالی و شرایط اقتصادی دشوار، اصلاح نظام یارانه‌ای یکی از اولویت‌های دولت است. تمرکز بر حمایت از دهک‌های کم‌درآمد و کاهش یارانه برای مصرف‌کنندگان پرمصرف، گامی مهم در جهت افزایش عدالت و کارایی اقتصادی محسوب می‌شود.
