طی سال‌های گذشته، نقص در اطلاعات و سامانه‌های دهک‌بندی مشکلات متعددی را در حذف یارانه اقشار پردرآمد ایجاد کرده بود. اما با معرفی دو شاخص شفاف، یعنی حذف یارانه ایرانیان مقیم خارج از کشور و افرادی که بیش از پنج بار در سال سفر خارجی داشته‌اند، امکان صرفه‌جویی چند هزار میلیارد تومانی در بودجه یارانه‌ها فراهم شده است.
به گزارش سبدگردان هدف و به نقل از خبرگزاری تسنیم، سال گذشته هیئت وزیران آیین‌نامه‌ای را برای شناسایی و حذف یارانه سه دهک بالای درآمدی تصویب کرد که شامل شش شاخص کلیدی بود. این شاخص‌ها عبارتند از:
- خانوارهای دارای املاک و مستغلات لوکس (مانند باغ‌ویلا) با ارزش بیش از ۳۵ میلیارد تومان
- خانوارهای دارای خودروهای سواری یا وانت دوکابین با ارزش مجموع بیش از ۳ میلیارد تومان
- خانوارهایی با درآمد بالاتر از سقف تعیین‌شده
- خانوارهایی که میزان خرید از حساب‌های غیرتجاری آنها از حد مشخصی بیشتر باشد
- ایرانیان مقیم خارج از کشور (بر اساس اطلاعات وزارت امور خارجه)
- خانوارهایی با بیش از پنج سفر خارجی در یک سال
تا پیش از این، نقص در سامانه دهک‌بندی و شاخص‌های غیرشفاف باعث شد که حذف یارانه پردرآمدها با چالش‌هایی همراه باشد. اعتراضات گسترده به حذف یارانه‌ها، ضرورت بازنگری در شاخص‌ها و ایجاد معیارهای شفاف‌تر را بیش از پیش آشکار کرد.
نیاز به به‌روزرسانی شاخص‌ها برای سال ۱۴۰۴
شاخص‌های تعیین‌شده برای سال ۱۴۰۳ طراحی شده بودند و با توجه به شرایط تورمی، به‌روزرسانی سقف‌های عددی مانند ارزش املاک، خودروها، درآمد و میزان خرید غیرتجاری ضروری است. این به‌روزرسانی مشابه تغییرات سالیانه در مالیات بر خانه‌ها و خودروهای لوکس در بودجه‌های سنواتی است. حتی اگر دهک‌بندی بر اساس داده‌های سال ۱۴۰۳ ادامه یابد، تسریع در اجرای آن برای جلوگیری از هدررفت منابع لازم است.
صرفه‌جویی ۳ هزار میلیارد تومانی با دو شاخص کلیدی حذف یارانه
دو شاخص از شش شاخص ذکرشده، یعنی شناسایی ایرانیان مقیم خارج از کشور و افرادی با بیش از پنج سفر خارجی در سال، به دلیل شفافیت و دسترسی آسان به داده‌ها، نیازی به ملاحظات پیچیده ندارند. در حال حاضر، برخی افراد که سال‌هاست از کشور خارج شده‌اند، به دلیل عدم ثبت تراکنش مالی، در دهک‌های پایین درآمدی طبقه‌بندی شده و یارانه نقدی ۴۰۰ هزار تومانی و کالابرگ دهک‌های اول تا سوم را دریافت می‌کنند.
به عنوان مثال، مجتبی پورمحسن، خبرنگار رسانه‌ای خارجی، تا اسفند ۱۴۰۳ یارانه و کالابرگ دریافت می‌کرد، در حالی که سال‌ها پیش از ایران مهاجرت کرده بود. بر اساس آیین‌نامه مصوب، وزارت امور خارجه موظف است اطلاعات ایرانیان مقیم خارج را در اختیار سامانه رفاه ایرانیان قرار دهد تا این افراد از فهرست یارانه‌بگیران حذف شوند. همچنین، اطلاعات افرادی که بیش از پنج سفر خارجی در سال دارند، از طریق پلیس و وزارت امور خارجه قابل رصد است و می‌تواند مبنای حذف یارانه قرار گیرد.
اجرای این دو شاخص به‌تنهایی می‌تواند بیش از ۳ هزار میلیارد تومان صرفه‌جویی سالیانه در بودجه یارانه‌ها ایجاد کند. این منابع می‌تواند بدون نیاز به استفاده از صندوق توسعه ملی یا بودجه عمومی، برای حمایت بیشتر از اقشار کم‌درآمد به کار گرفته شود.
لزوم همکاری دستگاه‌ها برای اجرای دقیق دهک‌بندی
با وجود این اقدامات، همچنان تعداد زیادی از افراد غیرمستحق در فهرست یارانه‌بگیران قرار دارند و منابعی که می‌تواند صرف حمایت از اقشار نیازمند شود، به آنها تخصیص می‌یابد. همکاری کامل دستگاه‌ها، به‌ویژه وزارت امور خارجه، با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای ارائه اطلاعات دقیق ایرانیان مقیم خارج و مسافران پرتکرار خارجی، ضروری است. این همکاری می‌تواند از هدررفت منابع محدود یارانه‌ها جلوگیری کرده و به تقویت حمایت از اقشار آسیب‌پذیر جامعه کمک کند.
همچنین بخوانید:
