یارانه پنهان یا یارانه مخفی یارانه ای است که دولت روی برخی از کالاها ( کالاهای ضروری و اساسی مردم) می پردازد تا آن کالاها ارزانتر به دست مردم برسد. مانند یارانه بنزین، یارانه آب و برق و گاز و دارو و …. از این رو یارانه مخفی یا پنهان به این معنا است که در صورتی که دولت بهای تعدادی از کالاهای ضروری و اساسی را نتواند به قیمت واقعی آن نزدیک کند، برای ارزان ماندن آن یارانه ای به آن اختصاص میدهد که به آن یارانه پنهان گفته می شود. اما یارانه ی پنهانی به گونه ای است که تمام مردم به اندازه ی یکسان از آن استفاده نمی کنند و کسانی که مصرف آن کالای اساسی برایشان بیشتر است بیشترین سهم را هم از یارانه دریافت می کنند. مثلا کسی که اصلا خودرو ندارد از یارانه ی مخفی بنزین اصلا استفاده نمی کند و کسی که چندین خودرو دارد یارانه ی بیشتری در جهت استفاده از بنزین می گیرد. اما می خواهیم ببینیم یارانه مخفی را چگونه دریافت کنیم؟ چگونه از یارانه مخفی استفاده کنیم و یارانه مخفی را از کجا بگیریم؟ کد یارانه مخفی چیست؟
یارانه مخفی را چگونه دریافت کنیم؟
به گزارش سبدگردان هدف یارانه پنهان یا یارانه مخفی یارانه ای است که دولت روی برخی از کالاها می پردازد تا آن کالاها ارزانتر به دست مردم برسد. مانند یارانه بنزین، یارانه آب و برق و گاز و دارو و ….
اما نکته ای که در بحث یارانه مخفی وجود دارد این است که همه ی به قسمت مساوی ازیارانه مخفی استفاده نمی‌کنند و آن کسی بیشترین سهم را از یارانه دریافت می‌کند که از آن کالا یا خدمات استفاده بیشتری داشته باشد.
اگر یارانه مخفی به طور یکسان بین تمام مردم جامعه تقسیم نشود قععا می تواند آسیب زا باشد. یعنی افرادی که برخوردارتر هستند و تعداد ماشین بیشتری در اختیارشان است، بنزین ارزان بیشتری به باک خودرویشان وارد می‌شود و کسانی که خودرو ندارند و بنزینی هم استفاده نمی کنند به طور کلی یارانه پنهان بنزین را دریافت نمی کنند.
حالا در این بین، دولت که نمی‌تواند بهای برخی کالاهایی که به ویژه با حساسیت افکار عمومی همراه است، بالا ببرد، ناچار است با افزایش بهای دیگر کالاها این کسری را جبران کند.
میزان یارانه پنهان چقدر است و به چه کسی پرداخت می‌شود؟
به‌طور کل می‌توان یارانه های اعطایی به مردم را در ۲ دسته پنهان و آشکار تقسیم بندی کرد. یارانه پنهان آن دست از یارانه‌ها را شامل می‌شود که به کالاهایی مانند آب، برق، بنزین، کالاهای اساسی و غیره تعلق می‌گیرد. چگونه از یارانه مخفی استفاده کنیم؟
البته در نحوه یارانه پنهان اختلاف نظراتی وجود دارد به همین خاطر اعداد و ارقام متفاوتی از سوی مراجع مربوطه عنوان می‌شود.
همه مردم به شکل یکسان از آن بهره‌مند نمی‌شوند. برای مثال کسی که یک خانه بزرگ دارد و برق و آب بیشتری مصرف می کند بهره بیشتری از یارانه های آن نیز خواهد داشت. یا افرادی که فاقد خودرو هستند از یارانه بنزین بهره ای نمی‌برند. این مساله به نوعی بیانگر توزیع ناعادلانه ثروت ملی در جامعه است. اما چطور می شود که همه مردم یارانه مخفی را به طور یکسان دریافت کنند و در واقع یارانه مخفی را چگونه دریافت کنیم؟ که سهم دهک های پردرآمد جامعه از یارانه مخفی بیشتر از دهک های پایین جامعه نباشد؟
طبق دیدگاه کارشناسان، میزان یارانه پرداختی به صورت پنهان بسیار بیشتر از یارانه نقدی و آشکار است. پس در مجموع افراد ثروتمند یا سه دهک بالای جامعه به مراتب یارانه‌ای بیشتر از افراد ضعیف و دهک‌های پایین دریافت می‌کنند. در جدول زیر میزان بهره‌مندی دهک‌های هزینه‌ای از یارانه پنهان بخش انرژی آمده است. دهک اول که پایین‌ترین هزینه را دارد از ۵.۰۶ درصد و دهک دهم از ۱۴.۸۲ درصد یارانه انرژی بهره مند هستند.
به همین خاطر، در بحث یارانه ها کمک به توزیع عادلانه درآمد و افزایش رفاه اقشار کم درآمد، از مهمترین چالش‌های آن به حساب می آید.
بیشتر بخوانید:
سامانه اعلام نیاز یارانه نقدی و پیگیری یارانه واریز نشده+ اطلاعات یارانه پرداختی
سایت جداسازی یارانه چیست؟/ مدارک مورد نیاز برای جداسازی یارانه
حالا راهکار کاهش یارانه پنهان چیست؟
کارشناسان می‌گویند راه حل کاهش یارانه پنهان و بی عدالتی در جامعه این است که قیمت ها واقعی شوند و اگر این امکان وجود نداشته باشد، یارانه به صورت سرانه به هر فرد داده شود و به طور یکسان بین تمام مردم تقسیم شود چه کسی که از بنزین استفاده می کند چه کسی که هیچ مصرف بنزینی ندارد.
این کارشناس اقتصادی می گوید: هیچ ایرانی مخالف این نیست که ماهیانه برای هر نفر پانصد هزار تومان در نظر گرفته شود و در عوض حتی قیمتهای حامل های انرژی به قیمت واقعی خود بازگردد.
اما چیزی که هست نباید بخش زیادی از این مابه التفاوت به بهانه هایی چون ایجاد زیر ساخت طرحهای عمرانی، گسترش حمل و نقل عمومی و امثالهم مصرف امور دیگر شود زیرا همانطور که دولت وقتی کسری بودجه می آورد از هزینه های جاری، حقوق و مزایا خود نمی کاهد و به سراغ کاستن از بودجه های عمرانی می رود نباید از مردم انتظار داشته باشد که گرانی حاصل از آزاد سازی را بدون دریافت یارانه مستقیم تحمل کنند.
به طور کلی در رابطه با یارانه مخفی و هدفمند نبودن یارانه ها باید گفت هدفمند نبودن پرداخت یارانه ها باعث شده تا بخش عمده‌ای از آن سهم پردرآمدهایی شود که در اهداف تعیین شده برای دریافت یارانه هیچ جایگاهی ندارند و نباید هیچ گونه یارانه ای دریافت کنند.
باور کارشناسان این است که حذف یارانه‌های پنهان و آشکار کردن آنها و پرداخت نقدی از یک طرف و آزادسازی قیمت‌ها از سوی دیگر می‌تواند با فرض ثبات سایر شرایط، آثار مثبت رفاهی بیشتری نسبت به پرداخت همان میزان یارانه از طریق کنترل قیمت داشته باشد.
البته این کار نیازمند فراهم بودن شرایط لازم به‌ویژه زیرساخت‌های فنی و قانونی است. به‌علاوه، شیوه کار نیز بسیار مهم است. برای مثال حتی اگر دولت از طریق پرداخت یارانه‌های پنهان بتواند قیمت کالاهای اساسی را کنترل کند، پایین نگه داشتن این قیمت ها از یک سو، می‌تواند مصرف کالاها را افزایش داده و بدین ترتیب میزان یارانه پرداختی نیز افزایش پیدا کند و از سوی دیگر همان تفاوت های بین دهک های درآمدی نیز تکرار خواهد شد.
برای مطالعه بیشتر:
کد یارانه مخفی چیست؟/ کد استعلام یارانه کالابرگ و وضعیت یارانه
سامانه رفاهی پنجره ملی خدمات دولت هوشمند my.gov.ir/ ورود به سامانه اعلام نیاز یارانه نقدی refahi.ir
