دهک‌بندی یکی از روش‌های متداول در نظام‌های آماری و اقتصادی برای طبقه‌بندی جمعیت بر اساس میزان درآمد و دارایی است. دولت‌ها از این ابزار برای تخصیص عادلانه یارانه‌ها، خدمات حمایتی، تسهیلات و منابع رفاهی استفاده می‌کنند تا بتوانند با شناسایی دقیق خانوارهای نیازمند، از هدررفت منابع جلوگیری کرده و عدالت اجتماعی را اجرا نمایند.
آیا می‌توان دهک خود را کاهش داد؟
در صورتی که فرد یا خانواری معتقد باشد دهک تعیین‌شده برای آن‌ها با وضعیت واقعی مالی‌شان همخوانی ندارد، می‌تواند از طریق سایت اعتراض به دهک بندی یارانه به نشانی hemayat.mcls.gov.ir نسبت به ثبت اعتراض و درخواست بررسی مجدد دهک اقدام نماید.
همچنین، در مواردی که اطلاعات ثبت‌شده مانند مالکیت املاک، خودرو، سهام یا تراکنش‌های بانکی دارای اشکال یا خطا باشد، با ارائه مدارک معتبر می‌توان این اطلاعات را اصلاح کرد.
با این حال، کاهش مصنوعی دهک از طریق پنهان‌کاری یا ارائه اطلاعات نادرست ممکن است موجب محرومیت از یارانه‌ها یا پیگرد قانونی شود. بنابراین، تنها روش صحیح برای تغییر دهک، ارائه مستندات دقیق و به‌روزرسانی اطلاعات از طریق مسیرهای قانونی است.
روش پایین اوردن دهک خانوار
- ثبت اعتراض به دهک‌بندی خانوار از طریق سامانه‌های رسمی در صورت مغایرت اطلاعات اعلام‌شده با وضعیت واقعی اقتصادی خانواده
- غیرفعال‌سازی پلاک خودروهایی که به فروش رسیده‌اند جهت جلوگیری از تأثیر منفی در محاسبه دهک درآمدی
- پرهیز از دریافت واریزی‌های غیرمرتبط به حساب بانکی شخصی یا اعضای خانواده، از جمله مبالغ مربوط به کارگری، مدیریت ساختمان یا موارد مشابه
- عدم واگذاری دستگاه کارت‌خوان (POS) به دیگران برای استفاده در مراسمات، جشن‌ها یا هر نوع رویداد اجتماعی
- خودداری از انتقال‌های مالی غیرضروری بین حساب‌های بانکی خود و اعضای خانواده که ممکن است موجب برداشت نادرست در تحلیل مالی خانوار شود
- پرهیز از صدور چک به‌نام دوستان یا آشنایان که می‌تواند در تحلیل توان مالی فرد اثرگذار باشد
دهک‌بندی چگونه انجام می‌شود؟
فرایند دهک‌بندی در ایران از طریق پایگاه‌های اطلاعاتی متعدد مانند:
- سامانه رفاه ایرانیان
- اطلاعات تراکنش‌های بانکی
- دارایی‌های ملکی و خودرویی
- بیمه تأمین اجتماعی و صندوق‌های بازنشستگی
- اطلاعات مالیاتی و گردش حساب‌ها
صورت می‌گیرد. بر اساس تجمیع و تحلیل این داده‌ها، خانوارها به ۱۰ گروه یا “دهک” تقسیم می‌شوند؛ دهک اول پایین‌ترین سطح درآمدی و دهک دهم بالاترین سطح را نشان می‌دهد. این اطلاعات به صورت دوره‌ای به‌روزرسانی شده و معیار اصلی برای شناسایی مشمولان یارانه و سایر خدمات رفاهی است.
