بازار بورس ایران در سال ۱۴۰۴ همچنان تحت تأثیر عوامل متعدد اقتصادی و سیاسی قرار دارد و شرایط فرسایشی آن، سرمایه‌گذاران را با چالش‌های جدی مواجه کرده است. دو تحلیلگر برجسته بازار سرمایه در گفت‌وگو با رسانه‌ها، عوامل مؤثر بر تغییر پایدار روند بورس را بررسی کرده و تأکید دارند که تا روشن شدن رویکرد سیاسی، بازار از این وضعیت خارج نخواهد شد. در این گزارش، به تحلیل دیدگاه‌های این کارشناسان و عوامل تأثیرگذار بر بازار می‌پردازیم.
محمد خبری‌زاد: تأثیر فضای سیاسی و عملکرد صندوق‌ها
بازار بورس در روز شنبه بار دیگر با صف‌های فروش سنگین مواجه شد، به‌ویژه در نمادهایی که تحت تأثیر عملکرد ضعیف صندوق‌های اهرمی و سهامی قرار دارند. این صندوق‌ها به دلیل عدم ایفای نقش مؤثر در بازارگردانی و نقدشوندگی، فشار فروش را در بسیاری از نمادها تشدید کرده‌اند، به جز نمادهای شاخص‌ساز که همچنان از حمایت سهامداران عمده و صندوق‌های حمایتی بهره‌مند هستند. خبر واگذاری سهام تودلی شرکت سایپا، امیدهایی برای بهبود معاملات ایجاد کرد، اما گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال فعال شدن مکانیسم اسنپ‌بک در فضای سیاسی و اقتصادی، به افزایش نرخ دلار در بازار آزاد و رشد تقاضا برای صندوق‌های طلا منجر شد.
این عوامل، فضای روانی منفی را در بازار تشدید کرد و در نتیجه، روز گذشته شاهد خروج ۱.۶ هزار میلیارد تومان نقدینگی بودیم. سرمایه‌گذاران همچنان نسبت به آینده بازار بی‌اعتماد هستند و روند مثبت مقطعی، بیشتر شبیه آرام‌سازی موقت با اقدامات سطحی است. تا زمانی که اخبار قطعی درباره عدم بازگشت تحریم‌ها، عدم فعال‌سازی اسنپ‌بک یا پیشرفت مذاکرات منتشر نشود، نمی‌توان به تغییر پایدار روند امیدوار بود. در غیر این صورت، بازار در هفته‌های آتی در بهترین حالت رشد محدودی خواهد داشت که فرصتی برای خروج تدریجی سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند.
مریم محبی: لزوم تغییرات سیاسی برای خروج از رکود
در سه روز معاملاتی اخیر، بازار نسبت به هفته‌های گذشته که کاملاً فرسایشی بود، فضایی معتدل‌تر تجربه کرد، اما این تغییر به معنای خروج از مسیر نزولی نیست. بسته‌های حمایتی ارائه‌شده تنها نقش کاهنده شدت فرسایش را ایفا می‌کنند و توانایی تغییر روند کلی بازار را ندارند، زیرا عامل اصلی فشار بر بازار، ریشه در مسائل سیاسی دارد. کاهش نرخ بهره از ۳۷ به ۳۴ درصد در شرایط عادی می‌توانست سیگنال مثبتی برای بورس باشد، اما در وضعیت کنونی تأثیر قابل‌توجهی نداشته است.
رفتار سازمان بورس در مواجهه با شرایط بحرانی، منفعلانه بوده و به جای پیش‌بینی بحران‌ها و آماده‌سازی ابزارهای مقابله‌ای، پس از بروز مشکلات به دنبال راه‌حل می‌رود. این رویکرد با وظایف نظارتی و پیش‌برنده سازمان همخوانی ندارد. نهاد ناظر باید پیش از وقوع بحران‌ها، ابزارهای لازم را آماده کند و یک قدم جلوتر از بازار عمل کند. روشن شدن رویکرد سیاسی، حتی در صورت تحقق بدترین سناریو (مانند فعال شدن سازوکار ماشه)، می‌تواند اثری کمتر مخرب از وضعیت فعلی، که پر از ابهام و بی‌تصمیمی است، داشته باشد. بنابراین، تا زمانی که فضای سیاسی شفاف نشود، بازار سرمایه درگیر روند فرسایشی باقی خواهد ماند.
سخن پایانی
بازار بورس ایران در سال ۱۴۰۴ تحت تأثیر عوامل سیاسی و اقتصادی، همچنان در وضعیتی فرسایشی به سر می‌برد. تحلیلگران معتقدند که بدون شفافیت در رویکرد سیاسی و ارائه اخبار قطعی درباره مسائل کلان مانند تحریم‌ها و مذاکرات، نمی‌توان به بهبود پایدار بازار امیدوار بود. سرمایه‌گذاران نیازمند سیگنال‌های قوی و اقدامات پیش‌برنده از سوی نهادهای ناظر هستند تا اعتماد به بازار بازگردد. تا آن زمان، مدیریت هوشمندانه سرمایه و توجه به تحولات سیاسی و اقتصادی، کلید موفقیت در این بازار پرنوسان خواهد بود.
