در یک تعریف ساده می‌توان گفت که ضریب بتا شاخصی است از ریسک سیستماتیک یک دارایی مالی یا اینکه مجموعه‌ای از دارایی‌ها نسبت به ریسک بازار، اما محاسبه این پارامتر مهم به چه صورت می باشد؟ ما در این مطلب قصد داریم به بررسی نحوه محاسبه ضریب بتا بپردازیم
نحوه محاسبه ضریب بتا
در قدم اول برای محاسبه ضریب بتای یک سهم در مقایسه با شاخص کل، اطلاعات قیمت نماد مورد نظر و اطلاعات شاخص کل را استخراج نمایید.
درباره ضریب بتا در بورس چیست بیشتر بخوانید
- وارد سایت tsetmc.com شوید.
- در بالای صفحه بر روی جستجوی نماد کلیک کرده سپس نام نماد مورد نظر را جست و جو کرده تا صفحه مربوط به آن باز شود.(طبق تصویر زیر)
بطور مثال نماد پارس را جست و جو نمایید تا شاخص بتا را برای این نماد محاسبه کنیم.
- بعد از باز شدن صفحه مورد نظر (طبق تصویر زیر) بر روی لینک تهیه خروجی کلیک کنید تا اطلاعات قیمت سهام مورد نظرتان در یک فایل اکسل دانلود شود.
- پس از دانلود فایل اکسل آن را باز کنید، به ردیف اول این فایل توجه کنید. اطلاعات مربوط به ستون قیمت پایانی با نام Close نمایش داده می شود.
اطلاعات مربوط به تاریخ میلادی را در یک فایل اکسل دیگر کپی کنید.
- در قدم بعدی باید اطلاعات مربوط به شاخص کل را استخراج کنید. برای این کار در ابتدا به سایت مرکز پردازش اطلاعات مالی ایران مراجعه کرده و بر روی “لینک” کلیک کنید.
- سپس در قسمت نام شاخص “شاخص کل” را انتخاب نمایید.
- در مرحله بعدی تاریخ شروع و تاریخ پایان را مشخص کنید.
بطور مثال در شکل زیر با توجه به اینکه اطلاعات نماد پارس از تاریخ ۲۰ تیر ماه ۹۷ و بعد از عرضه اولیه آن در دسترس می باشد پس تاریخ شروع را همین تاریخ وارد میکنیم.
- سپس بر روی گزینه excel کلیک کنید تا اطلاعات مورد نظر شما در یک فایل اکسل دانلود شود.
- حالا ستون مربوط به شاخص کل که تحت عنوان value ظاهر میشود را به همراه تاریخ شمسی آن در فایلی که باز کرده بودید کپی کنید، سپس در این مرحله استخراج داده‌ها تمام می شود.
به تصویر زیر توجه کنید، ستون close مربوط به قیمت پایانی نماد مورد نظر (که در اینجا “پارس” است) و ستون value مربوط به شاخص کل می باشد.
دو ستون کنار هر کدام از این ستون ها به ترتیب تاریخ میلادی و تاریخ شمسی اطلاعات را نشان می‌دهند.
در نهایت فایل اکسل شما به شکل زیر خواهد شد:
مرحله همگام‌سازی اطلاعات
بعد از اینکه اطلاعات مربوط به قیمت سهام و شاخص کل را همانطور که در بالا توضیح داده شد استخراج کردید، باید این اطلاعات را همگام‌سازی کنید.
امکان دارد در برخی از روزها بنابر دلایلی (بسته بودن نماد، برگزاری مجامع و …) اطلاعات در یکی از ستون‌های قیمت سهام یا شاخص کل موجود نباشد و بر این اساس باید بصورت روزانه صحت تاریخ این اطلاعات بررسی گردد.
بیشتر بخوانید: میزان بتای هر سهم چقدر باید باشد؟
توجه داشته باشید به جز زمان‌های بسته بودن نماد سهام، باید داده‌های مرتبط با پرداخت سودنقدی و افزایش سرمایه هم همگام‌سازی گردد.
بطور مثال داده‌های مربوط به ۶ روز اول معاملاتی نماد پارس که قبل از پرداخت سود نقدی بوده است حذف شد سپس برای انجام ادامه محاسبات اطلاعات مربوط به ۷۷ روز کاری اخیر همگام‌سازی شدند.
دقت فرمایید هرچقدر تعداد روزهای مربوطه افزایش یابد، محاسبه ضریب بتا هم دقیق‌تر انجام می شود.
بازدهی روزانه نماد و شاخص کل
پس از استخراج اطلاعات روزانه مربوط به قیمت پایانی سهام مورد نظر و شاخص کل حالا باید به محاسبه ضریب بتا بپردازید. قبل از محاسبه ضریب بتا باید بازدهی شاخص کل و بازدهی قیمت سهام را نسبت به روز قبل محاسبه کنید.
برای انجام این‌کار فرمول بازدهی را یک بار برای نماد پارس در ردیف E و بار دیگر برای شاخص کل در ردیف F وارد نمایید.
محاسبه ضریب بتا
همانطور که میدانید طبق تصویر زیر ضریب بتا با تقسیم کوواریانس شاخص کل و قیمت سهام بر واریانس شاخص کل به دست می‌آید:
فرمول بالا را در یکی از خانه‌های فایل اکسل به صورت زیر وارد کنید همانطور که میبینید ضریب بتای سهام شرکت پتروشیمی پارس ۱٫۲۷۷ به دست می‌آید.
بتا وسیله‌ای می باشد برای ارزیابی میزان عملکرد یک سهم خاص یا گروهی از سهام ها در جریان حرکت کلی بازار می باشد به صورتی که:
- اگر بتا سهم مساوی با یک باشد میزان کاهش یا افزایش قیمت سهم با حرکت بازار مطابق است.
- اگر میزان بتا سهم از یک بزرگتر باشد، کاهش یا افزایش قیمت سهم بیشتر از کاهش یا افزایش بازار می باشد و به این سهم، سهم تهاجمی می گویند. همانند سهام صنعت خودرو.
- اگر میزان بتا سهم از یک کوچکتر و از صفر بزرگتر باشد، میزان کاهش یا افزایش قیمت سهم از روند کلی بازار کوچک تر می باشد و به این سهم، سهم تدافعی می گویند. همانند سهم های صنعت غذایی
- اگر بتای سهم برابر با صفر باشد، حرکت قیمت سهم هیچگونه همبستگی با حرکت بازار نخواهد داشت.
- اگر بتای سهم از صفر کوچکتر باشد، قیمت سهم برخلاف جهت روند کلی بازار حرکت می کند. همانند صنعت معادن طلا و صنعت قند
پس نتیجه میگیریم سهام شرکت پارس یک سهام تهاجمی است و خرید و فروش آن نسبت به شاخص کل ریسک پایینی ندارد.
