مرتضی افقه، کارشناس برجسته اقتصادی، در گفت‌وگویی با «تجارت‌نیوز» تأکید کرد: برآیند کلی مزایا و معایب حذف چهار صفر از پول ملی، منفی ارزیابی می‌شود و فرآیند تطبیق جامعه با این تغییر، زمان و تلاش قابل توجهی طلب خواهد کرد.
به گفته این کارشناس، علی‌رغم تصویب حذف چهار صفر از پول ملی، اگر الگوی تورم‌های بالا و کنترل‌نشده دو دهه گذشته در سال‌های آتی نیز ادامه یابد، دولت ناچار خواهد شد که در آینده‌ای نه چندان دور، بار دیگر صفرهای اضافی را از واحد پولی حذف کند.
به گزارش سبدگردان هدف به نقل از تجارت‌نیوز، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در نشست علنی یکشنبه ۱۳ مهرماه، با رفع ابهامات شورای نگهبان نسبت به لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور موافقت کردند و بدین ترتیب، حذف چهار صفر از پول ملی به تصویب رسید. بر این اساس، واحد پول کشور همچنان ریال باقی می‌ماند، اما واحد فرعی آن به قران تبدیل خواهد شد.
بحث حذف صفرها از پول ملی ایران، سال‌ها است که در دایره‌های اقتصادی مورد مناقشه قرار دارد و دیدگاه‌های موافقان و مخالفان در خصوص تبعات آن، کاملاً متفاوت است. حامیان این سیاست بر این باورند که حذف صفرها، معاملات نقدی را ساده‌تر و عملیات حسابداری را کارآمدتر می‌سازد، در حالی که منتقدان آن را صرفاً بار اضافی بر دوش اقتصاد کشور می‌دانند.
مرتضی افقه به واکاوی جنبه‌های مثبت و منفی این سیاست پرداخته است.
ساختار ناهمگون اقتصاد ایران، تقلید از تجربیات خارجی را بی‌ثمر می‌کند
افقه در توضیح این موضوع بیان داشت: «بسیاری از سیاست‌های اتخاذشده توسط دولت‌ها، کپی‌برداری از الگوهای موفق کشورهای دیگر است، اما تفاوت‌های ساختاری در اقتصاد ایران، تضمینی برای موفقیت این تقلیدها فراهم نمی‌کند. برای نمونه، اقداماتی نظیر توسعه بنادر و مناطق آزاد یا واگذاری شرکت‌های دولتی، که در برخی کشورها به نتایج مطلوب رسیده، در ایران به بن‌بست خورده‌اند.»
وی افزود: «حذف چهار صفر از پول ملی نیز از چند سال پیش در دستور کار قرار گرفته و تعدادی از کشورها آن را اجرا کرده‌اند و ظاهراً دستاوردهایی داشته‌اند. با این حال، موفقیت آن‌ها ریشه در اجرای سیاست‌های پیشین و اصولی دارد و این اقدام را صرفاً به عنوان گام تکمیلی به کار برده‌اند.»
حذف صفرها بر شاخص‌های واقعی اقتصاد تأثیری نمی‌گذارد
این اقتصاددان ادامه داد: «همچنان که نمایندگان مجلس نیز به آن اعتراف کرده‌اند، حذف چهار صفر از پول ملی، هیچ تأثیری بر شاخص‌های واقعی اقتصاد ندارد. بنابراین، اولویت باید اصلاح متغیرهای بنیادین اقتصادی باشد و سپس این تغییر به عنوان اقدام جانبی پیگیری شود. با این وجود، مشخص نیست که در شرایط کنونی، با آگاهی از بی‌اثری این سیاست، هدف طراحان و مجلس از آن چیست؛ جز ایجاد چالش‌های تازه. در واقع، تطبیق روانی و اجتماعی جامعه با این دگرگونی، فرآیندی طولانی و پرهزینه خواهد بود.»
چاپ اسکناس‌های نو، بار مالی سنگینی بر بانک مرکزی تحمیل می‌کند
افقه با اشاره به جنبه‌های مثبت محدود این سیاست، گفت: «تنها دستاورد ملموس آن، تسهیل محاسبات سخت‌افزاری در حوزه حسابداری و بانکداری است. اما از طرف دیگر، بانک مرکزی ملزم به تولید حجم انبوهی از اسکناس‌های جدید می‌شود که با توجه به مواد اولیه خاص و عمدتاً وارداتی مورد نیاز، از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر نیست. در نتیجه، مجموع مزایا و معایب این رویکرد، به سمت منفی متمایل است.»
بدون کنترل تورم، حذف مجدد صفرها اجتناب‌ناپذیر خواهد بود
در پاسخ به ادعای برخی نمایندگان مجلس مبنی بر اینکه حذف صفرها، جایگاه پول ملی ایران را در رتبه‌بندی‌های بین‌المللی ارتقا می‌دهد، افقه توضیح داد: «این نکته تا حدی درست است و صفرهای اضافی، محاسبات را پیچیده کرده‌اند. اما پرسش اصلی این است که آیا هزینه‌های روانی بر جامعه و مخارج مالی دولت برای تعویض اسکناس‌ها، با این فواید جزئی تناسب دارد یا خیر.»
وی هشدار داد: «چنانچه تورم‌های سرسام‌آور دو دهه اخیر – که منشأ افزودن صفرها به پول ملی بوده – در سال‌های پیش رو نیز تکرار شود و مهار نشود، دولت چاره‌ای جز حذف دوباره صفرها در سال‌های آتی نخواهد داشت.»
حذف صفرها، سرمایه‌گذاری بی‌ثمری است مگر با تحولات ساختاری عمیق
افقه در خاتمه تأکید کرد: «این سیاست اساساً بی‌ثمر است و هزینه‌های زمانی، انرژی و مالی آن، شایسته چنین اقدامی نیست؛ مگر آنکه در بازه اجرای آن، تحریم‌ها لغو شود، تنش‌های جنگی برطرف گردد و ساختارهای ناکارآمد و تورمزا – که ریشه در موانع تولید داخلی دارند – بازسازی شوند. حتی در صورت رفع تحریم‌ها و تنش‌های خارجی، اگر ساختارهای داخلی همچنان تورمزا باقی بمانند، این تلاش‌ها به جایی نخواهد رسید.»
بیشتر بخوانید: حذف ۴ صفر از ریال طی ۵ سال
