افزایش حجم معاملات و تعداد افرادی که اقدام به خرید سهام به روش بوک بیلدینگ می کنند، بحث آنلاین تریدینگ ها، آزادسازی سهام عدالت در آینده و فروش سهام دولت از طریق صندوق های ETF همگی مواردی هستند باعث می شوند که حجم و اندازه سفارشات معاملات افزایش یابد. تعداد فعالین بازار سرمایه زمانی که هسته معاملات از شرکت آتوس فرانسه خریداری شد با تعداد سهامداران این بازار در شرایط کنونی قابل مقایسه نیست. این موارد باعث ایجاد اختلال در هسته معاملات می شود.
برای حل مشکل اختلالات ایجاد شده در هسته معاملات عباسعلی حقانی نسب کارشناس بازار سرمایه پیشنهادی ارائه داده اند که در ادامه بررسی می شود:
فعالسازی و مجاز شدن ددد خرید و ددد فروش برای سبدگردان ها توسط نهادهای دارای مجوز سبدگردانی راهی برای حل مشکل هسته معاملات
در گذشته از روش بوک بیلدینگ برای کشف قیمت در عرضه های اولیه استفاده نمی شد و فساد در عرضه اولیه وجود داشت و بحثی با عنوان ددد خرید یا خرید گروهی وجود داشت که کارگزاران به صورت گروهی سهام را می خریدند و بعد به صورت گروهی و کدخدا منشانه آن را به روش های مورد نظر خود تخصیص می دادند. فسادی که وجود داشت این بود که کارگزاران همیشه مورد اتهام قرار می گرفتند که تعداد بیشتری سهم به کدهای خود تخصیص می دهند و عملا رعایت انصاف در تخصیص کد صورت نمی گیرد. همه این موارد باعث شد که روش ددد گروهی حذف شود و روش بوک بیلدینگ که روش عادلانه تری برای عرضه سهام است جایگزین شود.
با توجه به حجم بالای معاملات که با آزادسازی سهام عدالت و بحث ETF دولتی پیش بینی می شود بیشتر هم شود شاهد اختلالات و گاهی توقف در هسته معاملات هستیم. حال باید دید راه حل چیست؟
حقانی نسب:
راهکار این است که باید بار هسته معاملات را کم کنیم به این معنی که تعداد ورودی و سفارشات ارسال شده به هسته معاملات را با روش های دیگری کم کنیم که هسته معاملات بتواند پردازش اطلاعات و معاملات را بدون مشکل انجام دهد.
نرم افزارهای جدید قادرند میلیاردها سفارش و پردازش اطلاعات را بدون مشکل انجام دهند. نرم افزار معاملاتی که در حال حاضر استفاده می شود برای تقریبا ۱۵ سال پیش طراحی شده است اما در شرایط فعلی که بحث تحریم ها مانع بروزرسانی نرم افزار معاملاتی شده است و راه اندازی سامانه بومی که گفته شده در آینده ساخته می شود ممکن است زمان زیادی طول بکشد.
برای حل مشکل هسته معاملات بهترین راه حل چیست؟
مناسب ترین راه که می تواند حلال مشکلات باشد ساماندهی ورود مردم به بازار سرمایه از طریق اختصاص کد سبد اختصاصی است. اما در سامانه معاملات این بحث چگونه می تواند کمک کند؟
صحبت های عباسعلی حقانی نسب در رابطه با راه حل پیشنهادی به منظور کاهش اختلالات هسته معاملات:
برای حل مشکل هسته معاملات در این شرایط تحریمی لازم است که ددد خرید و ددد فروش برای سبدگردان ها توسط نهادهای دارای مجوز سبدگردانی مجاز شود.
حدود ۴ الی ۵ سال پیش ما به سازمان بورس به عنوان کانون سبدگردان های مستقل مجاز پیشنهادی ارائه دادیم و این موضوع را مطرح کردیم که برای سبدگردان ها و کدهای سبد اختصاصی سازمان بورس این امکان را فراهم کند که هم خرید گروهی (ددد خرید) و هم فروش گروهی (ددد فروش) را بری سبدگردان ها مجاز کند. با توجه به اینکه در سبد هم مبلغ سبد مشخص است و هم اختیار خرید و فروش به دست سبدگردان است و هم میزان سفارش هر سبد با توجه به سبد معیاری که مدیر سبد انتخاب می کند مشخص است عملا تمامی اجزای تخصیص خرید گروهی و فروش گروهی وجود دارد و امکان تخصیص عادلانه بدون اینکه اجحافی در حق سبد سهام مربوط به مشتریان اتفاق بیفتد فراهم است.
روند اجرایی کردن فعالسازی ددد خرید و ددد فروش برای سبدگردان ها
با توجه به اینکه افراد مختلفی سبد اختصاصی دارند اگر بخواهیم یک سهم A را برای تمامی سبدها به یک نسبت مشخص بخریم سامانه نرم افزار سبدگردانی جمع سفارشات را بر اساس نسبت خریدی که وجود دارد محاسبه می کند به عنوان مثال نتیجه رقمی برابر با ۱۰ میلیون سهم از سهام A. با توجه به حداقل یا حداکثر اندازه سفارشات میزان سفارشات تجمیع شده برای خرید به صورت خرید ددد سبدگردان وارد سامانه معاملات می شود و پس از انجام معاملات بازار این خرید به سبدها به تناسبی که از اول تعیین شده تخصیص داده شود و این تخصیص باعث می شود میزان سفارشی که وارد هسته معاملات می شود به شدت کاهش پیدا کند و بار هسته معاملات کاهش پیدا کند.
نکته بعدی در فروش گروهی است اگر تصمیمی مبنی بر فروش سهامی از سبد گرفته شود عملا فروش سهام در سامانه سبدگردانی تجمیع می شود و کل سهام های مربوط به شرکت سبدگردانی تجمیع می شود و در قالب ددد فروش یا فروش گروهی وارد سامانه معاملات می شود و پس از اتمام زمان معاملات بازار این فروش گروهی به تناسب تقاضا و سفارشات تخصیص داده می شود و تعداد سفارشات و حجم آن ها به شدت کاهش می یابد.
اگر حجم و اندازه سفارشات در حالت معمولی ده ها برابر شده با روش ذکر شده می توان صدها برابر حجم سفارشات را کاهش دهیم. پیشنهاد ما برای حل این قضیه این است که با توجه به مشکلات آگاهی و غیر حرفه ای بودن ورود مستقیم و خرید از طریق کد شخصی باید محدود شود و امتیاز کد سبد مشتری را افزایش دهیم. در بحث آنلاین تریدینگ ها افرادی که حداقل آگاهی در رابطه با بازار بورس را دارند به راحتی می توانند ثبت سفارش انجام دهند و باعث افزایش حجم معاملات و بار معاملاتی هسته سفارشات شوند و گاهی موجب اجحاف در فضای رقابتی کارگزاری ها می شود.
مزایای ددد خرید و ددد فروش برای روش غیر مستقیم سرمایه گذاری در بورس
بحث انجام ددد فروش و ددد خرید از طریق کارگزاری ها می تواند باعث از بین رفتن بسیاری از مشکلات شود می تواند باعث برچیده شدن مشکلات مربوط به فساد در تخصیص، عدم رعایت انصاف در سفارشات مشتریان در عرضه های اولیه، سیگنال فروشی، کانال های غیر مجاز و فضاهای غیر رسمی که وجود دارد شود.
متولیان امر هنوز به بحث کد سبد سرمایه گذاری نپرداخته اند و با توجه به فروش سهام عدالت و صندوق های ETF در آینده نزدیک شاهد افزایش معاملات خواهیم بود که باعث ایجاد مشکل در هسته معاملات می شود و باید فکری برای آن بیاندیشیم.
روش ذکر شده باعث کاهش بار سامانه معاملاتی، رانت و فساد در حوزه های سیگنال فروشی و سبدگردانی غیرمجاز و مدیریت غیر حرفه ای می شود و باعث ساماندهی ورود مردم به بازار سرمایه به صورت حرفه ای می شود.
