در این مقاله می خواهیم سهام و انواع سهام موجود در بازار بورس را مورد بررسی قرار دهیم. بطور خلاصه می توان گفت در شرکت های سهامی، هنگامی که سرمایه شرکت را به قسمت های مساوی و یکسان تقسیم می کنند ، هر قسمت تقسیم شده را یک سهم می گویند.

و اما برگه سهام، در واقع سندی است که به شخصی که بخشی از سهم شرکت را میخرد داده می شود. که نشان دهنده مقدار مشارکت، منافع و تعهدات صاحب سهم در شرکت سهامی می باشد. در ادامه بیشتر با معنای سهام و همچنین انواع سهام آشنا خواهید شد.

در رابطه با معنای سهام خزانه و انواع آن بیشتر بدانید

سهام چیست؟

شرکت های سهامی ، سرمایه خود را به بخش های مساوی و برابر تقسیم می نمایند که به هر بخش آن سهم گفته می شود و تعداد سهم بیانگر میزان تعهدات ، مشارکت و مالکیت شخص خریدار و یا سهامدار می باشد.

سهامدار نمی تواند سهم خود را به نسبت مالکیتی از دارایی های شرکت داشته باشد، ولی به نسبت سهم خود از شرکت ،حقوقی در آن شرکت دارد و به نسبت آن از منافع و دارایی های شرکت می تواند استفاده نماید و در مجمع عمومی شرکت حق رای دارد و در صورت انحلال از دارایی شرکت سهیم خواهد شد.

عموما سهام از نظر حقوقی که سهامدار در شرکت دارد و همچنین از لحاظ ماهیت ، آورده و شکل به چند دسته تقسیم می شوند که در ادامه تمام آنها را شرح خواهیم داد.

برگه سهام چیست؟

برگه سهام یک نوع ورقه بهادار است که نشان‌ دهنده مالکیت و ادعای دارنده آن بر بخشی از یک شرکت و درآمدها و دارایی های آن است.

مطابق قانون تجارت سهم قسمتی است از سرمایه شرکت سهامی، که مشخص کننده میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی است. ورقه سهم، سند قابل معامله‌ای است که نماینده تعداد سهام تحت تملک صاحب آن در شرکت سهامی می‌باشد.

بیشتر بخوانید:  ۱۷ توصیه قبل از خرید و فروش سهام

سهام سرمایه‌ای و انتفاعی چیست؟

سهام از نظر حقوقی که شخص سرمایه گذار در سرمایه شرکت دارد به دو دسته سهام سرمایه ای (سهام جایزه و سهام ممتاز) و سهام انتفاعی تقسیم می شود.

سهام انتفاعی

سهام انتفاعی، به سهامی گفته می شود که مبلغ اسمی آن به صاحب سهام برگردانده می شود. سهم انتفاعی زمانی نمایان می شود که سهم یک شرکت استهلاک می یابد. اگر استهلاک اتفاق بیفتد ارزش اسمی سهم به دارنده آن پرداخت می شود و سهم مستهلک شده باطل می گردد.

*ارزش اسمی سهم از طریق اندوخته های اختیاری یا سود قابل تقسیم به دارنده آن پرداخت می شود.

سهام سرمایه‌ای (Capital stock)

سهام سرمایه ای معادل با ارزش اسمی سهام انتشار یافته یک شرکت است. سهام‌ سرمایه ترکیبی از سهام مشترک و در صورت وجود، سهام مورد نظر است. با فروش سهام‌ سرمایه شرکت برای تامین مالی پروژه های خود دیگر نیازی به پرداخت بدهی ندارد. سهام سرمایه ای به دو دسته سهام سرمایه ای و سهام ممتاز تقسیم می شود که در ادامه به شرح هر یک از آن می پردازیم.

• سهام عادی چیست ؟

یکی از انواع انواع سهام سرمایه‌ای، سهام عادی می باشد. سهام عادی بیان کننده این است که دارنده آن بر درآمدها و دارایی های آن شرکت سهیم است. دارندگان سهام عادی حق رأی دارند و در رأی‌گیری‌ها و انتخاب اعضای هیئت‌مدیره می‌توانند شرکت کنند و در سود تقسیمی بین سهامداران، بخشی از آن سود را دریافت خواهند کرد.

• سهام ممتاز

در واقع سهام ممتاز نوعی بدهی شرکت به مالک سهام ممتاز است و بیشتر مواقع دارای نرخ سود بهتر یا بهره تعیین شده ای نسبت به سهام عادی است. ولی سهام عادی یا سهام موجود در بازار سرمایه ،دارای نرخ سود یا بهره ثابت نیستند و میزان مالکیت سهامدار از منافع و حقوق شرکت را بیان می کنند.

به عبارت دیگر یکی دیگر از انواع اوراق بهادار سهام ممتاز می باشد که بیان می کند دارنده آن بر بخشی از یک شرکت و درآمدها و دارایی های آن شرکت سهیم است.

سود این نوع سهاک پیش از سهام عادی پرداخت می شود و همچنین در زمان منحل شدن شرکت و یا فروش سرمایه های شرکت ابتدا بدهی های شرکت تسویه شده سپس حقوق صاحبان سهام ممتاز و سپس حقوق صاحبان سهام عادی را پرداخت می کنند به همین دلیل است که به آن سهام ممتاز می گویند.

به سهام ممتاز ، اوراق بهادار ترکیبی نیز گفته می شود زیرا ویژگی های سهام عادی و اوراق قرضه را باهم دارد.

سهام ممتاز موقعی قابل انتشار است که اساسنامه شرکت اجازه انتشار آن را داده باشد و یا مجمع عمومی فوق العاده آن را تصویب نماید. در تبصره ۲ ماده ۲۴ اصلاحی مقرر گردیده در صورتی که برای بعضی از سهام شرکت با رعایت مقررات قانون مزایائی قائل شوند به این گونه سهام ، سهام ممتازه نامیده می شود.

کلیه سهام شرکت را نمی توان ممتاز دانست ، زیرا در این صورت هیچ کدام از سهام به دیگری رجحان نداشته و عادی محسوب می شوند.

انواع سهام از نظر شکل

سهام شرکت هاس سهامی از نظر شکل سهام بانام ، سهام بی نام، سهام جایزه، سهام با حق چند رای، سهام ترجیحی ، سهام عدالت و سهام مدیریتی تقسیم می شود.

سهام بانام registered stock

به سهامی، سهام با نام گفته می شود که نام دارنده آن در اسناد یا در برگه سهام شرکت مشخص باشد. دقت کنید که باید در عنوان سهام با نام، عبارت «با نام» ذکر شود.

اگر شرکتی بخواهد از هویت همه سهامداران خود با خبر باشد سهام با نام صادر می‌کند. انتخاب سهام با نام به این جهت است که شرکت مایل است شرکاء خود را بشناسد و بداند سهام شرکت در دست چه اشخاصی است.

در شرکت های سهامی گاهی سهام آنها تماماً بی نام و گاهی کلاً با نام و بعضی اوقات قسمتی از سهام با نام و بقیه بی نام است و این موضوع ارتباط با سیاست اقتصادی شرکت دارد ، سهام با نام را اغلب اشخاصی تهیه می کنند که کمتر قصد انتقال سهام را دارند. زیرا تشریفات انتقال آنها از سهام بی نام بیشتر است.

در شرکت های سهامی خاص ممکن است فروش سهام با نام موکول به موافقت هیئت مدیره یا مجمع عمومی باشد ولی به موجب ماده ۴۱ قانون در شرکت های سهامی عام نقل و انتقال سهام نمی تواند مشروط به موافقت مدیران شرکت و یا مجمع عمومی صاحبان سهام باشد.

سهام بی نام Unregistered stock

سهام بی نام نوعی اوراق بهادار است که دربرگیرنده نام صاحب سهم نیست و عبارت «با نام» روی آن ثبت نشده است. مالکیت آن با در دست داشتن ورقه سهم مشخص می شود.

اگر شخصی تمایل داشته باشد سهام بی نام خود را بفروشد، کافی است که مبلغ را دریافت کرده و سهم را به خریدار تسلیم کند. سهام بی نام به صورت سند در وجه حامل بوده مگر این که شخص دیگری در دادگاه ثابت کند که سهم متعلق به او است.

*سهامی که در بورس اوراق بهادار خرید و فروش می شود اغلب بی نام است و اشخاصی که مایل به خرید و فروش سهام تجارت نموده و استفاده ببرند سهام بی نام می خرند.

انتشار سهام بی نام و یا صدور گواهی موقت بی نام موقعی ممکن است که تمام قیمت آن پرداخته شده باشد.
سهام با نام و بی نام در تمام مراحل دارای یک ارزش می باشند و دارندگان آنها در نفع وضرر و استفاده شرکت یکسان اند.

بیشتر بخوانید: بررسی انواع اوراق بهادار و ماهیت آنها در بازار سرمایه و بورس

سهام جایزه

سهام جایزه یکی دیگر از انواع اوراق بهادار می باشد. سهام جایزه به این معنی است که شرکت بجای پرداخت سود به صورت وجه نقد، سهام جایزه منتشر کند و بابت سهام جایزه هیچ وجه نقدی از سهامداران دریافت نخواهد شد.

معمولا قیمت سهام در بازار بورس، با توجه به تعداد سهام منتشر شده کاهش می یابد اما برای آنکه نرخ سود قابل تقسیم به ازای هر سهم تغییری نکند، پس از چندی قیمت سهم افزایش می‌ یابد.

سهام ترجیحی

به آن دسته از سهام شرکت که جهت برنامه های خصوصی سازی به کارکنان کنونی شرکت داده می شود را سهام ترجیهی می گویند.

سهام مدیریتی

با توجه به مطالبی که در رابطه با انواع سهام خدمت شما عزیزان ارائه شد لازم به ذکر است که یک سهام در عین حال می تواند در چند دسته سهام های نام برده نیز قرار گیرد مثلاً سهام سرمایه‌ای، بانام و ممتاز.

سهام عدالت

به سهامی که برای ارتقا شرایط مالی قشر ضعیف جامعه با فروش تسهیلات بخشی از سهام شرکت‌های دولتی معین تعلق می گیرد که نوعی یارانه است را سهام عدالت می گویند.

بررسی انواع سهام از منظره مبدا آورده سرمایه‌گذار

سهام از نظر مبدا آورده سرمایه‌گذار به دو دسته‌ی سهام نقدی و سهام غیرنقدی تقسیم می‌شود.

سهام نقدی

سهام نقدی به سهامی گفته می شود که ارزش آن بصورت نقدی پرداخت شده باشد. اگر نقدی نبود قسمتی از آن به صورت نقدی و بخش دیگر بصورت تعهد پرداخت شده باشد.

سهام غیرنقدی

سهام غیرنقدی به سهامی گفت می شود که قیمت آن در قالب دارایی غیر نقدی شامل؛ ساختمان، ماشین آلات و… نظایر آن تامین شده باشد.

بررسی سایر انواع سهام

سهام موسس

سهام مؤسس سهامی است که پس از تصویب مجمع عمومی شرکت برای جبران خدمات مؤسسان شرکت، از قسمتی از دارایی اضافه بر سرمایه باقی‌مانده شرکت به آن‌ها داده می‌شود.

به عبارتی سهام موسس به لحاظ ابتکار یا کوشش و زحمت موسسین شرکت به آنان داده می شود این قبیل سهام دارای امتیازی در تقسیم سود بین شرکا است که براین سهام معمولا در صد بیشتری نسبت به سهام سود تعلق می گیرد.

مزایای خریذ سهام برای سرمایه گذاری

شما با خرید سهام متناسب با درصد مالکیت اوراق در تصمیمات مجامع شرکت‌های بورسی حق رای دارید در واقع بابت مالکیت هر ورقه سهام یک رای خواهید داشت.

در واقع در مجامع شرکت‌های بورسی تصمیم گیری در رابطه با انجام افزایش سرمایه، انتخاب هیئت‌مدیره، تصویب صورت‌های مالی و … انجام می گیرد. زمانی که یک شرکت در یک سال مالی سود خالص محقق کند بر طبق قانون حداقل ۱۰ درصد آن را باید بین سهامداران تقسیم کند.

حتما مطالعه کنید : ۱۰ دلیل قانع کننده برای سرمایه گذاری در بورس

یکی از بزرگ‌ترین مزایای سهام برای سرمایه‌گذاران وجود بازاری متشکل می باشد که بر اساس آن می‌توانید بدون دغدغه سهام خریداری‌شده خود را به فروش رسانید.

درحالی‌که شما به عنوان مالک یک شرکت غیر بورسی جهت فروش سهام با مشکلات متعددی هم چون راضی کردن سایر شرکا، یافتن شریک جدید جهت فروش سهام خود به وی، عدم وجود مرجع مشخصی جهت ارزش‌گذاری سهام خود روبه‌رو خواهید بود.

با توجه به مقدار سرمایه خود، می‌توانید در بازار سرمایه به خرید سهام اقدام نمایید. در واقع سقفی جهت ورود سرمایه به بازار بورس وجود ندارد درحالی‌که وقتی شما مالک یک شرکت غیربورسی هستید حجم سرمایه محدودی را می‌توانید وارد شرکت کنید و سرمایه مازاد شما به راحتی قابلیت سرمایه‌گذاری مجدد را ندارد. این شرط برای حداقل سرمایه در بورس هم مصداق دارد.

بیشتر بخوانید: تاثیر عرضه و تقاضا بر روی قیمت سهام

ارزش اسمی سهم یعنی چه؟

طبق قانون ارزش اسمی سهام در ایران معادل ۱۰۰۰ ریال هست اما شرکت‌های مختلف با توجه به وضعیت فعالیت عملیاتی خود، قیمتی بیشتر یا کمتر از این حد را دارند. ارزش اسمی سهام مبنایی برای تعیین سرمایه و تعداد سهام در صورت های مالی شرکت‌ها می باشد.

برای مثال با مراجعه به ترازنامه شرکت x مشاهده می‌کنیم که سرمایه شرکت ۲۴۰۰۰۰۰ میلیون ریال یا ۲۴۰۰ میلیارد ریال است. بنابراین با تقسیم این عدد بر ۱۰۰۰ ریال به این نتیجه می‌رسیم که کل سهام این شرکت معادل ۲٫۴ میلیارد است که محاسبه آن بصورت زیر می باشد:

۲۴۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰/۱۰۰۰ = ۲۴۰۰۰۰۰۰۰۰

درباره قیمت اسمی سهام بیشتر بدانید