حجم مبنا باعث میشود که هیجانات کاذب قیمت سهام شرکت ها کاهش یابد و همچنین از ریزش یا رشد بی رویه قیمت سهام شرکت ها جلوگیری شود ما در این مطلب قصد داریم به بررسی حجم مبنا در بورس چیست؟ مهم ترین هدف برای تعیین حجم مبنا چیست؟فرمول و محاسبه حجم مبنا، بپردازیم.

حجم مبنا در بورس چیست؟

برای اینکه مفهوم حجم مبنا را درک کنیم اول باید بدانیم واژه حجم یعنی چه؟ در واقع حجم در بازار سرمایه تعداد به سهام یک شرکت گفته می شود و حجم مبنا نیز کمترین تعداد سهمی است که باید معامله گردد تا قیمت اصلی سهم توانایی نوسنات چه مثبت و چه منفی را در طول روز داشته باشد.

حجم مبنا در سال ۸۲ به منظور کنترل رشد بی‌رویه قیمت سهام تصویب گردید. و یکی دیگر از  عوامل موثر بر قیمت سهام در بورس می باشد.

حجم مبنا برای هر سهم متفاوت می باشد و بر اساس تعداد کل سهام شرکت حساب میشود ولی حجم مبنا در بیشتر موارد برای شرکت های بورسی ۰.۰۰۰۸ تعداد سهام شرکت در نظر گرفته می شود و حجم مبنا برای شرکت های فرابورس ۱ می باشد.

حجم مبنای چه شرکت هایی ۱ است؟

در معاملات شرکت هایی که در فرابورس پذیرفته شده اند حجم مبنا اعمال نمیگردد و به همین دلیل حجم مبنای این شرکت ها ۱ است به این معنی که سهم با هر میزان قیمتی مورد معامله قرار بگیرد تا آن قیمت نوسان خواهد کرد و ربطی هم به حجم معاملات ندارد البته توجه داشته باشید که برای محاسبه قیمت پایانی همان میانگین وزنی را در نظر میگیرند.

علاوه بر شرکت های فرابورسی حجم مبنای سهام شرکت ها هم در روز بازگشایی نماد که میتواند علت های مختلفی مانند افزایش سرمایه، عرضه اولیه، پس از مجمع،تقسیم سود نقدی و … داشته باشد هم ۱ است تا به دلیل اینکه دامنه نوسان در یک چنین روزی وجود ندارد، قیمت سهام طبق عرضه و تقاضا مشخص گردد.

مهم ترین هدف برای تعیین حجم مبنا چیست؟

هدف اصلی از مشخص کردن حجم مبنا کنترل بر روی نوسانات قیمت می باشد که ممکن است تحت تاثیر حجم معاملات قرار گیرد.

در حالت کلی به منظور مطمئن شدن از اینکه تغییر قیمت سهام قابل اطمینان باشد منطقی میباشد که تعداد زیادی سهم در قیمت جدید معامله خواهد شد مگر اینکه فقط با معامله یک سهم در قیمت های غیرمنطقی امکان دارد قیمت و نوسان کاذب برای آن سهم بوجود آورد.

پس میزان حجم معاملات طبق اندازه هر شرکت باید زیاد باشد تا بشود به نوسانات قیمت آن متکی شد مگر اینکه در تعداد پایینی از حجم معاملات ریسک بالای قیمت های کاذب از طرف بازیگران و نوسان گیران وجود دارد.

حجم مبنا شیب روند های صعودی و نزولی را متعادل میکند و همانطور که گفته شد هدف اصلی آن منطقی کردن روند قیمتی شرکت هاست و باعث شد تا رشد یا ریزش قیمت سهام شرکت، در صورت معامله شدن تعداد سهام بالایی باشد.

حجم مبنا باعث شد تا هیجانات کاذب قیمت سهام شرکت ها کاهش یابد و از ریزش یا رشد بی رویه قیمت سهام شرکت ها جلوگیری کرد و باعث شد که سرمایه گذاران زیادی جذب بورس شوند.

حجم مبنا شرکت ها پس از افزایش سرمایه چگونه است

شرکت های سازمان بورس ممکن است قصد افزایش سرمایه داشته باشند و برای این کار اقدام نمایند. در صورت افزایش سرمایه همه سهام شرکت دستخوش تغییراتی خواهند شد و با توجه به شرایط افزایش سرمایه تعداد سهام شرکت ها کم یا زیاد می شود.

بر همین اساس هم بعد از افزایش سرمایه حجم مبنای شرکت های بورسی تغییر میکند و به محاسبه حجم مبنای جدید برای آن‌ها میپردازند.

حجم مبنا بر نوسانات قیمت سهام چه تاثیری دارد

زمانی که تعداد سهام شرکتی بالا باشد، قطعا حجم مبنای بیشتری هم دارد بر همین اساس، در معاملات سهام شرکت‌های بزرگ که حجم مبنایشان زیاد است، بعضی وقتها نوسانات کمتری نسبت به سهام شرکت‌های کوچک دارند.

افرادی که قصد نوسان‌گیری دارند، قطعا به نوسانات کم راضی نیستند، به این دلیل که سودشان به میزان نوسانات در کوتاه‌مدت استوار می باشد، بر همین اساس بیشتر وقت ها در سهام شرکت‌های کوچک و علی الخصوص سهام شرکت های پذیرفته شده در فرابورس معامله می‌نمایند که حجم مبنایشان ۱ است.

معایب و مزایای حجم مبنا چیست؟

همانطور که در فوق اشاره کردیم حجم مبنا باعث جلوگیری از ایجاد قیمت های کاذب میشود اما به این نکته هم توجه کنید که در مواقعی مانند تشکیل صف های خرید و فروش باعث بلوکه شدن مقدار بسیار زیادی از پول میگردد و باعث میشود نوسان قیمت در هر دو روند نزولی و صعودی کند شود. تاثیر حجم مبنا بر قیمت سهام بر کسی پوشیده نیست و باید به آن توجه ویژه داشت.

در مواقعی که میزان حجم معاملات بسیار پایین می آید که سرمایه گذاران در بورس در این شرایط می گویند سهم خشک شده است و همچنین نوسانی هم نمی کند.

در این شرایط سازمان بورس در یک محدوده زمانی معین همانند یک روز نماد سهام را بدون هیچگونه حجم مبنا و دامنه نوسان باز می کند تا معاملات انجام گیرد و همچنین قیمت مورد نظر خریداران و فروشندگان از طریق عرضه و تقاضا مشخص گردد.

حجم مبنای یک سهم در کجا قرار دارد؟

برای دسترسی به حجم مبنای یک سهام باید به سایت مدیریت و فناوری بورس تهران مراجعه کرده و در قسمت جست و جو نماد مورد نظرتان را پیدا و به صفحه آن نماد بروید. بطور مثال حجم مبنای نماد چکارن را در تصویر زیر مشاهده می کنید.

فرمول و محاسبه حجم مبنا

با توجه به اینکه در تمامی روزهای سال معاملات انجام نمی شود پس در فرمول حجم مبنا کل سال را در نظر نمیگیریم بلکه تعداد روزهای کاری یک سال را که ۲۵۰ روز است در  نظر میگیریم، معمولا هم حجم مبنای روزانه ۰٫۰۰۰۸ کل سهم می باشد.

مثلاً در صورتی که شرکتی به میزان ۱۰۰ میلیون سهم داشته باشد، حجم مبنای آن ۸۰۰۰۰ سهم خواهد بود. بر این اساس، باید کمه کم ۸۰ هزار سهم معامله شود تا میزان تغییرات قیمت آن روز در سهم اعمال گردد. فرمول حجم مبنا به صورت زیر می باشد:

و بر اساس آنچه که در مطالب فوق گفته شد حجم مبنا برای شرکت‌هایی که در فرابورس فعالیت دارند ۱ می باشد؛ فقط باید یک سهم در نماد مورد نظر خرید و فروش شود تا افزایش یا کاهش قیمت در سهم اعمال گردد.

بیشتر بخوانید: مزایای پذیرش شرکت‌ها در فرابورس

بیشترین مبلغ حجم معاملات حجم مبنا یک میلیارد تومان میباشد؛ یعنی درصورتی که ارزش ۰٫۰۰۰۸ تعداد سهم یک شرکت بیشتر از یک میلیارد تومان شود، باعث کاهش عدد مورد نظر خواهد شد.

کمترین ارزش معادله هم باید ۵۰ میلیون تومان باشد. چون شرکت‌هایی که قیمت سهم آن‌ها بالا است اگر بخواهند حجم مبنا را ۰٫۰۰۰۸ در نظر بگیرند، امکان دارد میزان ارزش معاملاتی‌ آن ها خیلی بالا باشد. بر همین اساس است که سقفی را به عنوان حداکثر در نظر گرفته اند.

یک مثال از حجم مبنا برای درک بهتر آن

تعداد سهام شرکتی برابر با ۲۰ میلیون برگه سهم به ارزش اسمی ۱۰۰تومان می باشد یعنی این شرکت سرمایه ای ۲میلیارد تومانی دارد در این صورت میزان حجم مبنای این شرکت به شکل زیر حساب می شود:

۱۶۰۰۰=۰.۰۰۰۸*۲۰۰۰۰۰۰۰

و قیمت روز قبل این سهم۲۰۰۰ریال بوده و در امروز معاملات سهم به صورت زیر بوده است :

ساعت۹: ۴۰۰۰ برگه به قیمت۱۹۹۰ ریال
ساعت۱۰: ۱۰۰۰ برگه سهم به قیمت۲۰۲۰ ریال
ساعت۱۱: ۲۰۰۰ برگه سهم به قیمت۲۰۳۰ ریال
ساعت۱۲: ۳۰۰۰ برگه سهم به قیمت۲۰۴۰ ریال

برای محاسبه قیمت پایانی ابتدا میانگین وزنی بگیرید:

۷۹۶۰۰۰۰=۱۹۹۰*۴۰۰۰
۲۰۲۰۰۰۰=۲۰۲۰*۱۰۰۰
۴۰۶۰۰۰۰=۲۰۳۰*۲۰۰۰
۶۱۲۰۰۰۰=۲۰۴۰*۳۰۰۰
سپس اعداد به دست آمده را باهم جمع کنید:

۲۰۱۶۰۰۰۰=۶۱۲۰۰۰۰+۴۰۶۰۰۰۰+۲۰۲۰۰۰۰+۷۹۶۰۰۰۰

این عدد برابر کل ارزش معاملات آن سهم است سپس به منظور گرفتن میانگین آنرا بر کل تعداد برگه سهام مورد معامله قرارگرفته تقسیم کنید:

۲۰۱۶=۱۰۰۰۰ / ۲۰۱۶۰۰۰۰

حال در میابیم که میانگین قیمت مورد معامله در امروز ۲۰۱۶ ریال بوده است که اگر تعداد برگه مورد معامله از حجم مبنا بیشتر می شد این قیمت همان قیمت پایانی می شد اما به دلیل اینکه تعداد برگه سهام مورد معامله ده هزار و حجم مبنای سهم شانزده هزار برگه است از تناسب استفاده می نماییم.
در صورتی که ۱۶۰۰۰برگه سهم مورد معامله قرار می گرفت قیمت سهام هم با رشد ۱۶ ریالی همراه می شد و در حالی که ۱۰۰۰۰ برگه مورد معامله قرار گرفته قیمت چه میزان رشد خواهد کرد؟

۱۶۰۰۰      ۱۰۰۰۰
ــــــــــــ = ـــــــــــــ
۱۶              X

با استفاده از تناسب بالا X بدست خواهد آمد ۱۰ ریال یعنی قیمت بسته شدن در آخر معاملات امروز که برابر است با ۲۰۱۰ ریال