ما در ادامه قصد داریم بگوییم IPO یا عرضه اولیه سهام چیست؟ و عرضه اولیه سهام به روش بوک بیلدینگ را مورد بررسی قرار دهیم.

عرضه اولیه سهام شرکت ها در بورس به دلیل بازدهی و سود بالا برای سرمایه گذاران بورس، مخصوصاً سرمایه گذاران تازه وارد همیشه جذاب بوده از این و متقاضی خرید آن بسیار زیاد می باشد در ادامه بیشتر با عرضه اولیه و نحوه ثبت سفارش و خرید آن آشنا می شویم.

بیشتر مطالعه کنید : مراحل خرید گام به گام سهام عرضه اولیه

عرضه اولیه سهام چیست؟

به زبان ساده عرضه اولیه سهام یعنی، سهام یک شرکت برای اولین بار در بورس عرضه شده و توسط عموم قابل خریداری خواهد بود.

عرضه اولیه سهام در بورس (ipo) که مخفف initial public offering به معنی عرضه عمومی اولیه می باشد، که در بورس اصطلاحا به آن عرضه اولیه گفته می شود.

هنگامی که سهام شرکتی برای اولین بار در بورس عرضه می شود. در زمان عرضه اولیه درصد مشخصی از کل سهام شرکت برای نخستین بار از طریق بورس اوراق بهادار توسط سرمایه گذاران خریداری خواهد شد. با توجه به آمار گذشته بیش از ۹۰% از عرضه اولیه هایی که در بازار بورس انجام شده، سودآور بوده اند. این نوع سهام شرایطش نسبت به خرید و فروش سهام عادی کمی متفاوت است

توجه کنید عرضه اولیه یک شرکت در بورس این معنی را نمی رساند که آن شرکت، شرکت تازه ایست. بلکه به این معنی است که به تازگی اجازه خرید و فروش سهام آن در بورس صادر شده است. بسیاری از این شرکت ها ممکن است یک شرکت دولتی باشند که سالهای زیادی سابقه داشته اند.

بیشتر بخوانید:  ۱۷ توصیه قبل از خرید و فروش سهام در بازار پرتلاتم بورس

چگونه عرضه اولیه بخریم؟

تا چند مدت پیش عرضه اولیه هایی که در بورس تهران منتشر می شد به روش حراج با اولویت زمان بود. به این صورت که ابتدا سهم طی فرایندی که سرمایه گذاران حقیقی در آن دخالتی ندارند، کشف قیمت می شد.

یعنی مشخص می شد که سرمایه گذاران دارای کد بورسی، آن سهم را برای بار اول به چه قیمتی می توانند خریداری کنند سپس با توجه به تعداد سهام شرکت و تعداد سهامی که قابل عرضه بود، سهمیه هر فرد که تمایل به خرید عرضه اولیه داشت مشخص و در نهایت هم ساعت سفارش گذاری مشخص می شد.

بطور مثال در نهایت بورس اعلام می کرد سرمایه گذاران برای شرکت a که قرار است در ساعت ۱۲:۳۰ دقیقه عرضه شود می توانند هرکدام ۱۰۰۰ سهم و در قیمت ۱۰۰ تومان سفارش بگذارند.

پس در این روش قیمت خرید، ساعت خرید و حداکثر حجم خرید از قبل کاملا مشخص شده بود و شما باید در ساعت مشخص شده سفارش خود را در سیستم ثبت می کردید. اگر هم تعداد سهم های تقاضا شده از تعداد سهم های عرضه شده بیشتر می شد، اولویت با افرادی بود که سفارش خود را زودتر ثبت کرده بودند.

با فرآیند خرید خودکار عرضه اولیه در کارگزاری ها چگونه است؟

اما مدتی است که روش خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ تغییر پیدا کرده  است. در این روش نیازی نیست همه راس یک ساعت سفارش را وارد سیستم کنند، بلکه می‌توانید در آرامش قیمت مورد نظر خود را وارد سیستم کنید. در این روش لازم است شماره قیمت سهام را ارزش‌گذاری کنید تا بتوانید در بازه‌ی مشخص شده قیمت مورد نظر خود را وارد سیستم کنید.

بیشتر بخوانید: بررسی عوامل موثر بر قیمت سهام و رفتار بازار بورس اوراق بهادار

عرضه اولیه سهام به روش بوک بیلدینگ (ثبت سفارش)

روش بوک بیلدینگ (ثبت سفارش)  BOOK BUILDING اصولا یک کف قیمتی در نظر گرفته می‌شود و یک سقف قیمتی که معمولا ۵ الی ۲۰ درصد بالاتر از کف قیمتی کارشناسی شده خواهد بود.

در این روش زمان ارسال سفارش مطرح نیست. هر فردی که قیمت بالاتری بگذارد احتمال اینکه بتواند خرید انجام دهد بیشتر است. اما باید دقت کند که خیلی هم سهام را بالاتر از ارزشش خریداری نکند.

همچنین در این روش نیازی نیست همه راس یک ساعت مشخص سفارش خود را وارد سیستم کنند، بلکه می‌توانید در آرامش قیمت مورد نظر خود را وارد سیستم کنید. در روش عرضه اولیه سهام به روش بوک بیلدینگ لازم است شماره قیمت سهام را ارزش‌گذاری کنید تا بتوانید در بازه‌ی مشخص شده قیمت مورد نظر خود را وارد سیستم کنید.

مهم ترین مزیت در روش عرضه اولیه سهام به روش بوک بیلدینگ ، امکان ثبت سفارش به قیمت های متفاوت می باشد. در این روش هر سفارش با توجه به حداکثر حجم مشخص شده در قیمتی که خریدار تعیین می کند در سامانه معاملات ثبت خواهد شد و در تخصیص سهام بی عدالتی ایجاد نخواهد شد.

در روش بوک بیلدینگ هر خریدار با توجه به تحلیل و بررسی های خود، درخواست خرید سهام را در ساعتی مشخص که از قبل ناظر بازار اعلام می کند، در سیستم معاملاتی ثبت می کند.

اما یکی از معایب روش عرضه اولیه سهام به روش بوک بیلدینگ این است که قیمت و محدودیت مثبت و منفی ۱۰ درصد می باشد. نهاد عرضه کننده یک قیمت را به عنوان کف قیمت سهم مشخص می کند. حال سرمایه گذاران می توانند سفارش خرید خود را در بازه ای بین این قیمت کف و ۱۰% بالاتر از این قیمت قرار دهند.

مشکل روش عرضه اولیه سهام به روش بوک بیلدینگ این است که به احتمال زیاد در بیشتر مواقع این کار باعث می شود تا افراد در سقف قیمتی اقدام به ثبت سفارش و خرید سهام کنند که این موضوع ممکن است موجب ایجاد صف خرید در عرضه اولیه شود.

اما به صورت کلی شما در این روش راحت تر از روش حراج اقدام به خرید خواهید کرد. هم چنین دیگر اولویت با سفارش زودتر نیست و شما نباید خیلی سریع سفارش خود را ثبت کنید. بلکه براساس تحلیل خود آن قیمتی را که در بازه مشخص شده است، انتخاب می کنید و در آن قیمت سفارش خود را ثبت می کنید.

در روش بوک بیلدینگ در خرید عرضه اولیه به این شیوه عمل می گردد، شرکتی که شرایط پذیرش در بازار بورس یا فرابورس را داراست و به اصطلاح در بازار درج نماد شده است توسط یکی از شرکت های مشاور سرمایه گذاری یا تامین سرمایه ارزش گذاری می شود.

با توجه به ماهیت روش بوک بیلدینگ قیمتی به عنوان حداقل قیمت مورد تایید قرار می گیرد و سقف قیمتی که معمولا ۱۰ درصد بیشتر از حداقل قیمت می باشد تعیین می گردد تا تمامی سرمایه گذاران علاقه مند شرکت در عرضه اولیه متناسب با تحلیل خود درخواست قیمتی خود را ثبت نمایند.

در ادامه آنچه را در عمل رخ می دهد به این صورت است که:

حداقل ۴۸ ساعت کاری قبل از انتشار عرضه اولیه، اطلاعیه عرضه اولیه شرکت در سایت سازمان بورس یا فرابورس منتشر می گردد. در آن اطلاعیه حداکثر تعداد سهام قابل سفارش؛ تاریخ انجام عرضه اولیه، دامنه قیمت مجاز معین می گردد.

در روز عرضه اولیه در سایت سازمان بورس اطلاعیه شروع دوره معاملات عرضه اولیه توسط ناظر بازار اعلام خواهد شد و شما به مدت ۲ ساعت فرصت دارید تا درخواست خود را ثبت نمایید. پس از پایان دوره سفارش سرمایه گذاران، سازمان بورس متناسب با تعداد متقاضیان و سقف تعداد سهام قابل عرضه شروع به تخصیص سهام به تمامی متقاضیان می نماید.

بطور مثال کل تعداد سهام قابل عرضه ۵۰ میلیون سهم باشد و تعداد سرمایه گذارانی که درخواست خود را ثبت کرده اند ۵۰ هزار نفر باشد.

از طرفی هر سرمایه گذار تا سقف ۲۰۰۰ هزار سهم اجازه درخواست خرید را داشته است. علی رغم اینکه کل سرمایه گذاران فوق ۲۰۰۰ سهم را درخواست داده اند اما به هر سرمایه گذار هزار سهم تخصیص داده خواهد شد. از زمان آغاز عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ تا به الان اکثر عرضه های اولیه در سقف قیمتی انجام شده اند.

بیشتر بخوانید: بازده سهام چیست؟ و عوامل تاثیرگذار و روش های محاسبه آن

نکات مهم و قابل توجه در خرید عرضه اولیه

۱. آگهی عرضه نخستین سهام در بازار بورس، بر اساس قیمت سقف و کف اعلامی انجام می شود.

۲. عرضه اولیه سهام در بازار بورس، ظرف چند ساعت انجام می شود.

۳. هر عرضه اولیه سهام در بازار بورس ایران توسط سازمان بورس آگهی می شود.

۴. کارمزد خرید عرضه نخستین سهام حدود نیم درصد کل مبلغ معامله است.

۵. آگهی رسمی عرضه اولیه سهام در بازار بورس ایران در سامانه کدال به نشانی codal.ir درج می شود.

۶. فروش عرضه نخستین سهام در بازار بورس، توسط دارندگان کد حقیقی یا حقوقی انجام نمی شود.

۷. خرید عرضه نخستین سهام در بازار بورس، توسط کارگزاری ها صورت میگیرد.

۸. سهمیه اختصاصی به هر کد حقیقی یا حقوقی برای عرضه اولیه سهام را بازار بورس تعیین میکند.

۹. عطش خریداران برای سهام عرضه اولیه، معمولا ظرف یک هفته فروکش میکند.

۱۰. خرید عرضه نخستین سهام هم برای کد های حقیقی و هم کد های حقوقی انجام می شود.

۱۱. برای خرید عرضه ابتدایی سهام در بورس، فقط بایستی کد سهامداری داشته باشید که با شناسنامه اعطا می شود.

۱۲. عرضه ابتدایی بسیاری از سهام در سال های اخیر در بورس ایران، ارزشمند بوده و حداقل ۱۵ درصد سود ۳ روزه داد.

۱۳. هر عرضه اولیه، دارای نماد است. مثلا عرضه اولیه پتروشیمی پارس با نماد پارس انجام شد.

۱۴. هر کد حقیقی و هر کد حقوقی در عرضه اولیه سهام، دارای سهمیه است.

۱۵. به دلیل افزایش شمار دارندگان کد های فعال در بورس، بیش از ۱۶۰ هزار کد برای هر عرضه اولیه وجود دارد.

۱۶. بررسی ارزندگی عرضه اولیه توسط صندوق های سرمایه گذاری و مشاوران بورس انجام می شود.

۱۷. امکان فروش سهام عرضه نخستین ، ۲۴ ساعت پس از خریداری وجود دارد.

۱۸. علت صف شدن مجدد عرضه نخستین پس از ورود به بازار، اشتیاق بازار به خرید این سهم جدید است.

۱۹. سهام عرضه اولیه ها پس از مدتی متعادل شده و این روند ظرف یک هفته انجام می شود.

۱۷. پس از خرید عرضه ابتدایی سهام، نماد سهم و همچنین تعداد سهم خریداری شده در پرتفو شما ثبت میشود.

۱۸. عرضه ابتدایی سهام بر اساس آگهی ثبت شده در روزنامه رسمی انجام می شود.

۱۹. برای خرید عرضه نخستین سهام، می بایست مبلغ خرید سهام مربوطه را به حساب کارگزاری واریز کنید.

۲۰. برای بررسی ارزندگی سهام عرضه اولیه در بازار بورس، می بایست تحلیل فاندمنتال را یاد بگیرید.

۲۱. عرضه ابتدایی هیچ الزامی را به دارندگان کد حقیقی یا حقوقی برای شرکت در مجامع ایجاد نمی کند.

۲۲. برای ثبت سفارش عرضه ابتدایی سهام، باید دسترسی معاملات آنلاین داشته باشید که رایگان اعطا می شود.