در این مطلب قصد داریم شما را با مفهوم اشخاص حقوقی و قوانین و ماده های مرتبط با آنها آشنا سازیم.

انسان‌ها برای اینکه بتوانند در اجتماع به زندگی خود ادامه دهند به کمک یکدیگر نیاز دارند. بنابراین برای اهداف مالی و غیرمالی خود گروه‌هایی را تشکیل می‌دهند و از طریق این گروه‌ها به انجام فعالیت‌های مورد نظر خود می‌پردازند.

هنگامی که گروهی از افراد با اهداف مشترکی در کنار هم قرار بگیرند و قانون آنها را دارای حق و تکلیف بشناسد برای آنها شخصیت مستقلی قائل می شود که در این صورت یک شخص حقوقی ایجاد شده است. اشخاص حقوقی می‌توانند در موضوعات گوناگون و برای رسیدن به اهداف مختلفی به وجود آیند.

معمولا اشخاص حقوقی برای سرمایه گذاری در بورس نسبت به اشخاص حقیقی موفق تر عمل می کنند یکی از دلایل این است که حقوقی‌ها بنیادی و بلندمدت خرید می‌کنند و با کلیت بازار پیش می‌روند مگر شرایطی که به مقاصد خاص نظیر حمایت از یک سهم یا عرضه بلوکی، روشی غیر از این را برگزینند و  … این مقاله را برای آشنایی بیشتر با مفهوم شخص حقوقی مطالعه کنید.

در رابطه با تفاوت بین دیدگاه های سرمایه گذاران اشخاص حقیقی و حقوقی بیشتر بدانید

منظور از اشخاص حقوقی کیست؟

منظور از اشخاص حقوقی شرکت ها و هر نوع مجموعه ای که به کارهای اجتماعی می پردازد و دارای یک نوع شخصیت فرضی از طرف قانون برای تسهیل در انجام فعالیت های اجتماعی خود دارد، قرار می گیرد.

ماده ۵۸۸ قانون تجارت بیان می کند: “ شخص حقوقی می تواند دارای کلیه حقوق و تکالیفی شود که قانون برای افراد قائل است مگر حقوق و وظایفی که بالطبیعه ممکن است دارای آن باشد.“

اشخاص حقوقی (Legal entities) به دو دسته تقسیم اشخاص حقوقی، حقوق عمومی و اشخاص حقوقی، حقوق خصوصی می شوند که در ادامه به شرح این دو می پردازیم.

اشخاص حقوقی، حقوق عمومی

اشخاص حقوقی ، حقوق عمومی به موجب قانون خاص به وجود می آیند به محض ایجاد و بدون نیاز به ثبت دارای شخصیت حقوقی می شوند (برای فعالیت نیازمند ثبت نیستند).

اشخاص حقوقی مقید به مدت زمان نیستند و فعالیت های آنها مستمر است. مانند وزارتخانه ها و دانشگاه ها.

اشخاص حقوقی، حقوق خصوصی

اشخاص حقوقی ، حقوق خصوصی، با رعایت مقررات عمومی قوانین ثبتی از قبیل قانون ثبت شرکت های تجاری و آیین نامه ثبت انجمن ها و موسسات غیر تجارتی به وجود می آیند.

پیدایش شخصیت این افراد حقوقی نیازمند ثبت است. و مدت فعالیت آنها تا تاریخ انحلال می باشد (پایان شخصیت حقوقی حقوق خصوصی تاریخ انحلال آن است) مانند انجمن های فرهنگی و… .

قوانین مرتبط با اشخاص حقوقی

در این بخش از مقاله به بیان ماده ۱۲۴ تا ۱۴۲ که مربوط بع اشخاص حقوقی می باشد می پردازیم.

ماده ۱۲۴ :

اشخاص حقوقی داخلی شامل دولت، مؤسسات دولتی، شرکتهای دولتی، مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی، مؤسسات غیرتجارتی، شرکتهای تجارتی و موقوفات است.

تبصره – دولت از شمول مقررات این باب مستثنی است.

ماده ۱۲۵ :

اشخاص حقوقی باید نزد مرجع ثبت شرکتها به ثبت برسند و شخصیت حقوقی آنها پس از ثبت در مرجع مذکور و آگهی مراتب در روزنامه رسمی کشور به هزینه شخص حقوقی علیه ثالث قابل استناد است. حق الثبت اشخاص حقوقی بر اساس قانون أخذ می شود.

ماده ۱۲۶ :

مؤسسات دولتی، مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و شرکتهای دولتی که به موجب قانون خاص، با ذکر نام و ارکان، تشکیل می شوند از زمان لازم الاجراءشدن قانون تشکیل، دارای شخصیت حقوقی می شوند و نیاز به ثبت ندارند.

• ماده ۱۲۷ 

نحوه تشکیل و شرایط ثبت مؤسسات غیرتجارتی مطابق آیین نامه ای است که ظرف شش ماه پس از لازم الاجراء شدن این قانون به وسیله وزارت دادگستری، با همکاری سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، تهیه می شود و به تصویب رئیس قوه قضائیه می رسد.

• ماده ۱۲۸ 

ثبت اشخاص حقوقی که موضوع فعالیت آنها نامشروع یا مخالف نظم عمومی باشد، ممنوع است.

• ماده ۱۲۹

اشخاص حقوقی کلیه حقوق و تکالیفی را که قانون برای اشخاص حقیقی قائل است دارند، مگر حقوق و تکالیفی مانند حقوق و تکالیف ناشی از ابوت و بنوت که انسان حسب طبیعت خویش می تواند داشته باشد.

• ماده ۱۳۰

اقامتگاه شخص حقوقی، مرکز اصلی آن است. اقامتگاه مقرر در اساسنامه شرکت های تجارتی و مؤسسات غیرتجارتی مرکز اصلی آنها محسوب می گردد، مگر خلاف آن ثابت شود.

• ماده ۱۳۱

اشخاص حقوقی ثبت شده در ایران، ایرانی محسوب می شوند.

• ماده ۱۳۲

هیچ یک از ارکان شخص حقوقی نمی تواند تابعیت آن را تغییر دهد.

• ماده ۱۳۳

اشخاص حقوقی ایرانی نمی توانند اقامتگاه خود را در خارج از قلمرو حاکمیتی جمهوری اسلامی ایران قرار دهند.

• ماده ۱۳۴

تصمیمات شخص حقوقی به وسیله مقاماتی که، حسب مورد، به موجب قانون یا اساسنامه صلاحیت دارند اتخاذ میشود.

• ماده ۱۳۵

تشکیل، اداره، انحلال و یا ورشکستگی اشخاص حقوقی خصوصی غیرایرانی تابع قانون دولت محل اقامتگاه آنها است.

• ماده ۱۳۶

مرجع ثبت شرکتها باید برای کلیه اشخاص حقوقی که ثبت آنها الزامی است شناسه انحصاری اختصاص دهد.

• ماده ۱۳۷

کلیه اشخاص حقوقی باید در همه اسناد، صورتحساب ها، آگهی ها، تابلوها و سایر مکتوبات خود، اعم از دست نویس، چاپی یا الکترونیک نام و شناسه انحصاری خود را درج کنند. اشخاص حقوقی متخلف به جزای نقدی درجه شش محکوم می شوند. دادگاه می تواند رأساً و بدون تقاضای دادستان به این مجازات حکم دهد.

• ماده ۱۳۸

استفاده از نام های بیگانه، مبتذل، مستهجن و نامهایی که موهم انتساب شخص حقوقی به نهادهای عمومی یا دولتی است از قبیل واژه ها ی ای ران و کشور برای شرکتهای تجارتی و مؤسسات غیرتجارتی ممنوع است.

اشخاص حقوقی خارجی و شعب و نمایندگی های آنها از نام های بیگانه می توانند استفاده کنند.

• ماده ۱۳۹

اطلاعات مربوط به اشخاص حقوقی که نزد مرجع ثبت شرکت ها به ثبت می رسد جز در موارد مصرح، غیرمحرمانه محسوب می شود. تمام اشخاص می توانند با مراجعه به مرجع مذکور اطلاعات مربوط به اشخاص حقوقی را مطالعه و به هزینه خود از آن رونوشت و یا تصویر بگیرند.

• ماده ۱۴۰

مراجع قضائی باید نسخه ای از آراء قطعی مؤثر بر حقوق اشخاص ثالث در تجارت با اشخاص حقوقی مانند توقیف، ورشکستگی، انحلال و منع معامله را برای درج در دفتر ثبت شرکت ها به مرجع ثبت شرکت ها ارسال کنند.

درصورت رفع موارد مذکور یا اعاده اعتبار ورشکسته کلیه اطلاعات راجع به امور مذکور محرمانه محسوب و افشاءکننده آن به حبس تعزیری درجه هفت محکوم می شود.

• ماده ۱۴۱

سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مکلف است کلیه مراحل و فرآیندهای ثبت اشخاص حقوقی و تغییرات مربوط به آنها را به صورت الکترونیکی و روزآمد نگهداری کند به نحوی که امکان دسترسی آنی، برخط و الکترونیک به اطلاعات قابل دسترسی شرکت ها و مؤسسات غیرتجارتی فراهم شود.

آیین نامه اجرائی این ماده ظرف شش ماه از تاریخ لازم الاجراء شدن این قانون به وسیله وزارت دادگستری و با همکاری سازمان ثبت اسناد و املاک کشور تهیه می شود و به تصویب هیأت وزیران می رسد.

• ماده ۱۴۲

مرجع ثبت شرکتها مکلف است کلیه مواردی را که ثبت و آگهی آنها مطابق این قانون الزامی است در سامانه الکترونیک خود که صحت، تمامیت، اعتبار و انکارناپذیری آنها را تأمین می کند قرار دهد و حداقل تا سی سال نگهداری کند.

این مقاله برای آشنایی شما عزیزان با اشخاص حقوقی و مواد و قوانین مربوط به آنها گردآوری شده امیدوارم که از مطالعه آن رضایت خاطر داشته باشید و پاسخ گوی سوالات شما بوده باشد.