قبل از بیان و ذکر انواع نسبتهای نقدینگی لازم است با تعریف خود “نسبت نقدینگی” آشنا شویم. نسبت نقدینگی (Liquidity ratio) از جمله فاکتورهای مالی و یکی از اصلی ترین دسته های نسبت های مالی می باشد که جهت تعیین میزان توانایی شرکت برای اجرای تعهدات و همچنین پرداخت بدهی‌های کوتاه مدت مورد استفاده قرار می گیرد. نسبت نقدینگی شرکت‌ها باید یک مقدار مشخص و استانداردی داشته باشد، یعنی نه خیلی بالا و نه خیلی کم باشد. نسبت نقدینگی بالا نشان‌دهنده این است که حاشیه امنیت شرکت بیشتر است و از پس بدهی‌های کوتاه‌مدت خود برمی‌آید، اما به معنی نیست که نسبت نقدینگی هرچه بالاتر باشد بهتر است، این نسبت خیلی هم نباید بزرگ باشد. زیرا اگر نسبت نقدینگی از حد تعیین شده بالاتر رود، حاکی از آن است که شرکت توانایی لازم را در جذب سرمایه و منابع خارجی ندارد و یا اینکه نتوانسته به درستی بر روی دارایی‌های خود سرمایه‌گذاری کند.
آزمون نقدینگی برای یک شرکت از گام‌های اساسی برای تحلیل وضعیت شرکت می باشد. در بررسی‌های مربوط به ورشکستگی از انواع نسبتهای نقدینگی استفاده میشود و تخمین زده میشود که شرکت به چه میزان و با چه درصدی قادر به توانایی حیات است. درواقع نسبتهای نقدینگی علائم حیاتی برای اندازه‌گیری سلامت شرکت‌ها را فراهم می کنند و به سرمایه‌گذاران اجازه می دهند تا به جنبه‌های خاصی از وضعیت عملیاتی شرکت دست پیدا کنند.
بیشتر بدانید: ترازنامه (صورت وضعیت مالی) چیست و کاربرد ترازنامه در تحلیل بنیادی
منظور از نسبتهای نقدینگی چیست؟ معرفی انواع نسبتهای نقدینگی
یکی از متداول‌ترین راه‌های تحلیل مالی، محاسبه و بررسی نسبتهای مالی می باشد. این نسبت‌ها در چندین گروه تعریف شده‌اند به طوری که هر کدام به یکی از جنبه‌های وضعیت مالی شرکت‌ها می پردازد، اما هدف ما ذکر یک مورد این گروه‌ها، یعنی “نسبتهای نقدینگی و انواع آن” می باشد. همانطور که گفته شد نقدینگی را اینطور می توان تعریف کرد: میزان توانایی شرکت در بازپرداخت دیون کوتاه‌مدت خود. انواع نسبتهای نقدینگی متداول به شرح زیر می باشد:
انواع نسبتهای نقدینگی
- نسبت جاری
- نسبت آنی
- نسبت پول نقد
حال به تعریف هر یک از انواع نسبتهای نقدینگی می پردازیم:
نسبت جاری:
در میان انواع نسبتهای نقدینگی ، نسبت جاری ساده‌ترین آنها می باشد و یکی از مهم‌ترین نسبتهای نقدینگی بحساب می آید. برای محاسبه دارایی‌های جاری فقط کافی است دارایی‌های جاری بر بدهی‌های جاری تقسیم شود.
بدهی‌های جاری / دارایی‌های جاری = نسبت جاری
بدهی‌های جاری به آن دسته از بدهی‌ها گفته می شود که موعد پرداخت آنها کمتر از یک سال است. از طرفی دارایی‌های جاری دارایی‌هایی هستند که قابلیت تبدیل شدن به یکدیگر را دارند و در صورت نیاز در طی یک سال می توان آنها را به پول نقد تبدیل کرد.
به عنوان مثال اگر نسبت جاری عدد ۱.۱۲ باشد، یعنی در برابر هر ۱۰۰ تومان که برای پرداخت بدهی هزینه می شود، توانایی کسب ۱۱۲ تومان دارایی وجود دارد.
در خصوص تجزیه و تحلیل نسبت جاری می توان گفت:
اگر نسبت جاری شرکتی بالا باشد می توان گفت هیچ جای نگرانی برای طلبکاران وجود ندارد و به راحتی می توانند اصل مبلغ خود به همراه سود آن را از شرکت دریافت کنند، زیرا شرکت به آسانی توانایی تامین نقدینگی مورد نیاز را دارد. قابل ذکر است که میان ریسک و بازده ارتباط موثری وجود دارد، وقتی طلبکاران در وضعیت امن‌تری قرار دارند، در مقابل بازدهی کمتری برای سهامداران وجود دارد.
در حقیقت دارایی‌های جاری بخش غیر مولد شرکت‌ها می باشد و تمرکز بیش از حد بر روی این دارایی‌ها، عدم مدیریت نقدینگی را در پی دارد. به همین دلیل جهت تعیین حد مناسب دارایی‌های جاری، فاکتورهای زیادی دخیل هستند مثل:
- نوع فعالیت
- نسبت جاری
- اوضاع کلان اقتصادی
- ترکیب اعتبار و موقعیت شرکت
- دارایی های جاری
اگر نسبت جاری بیش از اندازه بالا باشد، به این معنی است که از دارایی‌ها به درستی در راستای مناسبی سودآوری نمی شود و نشان از بلا استفاده ماندن دارایی‌های شرکت و به اصطلاح خواب سرمایه دارد. و اگر این نسبت از حد استاندارد خود پایین‌تر قرار گیرد نشان می دهد که نقدینگی شرکت در حالت نامطلوبی قرار دارد و شرکت توانایی پرداخت دیون کوتاه‌مدت خود را ندارد زیرا دارایی‌های جاری کمتر از بدهی‌های جاری می باشد، که باید انواع دارایی‌های جاری شرکت افزایش یابد مثل:
- موجودی نقد
- اوراق بهادار کوتاه‌مدت
- موجودی
- حساب‌ها و اسناد دریافتنی
نکته: تحلیل‌گران عدد ۱ را عدد مناسب برای نسبت جاری می دانند. البته معمولا نسبت جاری بین ۱ و ۲ را به عنوان نشانه‌ای از وضعیت مطلوب نقدینگی شرکت در نظر می‌گیرند.
منظور از نسبت آنی یا سریع چیست؟
یکی از اقلامی که در ترازنامه به عنوان دارایی جاری ثبت می شود، موجودی مواد و کالا است که در بسیاری از اوقات قابلیت نقد شودندگی پایینی دارند اما در نسبت جاری به عنوان یکی از دارایی‌های نقد شونده در نظر گرفته می شود که برای حل این مشکل از نسبت آنی استفاده می شود که توان شرکت را برای انجام تعهدات کوتاه‌مدت خود از محل دارایی‌های نقدی اندازه‌گیری می کند. نسبت آنی یکی دیگر از انواع نسبتهای نقدینگی بشمار می رود. باید اقرار کرد که نسبت آنی در مقایسه با نسبت جاری کمی سخت‌تر محاسبه می شود. نسبت آنی از تقسیم دارایی‌های جاری منهای موجودی های مواد و کالا بر بدهی های جاری به دست می‌آید:
بدهی های کنونی / (موجودی کالا – دارایی های جاری) = نسبت آنی
معرفی یک فرمول دیگر برای نسبت آنی
بدهی‌های جاری / (حساب‌های دریافتنی + سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت + پول نقد و مشابه‌های پول نقد) = نسبت آنی
تجزیه و تحلیل نسبت آنی:
بالا بودن نسبت آنی شرکت‌ها یعنی اینکه:
- اعتبار دهندگان کوتاه‌مدت دچار هیچ مشکلی نخواهند شد
- نقدینگی یا مطالبات شرکت بسیار زیاد است
هیچ کدام از این دو مورد گفته شده خوب نیست و نشان دهنده مدیریت نادرست و یا محافظه‌کاری اغراق‌گونه در تامین نقدینگی جاری می باشد. از طرفی پایین بودن نسبت آنی هشداری برای پرداخت‌های کوتاه‌مدت محسوب نی شود.
نکته: معمولا نسبت آنی از نسبت جاری کوچکتر است و اگر حدود ۱ باشد بدون مشکل است. حال اگر خیلی پایین‌تر از ۱ باشد ممکن است شرکت نتواند بدهی‌های کوتاه‌مدت خود را سر موعد پرداخت نماید.
منظور از نسبت پول نقد چیست؟
این نسبت محافظه‌کارانه‌ترین نسبت از بین انواع نسبتهای نقدینگی می باشد. جهت پیش‌بینی توانایی پرداختی شرکت در مواقع ضروری این نسبت در مقایسه با نسبت آنی بیشتر به کار می آید و در این نسبت موجودی کالا، دارایی‌های جاری و حساب‌های دریافتنی در نظر گرفته نمی شود.
بدهی‌های جاری / (سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت + پول نقد و مشابه پول نقد) = نسبت پول نقد
اگر شرکتی از سوددهی بالا برخوردار باشد ولی به میزان کافی توانایی نقدشوندگی نداشته باشد به مشکل بر می‌خورد.
- تفاوت این سه نسبت در صورت کسرها است و نه مخرج
- تفاوت نسبت جاری و آنی در موجودی مواد و کالاست که در نسبت جاری لحاظ می شود
- تفاوت نسبت آنی و وجه نقد در حساب‌های دریافتنی است که در نسبت آنی لحاظ می شود و در نسبت وجه نقد محاسبه نمی شود.
