ریسک، نوعی عدم اطمینان در رسیدن به نتایج دلخواه است. یعنی احتمال اینکه ما به هدفمان نرسیم یا حتی بدترین نتیجه ممکن را بگیریم. ریسک در هر پدیده ای می تواند رخ دهد در این مقاله قصد داریم بگوییم منظور از ریسک در بورس چیست، انواع ریسک در بورس را معرفی کنیم و بگوییم مدیریت ریسک در بورس به چه معناست و سپس مدیریت ریسک و سرمایه در بورس را با ذکر نکته های طلایی به شما آموزش دهیم. با ما همراه باشید.

منظور از ریسک در بازارهای مالی و بورس چیست؟

قبل از اینکه درباره مدیریت ریسک در بورس صحبت کنیم به طور کلی اشاره ای به ریسک موجود در بازارهای مالی خواهیم کرد. در تعریف ریسک باید به سه نکته توجه کرد یعنی هر جایی که این ۳ مورد وجود داشته باشد احتمال ریسک بیشتر می شود:

۱- عدم شناخت

هر جایی که عدم آگاهی و عدم شناخت راجب یک پدیده وجود داشته باشد احتمال ریسک وجود دارد. در مبحث ریسک در بورس، این پدیده یک پدیده مالی است.

۲- توجه به هدف

هر جایی که در حال فاصله گرفتن از هدف خود باشید ریسک افزایش می یابد. در ورود به بازار های مالی و بورس به هدف خود توجه کنید. هر جایی که احساس کردید در حال فاصله گرفتن از اهداف خود هستید اقدام مناسب را انجام دهید.

۳- انحراف از طرح اصلی

روش های مختلفی برای اندازه گیری ریسک وجود دارد. در بررسی ریسک باید دقت کنیم که این ریسک چه عواقب و خطراتی برای ما به همراه دارد. علل وقوع ریسک نیز اهمیت زیادی دارد.

بزرگترین ریسکی که در بازارهای مالی ما را تهدید می کند بحث از دست دادن اصل سرمایه یا بخشی از سرمایه می باشد. ریسک بعدی از دست دادن همه یا بخشی از سود می باشد که عواقب کمتری نسبت به مورد قبلی دارد.

در مدیریت ریسک در بازار بورس تمرکز اصلی باید بر روی حفظ اصل سرمایه باشد.

منظور از مدیریت ریسک در بورس چیست؟

مدیریت ریسک به فرایند شناسایی، تحلیل و پاسخ به عوامل خطرساز گفته می‌شود که در طول عمر یک پروژه ممکن است رخ بدهند. اگر مدیریت ریسک به‌درستی انجام شود می‌تواند با کنترل وقایع آینده، از خطرات احتمالی پیش‌گیری کند.
مدیریت ریسک شاخه جدیدی از علم مدیریت است. امروزه ریسک و انواع گرایشهای مرتب با آن مانند مطالعات ریسک، ارزیابی ریسک، تحلیل ریسک در گستره متنوع موضوعاتی نظیر امور مالی و اعتباری و سرمایه گذاری، تجارت، بیمه، ایمنی، بهداشت و درمان، پروژه های صنعتی و عمرانی و حتی مسائل سیاسی و اجتماعی و نظامی جایگاه خود را پیدا کرده است. بر این اساس سال ۲۰۰۷ را سال گرایش تجارت به سمت مدیریت ریسک دانسته اند.
ما در زندگی شخصی خود نیز در حال مدیریت ریسک هستیم، در هنگام انجام کارهای ساده مانند رانندگی، و یا امور مهم تر مانند برنامه های پزشکی یا بستن قرار داد های بیمه ای، تلاش در مدیریت ریسک داریم.
به طور کلی مدیریت ریسک به معنای تونایی ارزیابی موقعیت و انجام واکنش ها مناسب در برابر مشکلات است.‏
ما در زندگی شخصی خود به طور ناخودآگاه در حال مدیریت ریسک هستیم ولی زمانی که صحبت از مدیریت ریسک در اقتصاد و بازار های مالی می شود تشخیص ریسک ها نیاز به علم و آگاهی بیشتری دارد.

راهکارهایی برای مدیریت ریسک در بورس

به طور کلی مدیریت ریسک شامل پنج مرحله است: تعیین اهداف، شناسایی ریسک ها، ارزیابی ‏ریسک ها، تعریف راه حل در برابر ریسک ها و نظارت. البته بسته به زمینه کاری این مراحل میتواند ‏متفاوت باشد.‏ در ادامه به صورت تخصصی تر درباره مدیریت ریسک در بورس خواهیم گفت:

۱.تعیین اهداف و مفاد و برنامه ریزی

در مرحله ی اول باید تعیین کرد که اهداف اصلی چه هستند، در این مرحله باید سطح و نوع مدیریت ریسک، متناسب با ریسک پروژه و اهمیت پروژه تعیین شود. به طور کلی شرکت یا فرد باید تعیین کنند که برای رسیدن به هدف خود چقدر می توانند ریسک کنند. البته این امر مستلزم ارزیابی کامل محیط اطراف و جو داخلی یا محیط فرهنگی سازمان است.

۲. شناسایی ریسک ها

مرحله بعدی شناسایی و تعریف ریسک احتمالی است، با شناسایی ریسک رخدادهایی که ممکن است بر روند کار اثرات منفی بگذارند مشخص می شوند. در واقع در این مرحله افراد تیم دور یکدیگر جمع شده، ریسک های احتمالی را شناسایی می کنند و آنها را در لیست ریسک های پروژه ثبت می کنند.

۳.ارزیابی ریسک ها

بعد از مرحله ی شناسایی ریسک ها، ارزیابی ریسک ها مطرح است، در این مرحله ریسک ها بر اساس اهمیتی که دارند رتبه بندی می شوند. با مدیریت صحیح و شناسایی ریسک، هزینه‌های احتمالی ناشی از آنها در طول اجرای پروژه مدیریت خواهند شد.

۴. اداره کردن

مرحله چهارم تعیین راه حل برای ریسک ها بر اساس رتبه بندی و اهمیت آنها می باشد، در این مرحله راه حل مناسب در صورت وقوع رخداد نامطلوب را می توان شناسایی کرد. ۴ روش برای اداره کردن ریسک ها وجود دارد که می تواند برای مدیریت ریسک در بورس نیز بکار گرفته شود:

کاهش: به معنای ایجاد طرح هایی عملیاتی برای کاهش احتمال ریسک و پیامدهای آن است.

اجتناب: به معنای ایجاد تغییر در چیزی برای اجتناب کامل از ریسک می باشد.

واگذاری: به معنای انتقال و واگذاری ریسک به گروه دیگر می باشد برای مثال خرید بیمه.

پذیرش: این روش بدون ایجاد طرح های کاهشی، احتمال وجود ریسک را می پذیرد.

۵. نظارت و گزارش دهی

مرحله پنجم نظارت و گزارش دهی است، با نظارت می توان از کارکرد های موثر برنامه های مربوط به اداره کردن اطمینان حاصل نمود.   این مرحله اغلب نیاز به جمع آوری و تجزیه و تحلیل دائمی داده ها دارد.‏

۵ مرحله بالا مراحل کلی برای مدیریت ریسک است که از آن می توانید برای انجام همه کارهای هم خود استفاده کنید. در ادامه راهکارهای تخصصی تری به منظور مدیریت ریسک در بورس اوراق بهادار به شما معرفی می کنیم:

۶. پیش بینی قیمت دلار

۷. قیمت نفت و سایر کامودیتی ها را دنبال کنید.

۸. ریسک های سیستماتیک و غیر سیستماتیک بازار را روی کاغذ بنویسید و بررسی کنید.

۹. تعداد سهام موجود در سبد خود را محدود کنید و همچنین به ضریب همبستگی اجزای سبد و ضریب بتای سهامتان توجه کنید.

درباره استراتژی مدیریت پرتفوی بیشتر بخوانید

۱۰. استراتژی معاملاتی داشته باشید

استراتژی معاملاتی شما باید این ویژگی ها را داشته باشد: نقطه ورود مناسب را پیدا کند. حد سود و حد ضرر مناسبی برای شما تعیین کند. نسبت دفعات برنده به بازنده شدن استراتژی قابل قبول باشد. در صورت برنده شدن سود خوبی بگیرید و در صورت بازنده شدن ضرر شما را محدود کند.

برای آشنایی با چند استراتژی سرمایه گذاری کلیک کنید: استراتژی سرمایه‌گذاری کدام است؟

۱۱. بر اخبار و شایعات مسلط باشید.

۱۲. روی مرز بین طمع و ترس حرکت کنید.

درباره بررسی آثار ترس و طمع در بورس و راهکارهای مقابله با آن ها بیشتر بخوانید

۱۳. حجم معاملات خود را مدیریت کنید. از خرید سهم با حجم معاملات پایین خودداری کنید.

دقت کنید که در معامله نباید بیش از دو درصد از سرمایه خود را در معرض خطر قرار دهید به این معنی که اگر قرار شد با ضرر خارج شوید نهایتا ۲ درصد از سرمایه خود را از دست بدهید. برای سرمایه گذاری خود حد ضرر تعیین کنید.

۱۴. با آموزش و آگاهی وارد بازار بورس و سرمایه شوید تا ریسک معاملات را کاهش دهید.

۱۵. از تک سهم شدن در بورس بپرهیزید.

۱۶. از کانال های غیر رسمی بورسی سیگنال خرید و فروش نگیرید.

۱۷. قبل از خرید سهام وارد سایت کدال شوید و صورت های مالی شرکت را مطالعه کنید و از سودآوری شرکت مطمئن شوید.

۱۸. خرید سهام بیمه شده یکی از راه هایی است که می تواند به کاهش ریسک سرمایه گذاری شما کمک کند. برخی شرکت ها با انتشار اوراق اختیار فروش تبعی سهام خود را بیمه می کنند. برای دریافت اطلاعات بیشتر با بیمه کردن سهم با انتشار اوراق اختیار فروش تبعی کلیک کنید.

ریسک های مالی، انواع آن و نحوه مدیریت آن ها

در بالا به راهکارهایی برای مدیریت ریسک در بازار بورس اشاره کردیم. مدیریت ریسک مالی به فرآیند پیشرفت تدریجی و دائمی ارزش مالی قابل قبول در هر سازمان اشاره دارد، دلایل مختلفی برای عدم موفقیت یک استراتژی یا معامله وجود دارد. مثلا یک تریدر ممکن است سرمایه خود را به دلیل حرکت منفی بازار یا فروش به دلیل احساس ترس از دست بدهند.

هرگونه فعالیتی که منجر به از بین رفتن سرمایه شود را می‎توان نوعی ریسک مالی دانست. برای آشنایی و آموزش مدیریت ریسک در بورس باید با انواع ریسک هایی که بورث را تهدید می کنند آشنا باشیم. طور کلی ریسک ها را می ‎توان به سه نوع ریسک تجاری ، ریسک غیر تجاری و ریسک مالی طبقه بندی کرد.

۱.ریسک تجاری: 

این نوع ریسک توسط خود شرکت های تجاری به منظور به حداکثر رساندن ارزش سهام وسود انجام می ‎شود. به عنوان مثال شرکت ها به منظور بازار یابی کالاهای جدید خود برای فروش بیشتر ریسک های پر هزینه ای را متحمل می شوند.

 ۲. ریسک غیر تجاری:

این نوع ریسک ها تحت کنترل شرکت ها نیست. خطرات ناشی از عدم تعادل اقتصادی و سیاسی را می توان ریسک های غیرتجاری نامید. در بحث مدیریت ریسک در بورس باید توجه ویژه ای به ریسک های غیرتجاری داشت.

 ۳. ریسک مالی:

ریسک مالی باعث ضرر و خسارت های مالی برای شرکت ها می شود، بر این اساس ریسک مالی را می ‎توان به انواع مختلفی از قبیل ریسک در بازار، ریسک اعتباری ، نقدینگی، ریسک عملیاتی، ریسک قانونی ، ریسک سوداگرانه و ریسک ارزی تقسیم کرد.

بیشتر بخوانید: چرا افراد در بورس ضرر می کنند؟ چگونه می توان ریسک را مدیریت کرد؟

انواع ریسک های مالی :

• ریسک بازار:

این نوع ریسک ناشی از تغییر در قیمت ابزارهای مالی است. ریسک بازار را می توان به دو گروه جهت دار و غیرمستقیم تقسیم بندی کرد. ریسک مستقیم ناشی از تغییر قیمت سهام، نرخ بهره و… است. جهت گیری ریسک به دلیل جابه جایی در قیمت سهام، نرخ بهره و … ایجاد می ‎شود و از طرف دیگر ریسک غیر مستقیم می ‎تواند با خطرات ناپایداری همراه باشد.

•  ریسک اعتباری:

ریسکی است که از «اتفاقی اعتباری» به وجود می آید. این نوع ریسک، زمانی اتفاق می ‎افتد که فرد نتواند به تعهدات خود در قبال همتایانش عمل کند. ریسک اعتباری به دو دسته ریسک اساسی و ریسک تسویه حساب طبقه بندی می شود.

• ریسک نقدینگی: 

این نوع ریسک ناشی از عدم توانایی در انجام معاملات است. ریسک نقدشوندگی را نمی توان در علوم مالی همانند ریسک مالی یا ریسک تجاری محاسبه کرد. ریسک نقدینگی را می ‎توان به ریسک نقدینگی دارایی و ریسک نقدینگی سرمایه گذاری تقسیم کرد. هر چقدر خرید و فروش دارایی سریع انجام شود ریسک نقدینگی کمتر خواهد بود. از سوی دیگر زمانی است که فردی خواستار سرمایه گذاری در سهام شرکت های کوچکی باشد ،باید برای خرید یا فروش آن ها چند روز یا چند هفته منتظر بماند و ممکن است قیمت کمتری برای فروش پیشنهاد دهد.

• ریسک عملیاتی:

ریسک عملیاتی عموما ناشی از اشتباه های انسانی یا اتفاقات و خطای تکنیکی تعریف می شود. سرمایه گذاران میتوانند با تنوع بخشیدن به انواع سهام خود این ‏ریسک را کاهش دهند. ریسک عملیاتی را می ‎توان به ریسک کلاهبرداری و ریسک مدل طبقه بندی کرد . ریسک کلاهبرداری به دلیل عدم کنترل ایجاد می ‎شود و ریسک مدل به دلیل کاربرد نادرست مدل ایجاد می ‎شود.

• ریسک قانونی:

ریسک قانونی زمانی مطرح می شود که یک معامله از نظر قانونی انجام پذیر نباشد. در واقع این نوع ریسک مالی ناشی از  محدودیت های قانونی مانند دادخواست ها است. این ریسک با ریسک اعتباری ارتباط دارد ، چرا که طرفین معامله اگر در معامله دچار ضرر و زیان گردند به دنبال بستری قانونی برای زیر سوال بردن اعتبار معامله می باشند. ریسک قانونی به صورت شکایت سهام داران علیه شرکتی که ضررده باشد، می تواند ظاهر گردد.

فواید مدیریت ریسک در بورس

مدیریت ریسک کار بسیار مهمی است، اگر به موقع طی شروع یک پروژه آغاز شود می تواند سودمند بوده و ابزار قدرتمندی برای شناسایی زود هنگام ضعف ها باشد. به بیان کلی مدیریت ریسک ، مشخص می کند که چگونه با ریسک ها روبرو شویم. مدیریت ریسک می‌خواهد به ما بگوید قرار نیست از کارهای پرخطر فرار کنیم، قرار است با احتیاط در مسیر حرکت کنیم و جوری پیش برویم که کمترین ریسک را داشته باشیم. مدیریت ریسک یک تمرین نیست که تنها در ابتدای پروژه‌ها به آن بپردازید، بلکه یک کار مداوم است که باید برای آن توجه و زمان صرف کنید.

مدیریت ریسک به خصوص در بازارهایی که کمتر قابل پیش بینی هستند مانند بورس اهمیت بیشتریس پیدا می کند. همه افراد حاضر در بازار سرمایه باید آموزش مدیریت ریسک و سرمایه در بورس ببینند تا بتوانند در شرایط بحرانی سرمایه خود را نجات دهند و با رفتار شتابزده باعث ضرر بیشتر در بورس نشوند.

بیشتر بخوانید: کم ریسک ترین سرمایه گذاری در بورس چگونه است؟