در این مقاله به تحلیل روند پذیرش شرکت‌های دانش‌بنیان در کشورهای در حال توسعه و مقایسه آن با کشورهای پیشرفته پرداخته شده است.

به گزارش پایگاه خبری نماینده‌گراف، شرکت‌های دانش‌بنیان با ایفای نقش کلیدی در توسعه اقتصادی و اجتماعی از طریق نوآوری و رقابت‌پذیری، به رشد اقتصادی کشورها کمک می‌کنند.

جواد بهمنی، کارشناس بازار سرمایه و مسائل اقتصادی، در این مقاله به تشریح فرآیند پذیرش شرکت‌های دانش‌بنیان در بازارهای نوآفرین در کشورهای در حال توسعه و مقایسه آن با کشورهای پیشرفته پرداخته است. همچنین، عواملی که بر این فرآیند تأثیرگذار هستند، مانند سیاست‌های حمایتی دولت‌ها، دسترسی به منابع مالی، زیرساخت‌ها، فرهنگ کارآفرینی و ارتباط میان دانشگاه‌ها و صنعت بررسی شده است.

این تحقیق درصدد است با بهره‌گیری از مدل‌های موفق کشورهای پیشرفته، راهکارهایی برای تقویت اکوسیستم‌های نوآفرین در کشورهای در حال توسعه ارائه کند.

اهمیت شرکت‌های دانش‌بنیان در اقتصاد نوآفرین

با توجه به سرعت تحول در فناوری و رقابت جهانی، شرکت‌های دانش‌بنیان به عنوان نیروی محرکه نوآوری و توسعه اقتصادی در کشورهای مختلف شناخته می‌شوند. این شرکت‌ها عمدتاً در حوزه‌های فناوری اطلاعات، بیوتکنولوژی، نانوتکنولوژی و انرژی‌های تجدیدپذیر فعالیت دارند. توانایی این شرکت‌ها در تبدیل ایده‌های علمی به محصولات و خدمات تجاری، به رشد اقتصادی و ارتقای رقابت‌پذیری در بازارهای جهانی کمک می‌کند.

چالش‌های اکوسیستم دانش‌بنیان در کشورهای در حال توسعه

رشد شرکت‌های دانش‌بنیان نیازمند وجود یک اکوسیستم حمایتی است که شامل سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر، نهادهای دولتی و خصوصی، دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و قانون‌گذاران باشد. در کشورهای پیشرفته، این اکوسیستم به‌خوبی شکل گرفته است و با حمایت‌های مؤثر از سوی دولت‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان توانسته‌اند به رشد سریع و موفقیت در بازارهای جهانی دست یابند. اما کشورهای در حال توسعه با چالش‌های فراوانی روبه‌رو هستند که مانع از رشد پایدار این شرکت‌ها می‌شود.

در ادامه، فرآیند پذیرش شرکت‌های دانش‌بنیان در کشورهای در حال توسعه بررسی شده و با کشورهای پیشرفته مقایسه می‌شود. این مقایسه نشان‌دهنده فرصت‌ها و چالش‌های موجود برای پذیرش این شرکت‌ها در کشورهای در حال توسعه است و راهکارهایی برای بهبود وضعیت ارائه می‌دهد.

تعریف و ویژگی‌های شرکت‌های دانش‌بنیان

شرکت‌های دانش‌بنیان به‌طور کلی بر پایه تحقیقات علمی، فناوری‌های نوین و نوآوری‌های متمرکز شکل می‌گیرند. این شرکت‌ها به عنوان نوآوران در حوزه‌های مختلف شناخته می‌شوند و ایده‌های نوین خود را به بازار عرضه می‌کنند. ویژگی‌های اصلی این شرکت‌ها شامل موارد زیر است:

1. رشد سریع: این شرکت‌ها معمولاً در مراحل ابتدایی با سرعت بسیار بالایی رشد می‌کنند.
2. وابستگی به تحقیق و توسعه: بخش عمده‌ای از فعالیت‌های این شرکت‌ها بر تحقیق و توسعه (R&D) متمرکز است.
3. محصولات نوآورانه: محصولات و خدمات ارائه شده توسط این شرکت‌ها مبتنی بر فناوری‌های نوین بوده و در بازارهای مختلف تقاضای بالایی دارند.

حامیان شرکت‌های دانش‌بنیان

حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان از سوی نهادهای مختلفی انجام می‌شود که در شکل‌های مختلفی نظیر مالی، قانونی، آموزشی و تحقیقاتی ظاهر می‌شوند. برخی از این حامیان عبارتند از:

• سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر: تأمین مالی این شرکت‌ها از طریق سرمایه‌گذاران خصوصی و خطرپذیر انجام می‌شود که به دنبال نوآوری‌هایی با پتانسیل رشد بالا هستند.
• نهادهای حمایتی: شتاب‌دهنده‌ها، مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری، نقش مؤثری در تسریع رشد شرکت‌های نوپا ایفا می‌کنند.
• دولت‌ها و سیاست‌های حمایتی: دولت‌ها از طریق ارائه تسهیلات مالی، معافیت‌های مالیاتی و سیاست‌های نوآورانه، محیط مناسبی برای رشد شرکت‌های دانش‌بنیان فراهم می‌کنند.
• دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی: ارتباط نزدیک میان دانشگاه‌ها و صنعت باعث می‌شود که دانش علمی سریعاً به محصولات تجاری تبدیل شود.

ویژگی‌های بازارهای نوآفرین در کشورهای پیشرفته

در کشورهای پیشرفته مانند ایالات متحده، آلمان، بریتانیا و ژاپن، اکوسیستم‌های نوآفرین به‌خوبی شکل گرفته‌اند. در این کشورها حمایت‌های دولتی، دسترسی به منابع مالی و برنامه‌های آموزشی مؤثر، شرایطی را فراهم کرده‌اند تا شرکت‌های دانش‌بنیان به سرعت رشد کنند. از جمله ویژگی‌های این بازارها عبارتند از:

• دسترسی به سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر: در این کشورها، سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر به‌طور فعال از استارتاپ‌ها حمایت می‌کنند و این شرکت‌ها به راحتی منابع مالی لازم برای توسعه خود را دریافت می‌کنند.
• همکاری‌های علمی-صنعتی: در این کشورها، همکاری بین دانشگاه‌ها و صنعت تقویت شده است که باعث انتقال سریع فناوری و تجاری‌سازی نوآوری‌ها می‌شود.
• حمایت‌های دولتی و سیاست‌های تشویقی: دولت‌ها با ارائه بسته‌های حمایتی و معافیت‌های مالیاتی، از رشد استارتاپ‌ها حمایت می‌کنند.

عوامل موفقیت در کشورهای پیشرفته

در کشورهای پیشرفته عواملی مانند حمایت‌های دولتی، وجود شتاب‌دهنده‌ها و مراکز رشد و دسترسی به بازارهای بین‌المللی نقش مهمی در موفقیت شرکت‌های دانش‌بنیان ایفا می‌کنند. دولت‌ها با سیاست‌های حمایتی مانند برنامه‌هایی نظیر “SBIR” در ایالات متحده و ارائه وام‌های کم‌بهره به استارتاپ‌ها کمک می‌کنند. همچنین، شتاب‌دهنده‌ها با ارائه مشاوره‌های مدیریتی، آموزشی و دسترسی به شبکه‌های تجاری، به رشد استارتاپ‌ها کمک می‌کنند. دسترسی به بازارهای بین‌المللی نیز فرصت‌های بیشتری برای صادرات محصولات نوآورانه فراهم می‌آورد.

چالش‌های مشترک در پذیرش شرکت‌های دانش‌بنیان

در کشورهای در حال توسعه، بزرگترین چالش برای شرکت‌های دانش‌بنیان، کمبود سرمایه‌گذاری است. این کشورها معمولاً به منابع مالی در مراحل اولیه راه‌اندازی شرکت‌ها دسترسی ندارند. در حالی که کشورهای پیشرفته از سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر بهره‌مند هستند، بسیاری از کشورهای در حال توسعه از این منابع محروم‌اند. همچنین، قوانین ضعیف مالکیت فکری و حفاظت از اختراعات در کشورهای در حال توسعه می‌تواند مانعی برای ایجاد انگیزه تحقیق و توسعه باشد.

بازار نوآفرین بورس ایران و حمایت‌های دولتی

بازار نوآفرین بورس ایران به منظور حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها در پاییز ۱۴۰۲ راه‌اندازی شد. این بازار دارای دو تابلوی “رشد” و “دانش‌بنیان” است. تابلوی رشد برای شرکت‌هایی است که توانایی بالقوه توسعه و رشد دارند و به دنبال تأمین مالی برای اجرای طرح‌های توسعه‌ای خود هستند. تابلوی دانش‌بنیان نیز برای شرکت‌هایی است که در حوزه‌های فناورانه و نوآوری مشغول به فعالیت هستند.

ویژگی‌های بازار نوآفرین بورس ایران

بازار نوآفرین بورس ایران ویژگی‌های خاصی دارد که آن را از سایر بازارها متمایز می‌کند:

1. حمایت از شرکت‌های نوآور: این بازار برای حمایت از شرکت‌های فناورانه و دانش‌بنیان طراحی شده است.
2. فرایند پذیرش ساده‌تر: شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند با فرایند ساده‌تری نسبت به سایر بازارها وارد این بازار شوند.
3. دسترسی به سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر: این بازار فرصتی برای جذب منابع مالی از طریق عرضه سهام به شرکت‌های نوآفرین ارائه می‌دهد.

چالش‌ها و فرصت‌ها در بازار نوآفرین

این بازار با چالش‌هایی مانند محدودیت دسترسی به سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر و آشنایی کم عموم با نوع شرکت‌های دانش‌بنیان مواجه است. اما با حمایت‌های قانونی و مالی، این بازار می‌تواند به‌تدریج اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کند و به تقویت همکاری‌های بین‌المللی منجر شود.

نتیجه‌گیری

پذیرش شرکت‌های دانش‌بنیان در کشورهای در حال توسعه با چالش‌های متعددی نظیر کمبود منابع مالی و ضعف زیرساخت‌ها مواجه است. با این حال، با تقویت سیاست‌های حمایتی، بهبود سرمایه‌گذاری و افزایش همکاری‌های بین‌المللی، این کشورها می‌توانند به رشد پایدار شرکت‌های دانش‌بنیان دست یابند و از تجربیات موفق کشورهای پیشرفته بهره