عدم کسب درآمد حداقلی و توجیه پذیر برای زعفران کاران و کشاورزان فعال در این حوزه، موجب شده است که زعفران کاران همانند گذشته میل و رغبتی برای کشت این محصول ویژه نداشته باشند که به موجب آن طی چهار پنج سال اخیر، کشت زعفران در کشورمان به شدت کاهش پیدا کرده است که نیازمند تدابیری است تا این بازار بیش از پیش رونق گیرد.

حال آنکه شرکت سبدگردان هدف برای اولین بار در ایران طرحی ویژه را برای زعفران کاران ارائه کرده است که افزایش منطقی و به دور از حباب قیمت زعفران را در پی دارد تا در کنار آن کشاورزان هم از فروش محصول خود سود بیشتری کسب کنند.

تشکیل سبد با گواهی سپرده زعفران در سبدگردان هدف

عباسعلی حقانی نسب رئیس هیئت مدیره شرکت سبدگردان هدف در گفت‌وگو با بورس نیوز در این خصوص بیان کرد:

طی ۵ سال گذشته در کشور ما اکثر محصولات اعم از محصولات کشاورزی و … افزایش نرخ داشته است‌ و سود حداقلی برای کشاورزان حاصل شده است اما درخصوص مورد زعفران چنین افزایش قیمتی رخ نداده و میزان افزایش قیمت زعفران آنقدر ناچیز بوده که امسال بسیاری از زعفران کاران تصمیم گرفته‌اند اقدام به کشت محصول دیگر کنند و حتی پیاز زعفران از زمینهای زیر کشت جمع‌آوری نشده است به همین خاطر هم شاهد هستیم که تولید زعفران در کشورمان نسبت به پنج سال قبل ۴۰ درصد کاهش داشته و به حدود ۲۵۰ تن رسیده است.

وی افزود: با توجه به آن که کشورمان ۹۰ درصد زعفران دنیا را تامین می کند و قیمت رعفران در بازارهای خارجی(قیمت دلاری) تغییر چندانی نداشته، باید دلیل افت تولید و سطح زیر کشت زعفران در کشور ما بررسی شود.

عدم رقابت منفی زعفران‌کاران

حقانی نسب: درباره آنکه “طرح شرکت سبدگردان هدف برای زعفران کاران، چطور قرار است مانع از رقابت منفی در بازارهای صادراتی زعفران و فروش فله ای زعفران گردد؟” باید عنوان کرد که سوال مهمی که هرگز به آن پاسخ داده نشده این است که چرا در شرایطی که تولید تولید ۹۰ درصد از زعفران ایران در زعفران دنیا در ایران انجام می شود چرا نباید ایران مرجع قیمت گذاری زعفران باشد. اولین دلیل این ضعف تعدد صادرکنندگان خرد و کلان زعفران است.

مشکل بزرگی که تعدد صادرکنندگان زعفران ایجاد کرده این است که اکثر این صادرکنندگان زعفران را به صورت فله‌ای در حجم های مختلف راهی بازارهای صادراتی می‌کنند و سپس زعفران برای مصرف کنندگان خرد بسته‌بندی می‌شود.

این روش صادرات تضاد منافع عظیمی بین تولید کنندگان زعفران و صادرکنندگان زعفران ایجاد کرده است.

طبیعی است که هم تولیدکنندگان، هم واسطه ها و هم صادرکنندگان زعفران به دنبال کسب سود حداکثری هستند؛ اما با توجه به اینکه واسطه ها و صادرکنندگان زعفران دست برتر را در زنجیره صادرات دارند، درصورت خرید زعفران با قیمت ارزان‌تر از زعفران کاران، سود بالاتری هم کسب خواهند کرد؛ به همین دلیل صادر کنندگان زعفران در راستای سرکوب قیمت خرید زعفران از زعفران کاران تلاش می کنند.

زعفران کاران بخوانند: تشکیل سبد با گواهی سپرده زعفران در سبدگردان هدف

بورس کالا و انبارهایی که دست برندهاست!

حقانی نسب: برای درک بهتر این مشکل بد نیست یادآوری کنیم که حتی بورس کالا هم مجوز تشکیل انبارهای زعفران را به برندهای بزرگ واسطه یا فروشنده و صادر کننده زعفران میدهد! این در حالی است که در همه جای دنیا برای مدیریت قیمت یک کالا، انباری برای آن کالا در نظر می گیرند و نوسان ذخیره انبارها در تعیین قیمت آن کالا را در بازارهای جهانی نقش دارد.

برای مثال نفت یا فلزاتی همچون مس و سرب و روی و… انبارهایی در سطح جهانی دارند که میزان ذخیره این انبارها در تعیین قیمت‌ بازارهای جهانی نقش مهمی دارد. معتقدم برای مدیریت قیمت‌ زعفران نیز باید موجودی انبارها افزایش یابد. یکی از اشکالات اساسی در حال حاضر‌ این است که باید ساختار انبارها به گونه‌ای باشد که به اندازه موجودی یکسال، ذخیره انبار داشته باشیم.‌

در شرایط فعلی به محض تولید زعفران و حتی قبل از برداشت، محصول از کشاورزان به عناوین مختلف و در حداقل قیمت ممکن خریداری می گردد. حال آنکه اگر کشاورزان به این درجه از آگاهی برسند که می توانند بخشی از محصول تولیدی خود را به منظور تامین تامین مخارج زندگی به فروش برسانند و مابقی محصول را در انبارهای بورس کالا پذیرش کنند، و مدیریت فروش باقیمانده محصول را هم به کارشناسان و متخصصان امر بسپارند، قطعاً سود بالاتری هم کسب خواهند کرد، حتماً شیوه فروش محصول خود را تغییر خواهند داد؛ چراکه با این روش‌تقاضای زعفران در بازارهای جهانی افزایش خواهد یافت و قیمت زعفران ایران به قیمت زعفران در بازارهای جهانی نزدیک خواهد شد.

زعفران محصولی نیمه خشکبار است که اگر در انبارهای استاندارد با دما و رطوبت مناسب نگهداری شود، حدود ۴ سال قابل نگهداری بوده و افت کیفی ناچیزی پیدا خواهد کرد. بنابراین در صورت ایجاد هماهنگی بین زعفران کاران و عدم فروش زعفران خارج از بورس کالا و انبار کردن مازاد محصول در شرایط مناسب و مساعد‌ و دریافت گواهی سپرده زعفران از انبارهای بورس کالا به جای فروش کل محصول به ثمن بخس؛ و نیز واگذاری مدیریت سبد گواهی‌های سپرده زعفران به متخصصان امر در شرکت سبدگردان هدف، امکان واقعی تر کردن قیمت زعفران وجود دارد. (قیمت زعفران در کشور ما الان حدود ۲۰ میلیون تومان و در بازارهای جهانی حدود ۱۸۰ میلیون تومان است) ضمن اینکه سازمان جهاد کشاورزی امکان انتشار اوراق تبعی روی گواهی های سپرده زغفران را خواهد داشت.

شرکت سبدگردان هدف، مدیریت فروش گواهی‌های سپرده زعفران و مدیریت سرمایه‌گذاری زعفران‌کاران را به دست خواهد گرفت و با گذشت چند ماه، قیمت زعفران افزایش یافته و کشاورزان سود بالاتری هم از فروش محصول خود کسب خواهند کرد. این نکته مهم تاکنون توسط هیچ یک از مسئولان و مقامات اقتصادی و سیاسی کشور به زعفران کاران گوشزد نشده است. به نظر می رسد در بازار زعفران با یک مافیا مواجه باشیم‌ که مجال واقعی شدن قیمت ها را به بازار زعفران نمی‌دهند. انتظار می‌رود مسئولان و دولتمردان که شعار حمایت از تولید سر می‌دهند، در راستای حمایت از زعفران کاران و ایجاد اتحاد و هماهنگی بین آنها برای واقعی تر شدن قیمت زعفران ایران گام بردارند و کمک کنند تا ایران به مرجع قیمت گذاری زعفران در بازارهای جهانی تبدیل شود. انبارهای بورس کالا در یکی دو سال گذشته رشد مناسبی داشته و ظرفیت انبارهای بورس کالا به حدود ۱۵۰ تن رسیده است.

مزایای روش عرضه زعفران در بورس کالا

حقانی نسب: اولین مزیت ورود تمام زعفران تولیدی کشاورزان به بورس کالا این است که ورود زعفران به بورس کالا به معنای دارا بودن استانداردهای کیفی برای محصول تولیدی است.

بدین ترتیب کیفیت محصولات صادراتی به مدد پذیرش و نگهداری محصولات در انبارهای بورس کالا ، افزایش خواهد یافت.

دومین مزیت عرضه زعفران از طریق بورس کالا، تعدد سرمایه گذاران است. اگر قیمت زعفران ما با قیمتهای جهانی تناسب داشته باشند و سرمایه‌گذاران به جای سرمایه‌گذاری در بازار ارز تمایل به خرید سبدهای کالایی و سرمایه گذاری روی این حوزه داشته باشند، چه‌بسا گواهی‌های سپرده زعفران توسط زعفران کاران در بازار سرمایه به فروش برسد، اما سرمایه‌گذارانی که روی این حوزه سرمایه‌گذاری کرده‌اند به سبب فرصت آربیتراژی موجود، با نگهداری گواهی سپرده زعفران، عرضه زعفران را تضعیف کنند.

قرار نیست در قیمت‌زعفران حباب ایجاد شود

حقانی نسب: در نظر داشته باشید که بازار زعفران بازار چندان بزرگی نیست و ارزش کل بازار زعفران با قیمت های فعلی حدود ۵ هزار میلیارد تومان است. با محدود کردن جریان عرضه زعفران در بازار های جهانی برای مدتی محدود، تقاضای زعفران هم از جانب مصرف کنندگان در بازارهای جهانی و هم از جانب سرمایه‌گذاران افزایش خواهد یافت و این افزایش تقاضا باعث مدیریت قیمت‌زعفران خواهد شد.

قرار نیست در قیمت‌زعفران حباب ایجاد شود، بلکه قرار است قیمت زعفران به قیمت‌های واقعی نزدیک‌تر شود. زعفران در بازارهای جهانی به عنوان طلای سرخ شناخته می‌شود و اختلاف قیمت زعفران ایران با بازارهای جهانی ناشی از سرکوب قیمت ها و شرایطی است که خودمان ایجاد کرده ایم! نکته دیگر اینجاست که در حال حاضر برخی از واسطه‌ها و صادرکنندگان زعفران با خرید زعفران از کشاورزان و تبدیل آن به گواهی سپرده و عرضه آن با قیمتی نازل تر در بورس کالا ، به نوعی اقدام به سرکوب قیمت‌زعفران می‌کنند تا در مراحل بعد امکان خرید زعفران با قیمت ارزان‌تر از کشاورزان را داشته باشند!

با وجود آنکه حدود ۵ سال از تاسیس انبارهای زعفران بورس کالا می‌گذرد اما حدود ۴۰ درصد از محصول تولیدی در ایران از طریق انبارهای بورس کالا و پذیرش و عرضه می شوند، چرا که صادرکنندگان بخش عمده سود خود را در خارج از بازار بورس کالا کسب می کنند و ترجیح می دهند از طریق بازار سنتی قیمت زعفران را مهار کنند و از بورس کالا بیشتر برای بازارسازی و سرکوب قیمت ها در نگاه کشاورزان استفاده می کنند.

عرضه و تقاضای زعفران متفاوت از دیگر محصولات بورس‌کالاست

حقانی نسب: بازار زعفران بازاری کاملا متفاوت از بازار سیمان و فولاد ‌و محصولات پتروشیمی است. در مورد بازار سیمان و فولاد و محصولات پتروشیمی، دولت با نظارت بر قیمت‌ها در راستای حمایت از مصرف کننده سعی می‌کند مانع از افزایش قیمت‌ها شود؛ اما در مورد زعفران شرایط فرق میکند. زعفران کالایی است که بخش عمده آن صادراتی است و وجود حدود ۱۴۰ هزار کشاورز زعفران کار این نکته را الزامی می‌کند که دولت در راستای حمایت از کشاورزان و رونق تولید زعفران گام بردارد.

مدیریت دارایی‌های زعفران‌کاران

حقانی نسب: از طرح سبدگردان هدف برای مدیریت دارایی زعفران کاران استقبال خوبی از طرح ارائه شده توسط شرکت سبدگردان هدف برای مدیریت فروش و سرمایه گذاری زعفران کاران صورت گرفته و تاکنون حدود ۵ هزار تماس تلفنی داشتیم.

هنگام افتتاح سبد اختصاصی زعفران، دارایی زعفران کاران یعنی همان گواهی سپرده کالایی به عنوان آورده سرمایه‌گذاران محسوب می‌شود و تشکیل سبد بر اساس همین آورده صورت می گیرد. برای تشکیل سبد ، حداقل گواهی سپرده زعفران ۳ کیلوگرم است. با توجه به اینکه به طور متوسط از هر هکتار زمین ۷ الی ۱۵ کیلوگرم زعفران برداشت می‌شود، تشکیل سبدی با ۳ کیلوگرم گواهی سپرده زعفران، کاملا منطقی است.

شعب سبدگردان هدف آماده خدمت‌رسانی به زعفران کاران هستند. زعفران کاران در ابتدای کار باید ۲ اقدام را به صورت همزمان انجام دهند. مراجعه به شعب به صورت الکترونیکی یا حضوری و دریافت کد PRX و نیز تحویل زعفران به انبارهای بورس کالا و دریافت گواهی سپرده کالایی تا بعد از صدور کد PRX امکان تشکیل سبد بر اساس گواهی سپرده کالایی وجود داشته باشد. مرحله اول یعنی مراجعه به شرکت سبدگردان برای ثبت نام سجام و دریافت کد PRX و نیز مراجعه به بورس کالا برای دریافت گواهی سپرده کالایی زعفران حدود ۲ روز به طول می انجامد. در حوزه تشکیل سبد اختصاصی زعفران فعلاً رقیب نداریم و این طرح برای اولین بار توسط سبدگردان هدف ارائه شده است. معتقدم اجرای این طرح در سال‌های آینده معادله را به نفع کشاورزان و زعفران کاران تغییر خواهد داد و باعث خواهد شد ایران، مرجع قیمت گذاری زعفران در بازارهای جهانی باشد.