جف مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره‌ی بزرگ‌ترین فروشگاه اینترنتی جهان یعنی آمازون  ، از ثروتمند ترین افراد جهان است که متاسفانه در این ماه ، کاهش شاخص بورس ، موجب ریزش سهام این فروشگاه معروف  شد که در ادامه ی مطلب به طور خلاصه به آن اشاره میکنیم ، علاوه بر این موضوع ، تله فروش و افزایش ریسک در معاملات آتی از نگرانی های چند ماه اخیر سهامداران بورس است که این مورد هم بررسی میکنیم :

ضرر ۷ میلیاردی جف بیزوس ، ثروتمندترین مرد جهان

قیمت معاملات آتی از آینده ایجاد شده  تا که  حساسیت قیمت محصولات کشاورزی و فصلی بودن آن، کاهش یابد و نگرانی‌های خریداران و فروشندگان رفع شود . امروز از این ابزار به واسطه کاهش ریسک و افزایش سطح ایمنی محصول، در پیشرفته‌ترین بورس‌های دنیا و به‌خصوص بورس کالای ایران استفاده می‌شود. اما سوالی که ایجاد میشود اینست که آیا این روش در ایران با همان سازوکار و جزییات حساس استفاده می‌شود؟ که موضوعی ست که جای بحث دارد .

در قراردادهای آتی از دو روش قیمت‌گذاری، در دنیا استفاده می‌شود؛ مدل قیمت‌گذاری هزینه‌های کامل و مدل قیمت‌گذاری به روش‌های ریاضی.

در ایران از روش اول که همان قیمت‌گذاری براساس هزینه‌های چهارگانه، انبارداری بیمه، حمل‌ونقل و مالی است، استفاده می‌شود که به طبع آن معاملات گواهی سپرده کالایی به جهت عمق بخشیدن به بازار آتی تاسیس شد.

اما آیا عموما قیمت‌ها در بازار گواهی سپرده، داری ویژگی‌هایی از جنس شفافیت است؟ حجم معاملات در بازار آتی و نقدی دارای تناسبی از جنس توزیع نرمال ریسک است؟

آیا فعالان و سرمایه‌داران حقوقی در این دو بازار نقش فعالی دارند؟ طرح این سوالات باتوجه به بررسی موجودی انبارهای گواهی سپرده و حجم معاملات در این بازار و همچنین عدم تناسب معنی‌دار با حجم معاملات آتی، حاکی از آن است که کشف قیمت در مقطع کنونی، براساس شرایط فعلی اقتصاد ایران صورت نمی‌گیرد.

با نگاهی به آیین‌نامه معاملات سفته‌بازی و نوسان‌گیری در بورس‌های نیویورک و شیکاگو و مقایسه آن با وضعیت کنونی ما، می‌توان عنوان کرد نوسان‌گیری در ایران به واسطه عدم حضور بازارسازان (MARKET MAKERS) از آزادی عمل بیشتری برخوردار است، تا جاییکه قیمت‎های آتی محصولات هیچگونه ارتباطی با واقعیت‌های قیمت آن محصول در بازار سنتی ندارند و نهایتا منطق تشکیل معاملات آتی در بخش کشاورزی با اهداف آن همراستا نیست.

شکی نیست که هم‌اکنون پیشرفته‌ترین نوع معامله در بورس کالای ایران، همان معاملات آتی است اما حجم معاملات در بازار گواهی سپرده کالایی و آتی دارای همبستگی مثبتی نیست.

با کمی تحقیق در بازار سنتی متوجه می‌شویم که نوسان در معاملات در این بازار (معاملات آتی زیره) عموما با نوسان قیمت در بورس هیچگونه سنخیتی ندارد و به طور واضح قیمت‌ها در بورس روزانه بین ۸ تا ۱۰ درصد نوسان داشته است که در بازار سنتی اینطور نبوده.

بنابراین می‌توان نتیجه گرفت معاملات آتی در بورسی که بازار ساز ندارد، صرفا در اختیار نوسان‌گیران است.

نکته آخر تفاوت قیمت گواهی سپرده زیره بورس با قیمت زیره در بازار سنتی است که احتمالا استاندارد گواهی سپرده زیره، از زیره موجود در بازار سنتی بالاتر است. اما قیمت گواهی سپرده پایین‌تر از قیمت زیره در بازار سنتی است.

نهایتا اینکه عمق بخشیدن به بازار گواهی سپرده کالایی الزما با افزایش موجودی انبارها به حدی متناسب با حجم معاملات آتی بوده و امکان ورود شرکت‌های سرمایه‌گذاری و صندوق‌های سرمایه‌گذاری ممکن می‌شود تا قیمت براساس برایند عرضه و تقاضا تعیین گردد.