صندوق پالایش یکم در شهریور ۹۹ با قیمت ۱۰ هزار تومان برای هر واحد پذیره نویسی شد که ۴ میلیون نفر با خرید مبلغی به ارزش ۱۳ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان در این عرضه مشارکت داشتند. حالا با گذشت بیش از یک سال از فروش واحدهای این صندوق به مردم، سرمایه‌گذاران همچنان در ضرر هستند و از اختلاف بالای قیمتی بین NAV صندوق (ارزش خالص دارایی به ازای هر واحد) که در حال حاضر ۱۰ هزار و ۲۰۰ تومان است و قیمت معامله صندوق که حوالی ۷ هزار و ۶۰۰ تا ۷ هزار و ۸۰۰ است، گلایه‌مند بوده و اظهار نگرانی می‌کنند.
این در حالی است که دو کارشناس بازار سرمایه ضمن اعلام دلیل اختلاف بیش از ۳۰ درصدی بین ارزش NAV و قیمت معامله صندوق، راهکاری برای خروج سهامداران این صندوق دولتی از شرایط فعلی دادند.
صندوق دولتی پالایش یکم ۳۰ درصد زیر قیمت
مهدی میرزایی درباره دلیل اختلاف بیش از ۳۰ درصدی بین ارزش NAV با قیمت معامله صندوق پالایش یکم و راهکار خروج سهامداران آن از شرایط فعلی به باشگاه خبرنگاران جوان اعلام کرد: NAV ارزش ذاتی صندوق را نشان می‌دهد اما قیمتی که در بازار معامله می‌شود لزوما قیمت ارزش ذاتی سهم نیست. زمان‌هایی قیمت معامله بالاتر از ارزش ذاتی است و حباب شکل می‌گیرد و برخی اوقات مانند شرایط حاضر قیمت پایین‌تر است. چرا که قیمت‌ها در بازار تحت تاثیر مولفه‌های مختلف از جمله انتظارات آتی سرمایه گذاران نسبت به چشم انداز بورس و تحولات بازارهای رقیب است.
همه این موارد و عرضه و تقاضای که شکل می‌گیرد، قیمت معامله صندوق را تشکیل می‌دهند و لزومی ندارد ارتباط خاصی با NAV داشته باشد. البته که خیلی هم بی ارتباط نیست اما این ارتباط به صورت یک به یک هم نیست و موضوع عرضه و تقاضا مطرح است. این مشکل که گریبان صندوق پالایش یکم را گرفته، می‌تواند دلایل مختلفی از جمله ریزش اخیر بازار، فروش اوراق دولتی و موارد دیگری که جو عمومی بازار را منفی کرده، داشته باشد. البته نوع بازارگردانی نیز در این موضوع مهم است و بی تاثیر نیست.
نقش بازارگردان پالایش یکم در بوجود آمدن این شرایط بسیار با اهمیت است. مشکل اساسی صندوق پالایش یکم و دارایکم، اندازه بزرگ این صندوق‌ها و توان کم بازارگردان برای کنترل عرضه و تقاضا است که در حال حاضر بازارگردانی خیلی خاصی بر روی آن صورت نمی‌گیرد.
سازمان بورس خیلی دغدغه خاصی برای این صندوق ندارد و بیشتر مشغول امور حاشیه‌ای و موارد دیگر است. اما در کل می‌توانست مدیریت بهتری بر روی این صندوق داشته باشد. بطور مثال می‌توانست کنترل مدیریتی مناسب‌تری بر روی دامنه نوسان و خرید و فروش واحدهای آن داشته باشد.
صندوق تثبیت بازار نیز می‌توانست برای مدیریت بهتر قیمتی به این صندوق ورود کند. بطور کل دست سازمان بورس برای کنترل این صندوق به دلیل ابزار‌هایی که در اختیار دارد باز بوده و هست. اما چرا این کار صورت نگرفته و نمی‌گیرد، سوالی است که باید از مسئولان سازمان بورس مطالبه شود و اگر مسائل حاشیه‌ای اجازه دهد، می‌توانند برای آن پاسخ داشته باشند.
عامل شرایط فعلی صندوق پالایش یکم
محمد خبری زاد هم گفت: از نقاط ضعف شرایط فعلی پالایش یکم، نوع بازارگردانی این صندوق بود. پالایش یکم صندوقی بزرگ است که منابع کمی برای بازارگردانی آن در نظر گرفته شد و این موضوع یکی از دلایلی است که این صندوق بسیار پایین‌تر از NAV در حال معامله است. به طوری که در سایر صندوق‌های قابل معامله (ETF) دیگر که بازارگردان مناسبی وجود دارد این مورد ملاحظه نمی‌شود. مشکل وقتی جدی‌تر می‌شود که حتی در برهه‌هایی از زمان منابع بازارگردانی صندوق پالایش یکم صفر شد.
این صندوق در هنگام پذیرش در بورس، بازارگردان با یک منابع مشخص داشت (۵ درصد منابع صندوق). باید سازمان بورس در هنگام پذیرش متوجه این موضوع می‌شد که منابع در نظر گرفته شده برای بازارگردانی و شکل بازارگردانی آن مناسب و کافی نیست و در آینده این صندوق به مشکل برمی‌خورد. اما گویا متاسفانه اصلا به این موارد توجه نشد و نمی‌شود.
یکی از مواردی که برای رهایی از شرایط فعلی می‌توان به آن اشاره کرد، تزریق منابع به بازارگردان‌های این صندوق است. باید دولت منابعی برای خروج صندوق از این حالت در نظر بگیرد. همان طور که در یکی از بند‌های بسته ۷+۳ مصوب سران قوا به آن اشاره شد اما بطور کامل اجرایی نشد و منتظر برخی تصمیمات دیگر است. بعد از تزریق نقدینگی به بازارگردان، هدایت معاملات این صندوق به سمت قیمت NAV و کنترل دامنه نوسان، می‌تواند راهکاری مناسب باشد تا علاوه بر خروج سهامداران از زیان، نظر اهالی بازار نیز با دیدن عملکرد قوی بازارگردان در این صندوق برای سرمایه‌گذاری و خرید و فروش واحدها جلب شود.
حال با گذشت بیش از یک سال از عرضه صندوق پالایش یکم و طولانی شدن زیان مردمی که با تبلیغ مسئولین دولتی سرمایه‌ها را به آن سرازیر کردند همچنان نگرانی مردم و سرمایه‌گذاران صندوق پالایشی از ادامه وضعیت فعلی پابرجا است. موضوعی که سازمان بورس و مسئولان مربوط می‌توانستند جلوی رقم خوردن آن را بگیرند و حال که رخ داده، متاسفانه نسبت به آن بی تفاوت هستند. باید صبر کرد و دید با تغییر رئیس سازمان بورس آیا دیدگاه‌ها نسبت به مشکلات سرمایه‌گذاران صندوق پالایشی هم تغییر می‌کند، یا خیر؟
پیش بینی وضعیت بازار بورس امروز با اثر نرخ بهره بانکی – دوشنبه ۱۹ مهر ۱۴۰۰
