رئیس کل بانک مرکزی از آغاز به کار سامانه بازار ارز توافقی در آینده‌ای نزدیک خبر داد و به تلاش بانک مرکزی برای سوق دادن بانک‌ها به سمت تخصصی‌شدن و تفکیک بر اساس فعالیت‌های حوزه‌ای اشاره کرد. به نقل از تجارت‌نیوز، محمدرضا فرزین در جلسه‌ای با اعضای مجمع کارآفرینان کشور، از سامانه بازار ارز توافقی سخن گفت و تشریح کرد که این سامانه توسط متخصصان فناوری اطلاعات کشور طی یک سال گذشته طراحی و راه‌اندازی شده است.
فرزین ادامه داد که ارز توافقی فعلی به شیوه توافق بین دو فرد و با چانه‌زنی تعیین می‌شود، اما در سامانه جدید، با ایجاد فرآیند حراج، نرخ بر اساس مکانیزم بازار تعیین خواهد شد و هدف بانک مرکزی نیز انتقال معاملات بازار نیما به این بازار جدید و تعیین نرخ در همین کانال است. به گفته فرزین، نرخ ارز در این بازار بر مبنای عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و بانک مرکزی نیز بخشی از ارز خود را در آن عرضه می‌کند تا نرخ ارز در یک مسیر مشخص حرکت کند.
سامانه بازار ارز توافقی بستری برای مبادله ارز توسط فعالان
رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به فراهم‌سازی بستر برای مبادله ارز توسط همه فعالان اقتصادی، اعلام کرد که بانک مرکزی در این بازار نقش ناظر خواهد داشت و تنها در صورت نیاز و به‌عنوان عرضه‌کننده ارز، اقدامات سیاستی را اجرا خواهد کرد. فرزین در ادامه، سیاست بانک مرکزی را بر پایه نرخ ارز شناور توصیف کرد و تأکید کرد که نرخ شناور به معنای رها کردن بازار نیست و همانند سایر کشورها، بانک مرکزی با ابزارهای اقتصادی نرخ ارز را مدیریت و کنترل می‌کند.
یکی از اهداف مهم این اصلاحات، حذف نرخ‌های مختلف ارز از بازار است. فرزین با اشاره به وجود بیش از هشت نرخ ارز متفاوت در زمان آغاز اصلاحات ارزی، عنوان کرد که بانک مرکزی با کاهش این تعدد نرخ‌ها، به دنبال جلوگیری از ایجاد رانت و آشفتگی در اقتصاد کشور است. او اعلام کرد که هدف از تعیین نرخ ۲۸۵۰۰ تومانی برای ارز نیز در جهت ایجاد آرامش در بازارها و رفع نااطمینانی‌ها بوده است، چراکه در زمان تعیین این نرخ، عدم اطمینان به اوج خود رسیده بود و تولیدکنندگان نیازمند یک نرخ پایدار برای برنامه‌ریزی اقتصادی بودند.
فرزین هدف از راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلا را ایجاد یک مرکز مرجع برای تعیین نرخ ارز و تسهیل مبادله ارز برای صادرکنندگان و واردکنندگان دانست. او افزود که این مرکز، ضمن رفع نیاز متقاضیان، مرجعی برای تعیین نرخ ارز مطابق با واقعیت‌های اقتصادی شده و به فعالان اقتصادی کمک می‌کند تا روند متغیرهای کلان را پیش‌بینی کنند.
۵۰ درصد از کل عرض در سامانه نیما عرضه می‌شود
وی خاطرنشان کرد که در حال حاضر، ۵۰ درصد از کل ارز در سامانه نیما عرضه می‌شود و تنها صنایع پتروشیمی و پالایشگاه‌ها ارز خود را در نیما عرضه می‌کنند و نرخ خوراک آن‌ها نیز بر همین مبنا تعیین می‌شود. به گفته او، ارز سایر صنایع، از جمله فولاد، از سامانه نیما حذف و به بازار توافقی منتقل شده است.
فرزین افزود که هم‌اکنون حدود ۴۰ درصد از ارز در بازار توافقی بین صادرکنندگان و واردکنندگان مبادله می‌شود و صادرکنندگان ارز خود را با نرخ توافقی عرضه می‌کنند. همچنین به تولیدکنندگان صادرکننده اجازه داده شده تا واردات مورد نیاز خود را از این ارز تأمین کنند و در این راستا، به‌منظور کاهش بروکراسی، تنها محدودیتی که اعمال شده است، جلوگیری از جابجایی منابع ارزی بین صنایع مختلف بوده تا عدالت در تأمین ارز حفظ شود.
او با اشاره به نیاز به یک مرکز پاسخگویی متمرکز برای فعالان اقتصادی، از برنامه‌ریزی برای ایجاد محلی در مرکز مبادله ارز و طلا به منظور پاسخگویی به فعالان اقتصادی خبر داد. نمایندگان بانک مرکزی، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صمت و وزارت بهداشت در این مرکز حضور خواهند داشت تا مسائل ارزی فعالان اقتصادی را به صورت حضوری و آنلاین پیگیری کنند.
تشکیل کارگروه مشترک بین بانک مرکزی و کارآفرینان جهت حل مشکلات اقتصادی
فرزین همچنین از تشکیل کارگروه مشترکی میان بانک مرکزی و کارآفرینان با هدف بررسی مشکلات اقتصادی خبر داد و تأکید کرد که برگزاری جلسات مشترک میان این دو نهاد به صورت شش ماه یک‌بار می‌تواند بستری برای تقویت ارتباطات باشد.
وی با بیان اینکه در سال‌های اخیر با اجرای سیاست تثبیت، نرخ ارز علی‌رغم وجود تنش‌های امنیتی و نظامی، به‌خوبی مدیریت شده است، گفت که در ماه‌های اخیر، این تنش‌ها ایجاد ثبات در بازار ارز را دشوار کرده بود اما همچنان ثبات نسبی حفظ شده است.
رئیس کل بانک مرکزی به کاهش ۲۰ درصدی تورم در یک سال و نیم گذشته اشاره کرد و سه محور اصلی بانک مرکزی را مهار تورم و نقدینگی، ایجاد تعادل در بازار ارز و پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد برای فعالان عنوان کرد. او افزود که در دوره‌ای، بی‌ثباتی در بازار باعث شد تورم مصرف‌کننده به ۵۵ درصد و تورم تولیدکننده به ۱۰۳ درصد برسد، اما با اقدامات بانک مرکزی، تورم در یک سال و نیم گذشته به میزان ۲۰ درصد کاهش یافته و تورم نقطه به نقطه مصرف‌کننده نیز به ۳۴.۵ درصد رسیده است. همچنین، تورم تولیدکننده به ۲۵ درصد کاهش یافته و شاخص‌های اقتصادی به روند بلندمدت بازگشته‌اند.
در خصوص کنترل رشد نقدینگی، فرزین اعلام کرد که نرخ رشد نقدینگی که زمانی به بیش از ۴۰ درصد رسیده بود، اکنون به ۲۴.۲ درصد کاهش یافته و هدف بانک مرکزی حفظ این نرخ زیر ۲۵ درصد است. او افزود که در ماه‌های اخیر، رشد نقدینگی کمی از هدف تعیین‌شده فراتر رفته اما تلاش بانک مرکزی برای کنترل این نرخ در محدوده هدف تعیین شده ادامه دارد.
فرزین همچنین به طرح تخصصی‌سازی بانک‌ها اشاره کرد و گفت که برنامه بانک مرکزی طبقه‌بندی بانک‌ها بر اساس نوع فعالیت و حوزه مشتریان است و بانک‌ها باید به صورت تخصصی در حوزه‌های تجاری، توسعه‌ای، جامع و آفشور فعالیت کنند تا از رقابت ناسالم میان بانک‌ها جلوگیری شود.
درنظر گرفتن برنامه اصلاحی برای بانک‌های ناتراز
در ادامه او به وضعیت بانک‌های ناتراز اشاره کرد و گفت که هشت بانک بر اساس شاخص‌های نظارتی وضعیت مطلوبی ندارند و برای آن‌ها برنامه اصلاحی در نظر گرفته شده است.
وی همچنین بیان کرد که بانک‌ها تأمین مالی ۹۰ درصد اقتصاد کشور را به دوش می‌کشند که این فشار مضاعفی بر منابع مالی بانک‌ها وارد می‌کند و سیاست‌گذاری باید به گونه‌ای باشد که بخش‌های دیگری همچون بازار سرمایه نیز نقش بیشتری در تأمین مالی اقتصاد ایفا کنند.
فرزین در انتهای جلسه از کارآفرینان خواست که در کشورهای همسایه، به‌ویژه در حوزه خلیج فارس، از فرصت‌های سرمایه‌گذاری بهره‌برداری کنند و به منابع مالی خارجی برای تأمین مالی پروژه‌ها توجه بیشتری داشته باشند، چراکه رشد اقتصادی ۸ درصدی با اتکا به منابع داخلی قابل دستیابی نیست.
او همچنین از طراحی خط اعتباری ویژه برای تامین مالی صنایع پیشران و صنایع کوچک و متوسط خبر داد و بیان کرد که این طرح در مرحله نهایی‌شدن است و با عملیاتی شدن آن، صنایع پیشران به منابع لازم برای تقویت تولید دسترسی خواهند داشت.
محمد آرام، معاون ارزی بانک مرکزی، نیز در این نشست درباره روند تخصیص و تأمین ارز گفت که پس از ثبت سفارش ارز توسط متقاضی و تخصیص بودجه توسط وزارتخانه‌های مربوط، بانک مرکزی بر اساس بودجه مصوب به تأمین ارز می‌پردازد. او تأکید کرد که بانک مرکزی در تخصیص ارز نقش ندارد و تنها تأمین ارز را بر عهده دارد.
پاسخ فرزین به درخواست کارآفرینان مبنی بر صدور ضمانت‌نامه ارزی
وی در پاسخ به درخواست کارآفرینان برای صدور ضمانت‌نامه ارزی نیز گفت که بانک مرکزی مستقیماً نمی‌تواند این ضمانت‌نامه‌ها را صادر کند، اما هماهنگی‌های لازم با بانک‌های عامل برای صدور آن‌ها در حال انجام است. همچنین در خصوص تبدیل اوراق گام به منابع ارزی نیز تصریح کرد که این مسئله نیازمند بررسی‌های بیشتر و رفع موانع قانونی و اجرایی است.
در این جلسه، اعضای مجمع کارآفرینان نیز به بیان مشکلات و دغدغه‌های خود در زمینه مسائل تأمین مالی، سیاست‌های ارزی، تجهیز سرمایه در گردش برای بنگاه‌های تولیدی و صنعتی و تسهیل اعطای اعتبارات بانکی به تولیدکنندگان پرداختند و خواستار بررسی این مسائل توسط بانک مرکزی شدند.
