دکتر عباسعلی حقانی نسب به گفت و گو با بورس نیوز پرداخت و درخصوص قاعده ای بانکی مبنی بر “قاعده سود مشاع و غیر مشاع و سود علی الحساب و سود قطعی در بانکها” اقدام به توضیح و شفاف سازی نمود که این قاعده منشاء بسیاری از عدم شفافیت‌ها و فساد‌ها در نظام بانکی است و بر اثر آن ۱۰۰۰ هزار میلیارد تومان از سود سهامداران در بانکها بلوکه شده است.
رئیس هیئت مدیره شرکت سبدگردان هدف طی مطرح کردن این موضوع بسیار مهم و حائز اهمیت، از سازمان بورس اوراق بهادار، کلیه نهادها، اشخاص حقیقی و حقوقی مدافع سهامداران خرد و کلان خواستار آن شد که اجازه ندهند سیستم بانکی منافع و ثروت سهامداران را به نفع دولت ،مدیران و سپرده گذارانی که در زمان زیان ده بودن بانک سود گرفته اند، مصادره کنند.
مطالعه بیشتر:
بزرگترین تحریم های داخلی از زبان حقانی نسب
حقانی نسب: قانون اوراق بهادار و قانون تجارت نیازمند اصلاح هستند
عباسعلی حقانی‌نسب مطرح کرد: قاعده‌ای که به سهامداران بانکی لطمه زد
به گزارش هدف و به نقل از عباسعلی حقانی نسب: برای درک اشکالات این قاعده کافی است به یک مثال توجه کنید. اگر یک بانک تازه تاسیس در بدو فعالیت، با جذب سپرده‌های مردم اقدام به خرید یک ساختمان کند و در همان سال بابت خرید این ساختمان بازدهی ۲۰۰ درصدی کسب کند، با توجه به مقررات بانکی، امکان پرداخت سود بیش از میزان مشخص شده (حدود ۲۰ درصد) به سپرده گذاران را ندارد.
به همین خاطر بانک مذکور با دستکاری سود قطعی، صورت‌های مالی خود را به گونه‌ای نشان می‌دهد که سود بانک در آن سال بیش از ۲۰ درصد نبوده و بدین ترتیب به سپرده گذاران سود بالاتری پرداخت نمی‌کند.
علاوه بر این از آنجا که صورت‌های مالی دستکاری شده، به سهامداران هم سودی پرداخت نمی‌گردد و در مجامع هم عنوان می‌شود که در صورت فروش دارایی، سود حاصل از این سرمایه گذاری بانک، سود مشاع بین سهامداران و سپرده‌گذاران است و نمی‌توان تمام آن را به سهامداران پرداخت کرد و با این تفاسیر، بانک از همان ابتدای فعالیت، صورت‌های مالی غیر شفافی ارائه می‌کند و سود حاصل از خرید این دارایی در دل صورت‌های مالی بانک پنهان می‌ماند.
معضل دیگر این است که چنانچه عملیات بانک زیان آور باشد، باز هم به سپرده گذاران سودی پرداخت خواهد شد و بار زیان انباشته بر دوش سهامداران بانک خواهد بود.
کافی است به صورت‌های مالی بانکها در این سال‌ها به دقت داشته باشید تا متوجه شوید بعضی از بانک‌های دولتی در سال‌های اخیر چه میزان زیان انباشته شناسایی کرده اند! معتقدم صورت‌های مالی بانکها در این چند دهه اخیر همواره دستکاری شده بوده و بانکها ترتیبی داده اند که سود علی الحساب و قطعی در بانکها تقریباً برابر باشد.
بدین ترتیب در سنواتی که بانکها بابت سرمایه‌گذاری‌های خود، زیان شناسایی کرده‌اند نیز، به سپرده گذاران سود پرداخت کرده‌اند و این زیان به سهامداران منتقل شده است. پرداخت سود تضمینی به سپرده گذاران در شرایطی که بانک زیان کرده، خلاف موازین شرع است.
حال آنکه می‌شد به جای اجرای این قاعده نادرست، شیوه‌های صحیح تری را اجرایی کرد. متاسفانه برای اجرای بانکداری اسلامی، به دلیل عدم انطباق سررسید سپرده‌های جذب شده با سرمایه گذاری‌های انجام شده، بدترین روش ممکن در پیش گرفته شده است. اجرای این روش نادرست، هم فعالیت بانکها را به سمت بنگاهداری هدایت کرده و هم صورت‌های مالی بانکها را غیرشفاف کرده و هم منشا اصلی خلق نقدینگی و فساد و ناکارآمدی شده‌است.
ایشان درخصوص روش‌های صحیح‌تر توزیع سود در نظام بانکی اعلام داشت: یکی از روش‌های صحیح‌تر این بود که بانکها با انتشار اوراق سرمایه‌گذاری، اوراق اجاره، صکوک و… عقود اسلامی را در بانکها اجرا می‌کردند. بر اساس قواعد اسلامی بانکها اصلاً نباید سرمایه گذار باشند، بلکه می‌توانند مدیر سرمایه‌گذاری‌های افراد باشند برای این منظور بانکها می‌توانستند با تشکیل یک صندوق سرمایه گذاری در بانک، منابع سپرده گذاران را در آن صندوق سرمایه گذاری کنند و مدیر صندوق نیز خود بانک باشد (کاری که در برخی بانکها صورت گرفته).
بدین ترتیب دارایی‌های بانک به نام خود سپرده گذاران سرمایه گذاری می‌شد و اگر صندوق مذکور از سرمایه‌گذاری‌های خود سود می‌کرد، ارزش NAV صندوق افزایش یافته و سپرده گذار سود می‌کرد و اگر صندوق مذکور زیاد شناسایی می‌کرد، با کاهش ارزش NAV صندوق، سپرده گذاران در این ضرر و زیان سهیم بودند.
همچنین می‌توان سپرده‌های بانکی را هم مبتنی بر یکی از عقود اسلامی تعریف کرد و سپرده‌گذاران، یکی از عقود مورد نظر را انتخاب کنند و بر اساس آن عقود سپرده گذاری کنند.
گاهی اوقات مدیران بانکها به خاطر همین سود بلاتکلیف در صورت‌های مالی بانکها، با اقداماتی از قبیل بالا نشان دادن بهای تمام شده پروژه ها، اعطای تسهیلات به افراد خاص، اعطای تسهیلات غیر معتبر و… این سود را از بانک خارج کرده اند. بیشترین فسادی که در سیستم بانکی اتفاق افتاده ناشی از همین رویه غلط سود مشاع و غیر مشاع در نظام بانکی است.
اگر چه صورت‌های مالی بانکها توسط حسابرسان مورد بررسی قرار می‌گیرد، ولی به دلیل همین رویه نادرست، از شفافیت کافی برخوردار نیست.
عدم اقبال سهام بانکی در بازار سرمایه نیز ناشی از همین عدم شفافیت است بار‌ها شاهد بوده ایم سود واقعی برخی بانک‌های بورسی به دلایل و بهانه‌های مختلف، کمتر از میزان واقعی نشان داده شده و مدیران بانکها، بهانه‌های مختلفی از جمله ذخیره اکچوئری، نرخ تسعیر ارز و… سود واقعی بانک را نشان نمی‌دهند!
ایشان در پایان بیان داشتند: امیدوارم مدیران سازمان بورس و اوراق بهادار که باید مدافع حقوق سهامداران باشند، مراقب باشند منافع سهامداران (اعم از سهامداران خرد و سهامداران عمده) به نفع سپرده‌گذاران بانکی مصادره نشود.
