مجید عشقی (رئیس سازمان بورس) از اقدامات سازمان بورس طی ۱۰۰ روز اخیر خبر داد و درباره میزان انتشار اوراق پیش بینی و منتشره در بودجه ۱۴۰۰، راهکار رفع بی اعتمادی سهامداران، سرمایه گذاری بلند مدت در بازار سرمایه، برنامه سازمان بورس برای آموزش تازه واردان، راهکار سازمان بورس برای حمایت از سهامداران خرد، سهام عدالت و … توضیحاتی ارائه نمود.
توضیحات رئیس سازمان بورس درخصوص چند موضوع بورسی
مجید عشقی با اشاره به سیاست دولت مبنی بر عدم تبدیل ارز صندوق توسعه ملی به ریال و تزریق منابع از محل ریال‌هایی که قبلا تبدیل شده به صندوق تثبیت اعلام کرد: با بازگشت اعتماد و ثبات به بازار سرمایه نیازی به منابع صندوق نخواهیم داشت. هرچند صندوق تثبیت و توسعه بازار در جایی که لازم باشد ورود پیدا می‌کند اما تلاش می شود کمترین حضور را داشته باشد تا بازار به حالت عادی برگردد. همچنین پیگیری‌ها برای حذف قیمت گذاری دستوری صنایع مختلف از جمله صنعت خودرو ادامه دارد. بسته سیاست‌گذاری نیز برای سهام عدالت طراحی و بر این نکته تاکید شده، بازار سرمایه مسیری متعادل و رو به رشد خواهد داشت.
مطالعه بیشتر:
دفاع رئیس سازمان بورس از متضرران ۳۰ درصدی ETF پالایش یکم
طرح پرداخت وام ۱۰۰ میلیونی به سهامداران متضرر اجراشدنی نیست/ علت
اقدامات سازمان بورس طی ۱۰۰ روز اخیر
هرچند حدود ۱۰۰ روز از استقرار دولت سیزدهم می‌گذرد اما شخصاً ۴۰ روز از استقرار در سازمان می گذرد. با این حال یکی از مهم‌ترین متغیر‌های مورد تأکید، بحث ثبات بازار است. همه تلاش سازمان در این مدت این بوده که با رایزنی با ذینفعان از جمله سرمایه گذاران، سیاست‌گذاران و دستگاه‌های نظارتی، ثبات را در بازار برقرار و از نوسانات مقطعی و بی دلیل جلوگیری کند.
عوامل متعددی در نوسانات بازار دخیل هستند. برای مثال بحث کسری بودجه و تأمین مالی دولت، محل حرف و حدیث‌های زیادی بود. در این راستا با توجه به سیاست وزارت اقتصاد، سازمان بورس نهایت تلاش را کرد اما به نظر می‌رسد برداشت سرمایه گذاران از این تأمین مالی، صحیح نیست. البته سازمان سعی کرده شفاف سازی‌های لازم در این راستا صورت بگیرد.
دلیل تصور برخی سهامداران به ارتباط ریزش این روز‌ها به فروش اوراق دولتی
اتفاقی که درخصوص تأمین مالی در این مدت رخ داد این بود که قرار شد کسری بودجه از طریق انتشار اوراق برطرف شود. تلاش شده همزمان با انتشار اوراق، بحث بازخرید اوراق قبلی هم انجام شود تا بین منابع تزریق شده به بازار و منابعی که از بازار خارج می‌شود، تعادل برقرار شود. سعی شده به بزرگ شدن نهاد‌های مالی مانند صندوق‌ها کمک شود تا جذب منابع برای آنها راحت‌تر شده و قادر به جذب این منابع باشند.
از سوی دیگر در این مدت در فرایند افزایش سرمایه شرکت‌ها هم تسهیلات لازم صورت گرفت. هرچند به دلیل اتفاقات رخ داده در بازار پول و افزایش سود بین بانکی، تأمین مالی برای شرکت‌ها دشوار شده و فشار روی بانک‌ها زیاد است، اما امید است در آینده با تعدیل بخشی این سیاست‌ها، فشار‌ها کاهش یابد.
اینکه گفته شود فروش اوراق هیچ ارتباطی به بازار سرمایه ندارد صحیح نیست. چراکه بازار‌ها به یکدیگر مرتبط هستند. اما این ارتباط یک به یک و مستقیم نیست و تأثیر اوراق بسیار کم است. ذائقه ریسک سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه بسیار متفاوت است. افرادی که ریسک پذیرتر هستند هیچگاه در قبال فروش سهام، اوراق نمی‌خرند. مشتری صندوق‌های سرمایه‌گذاری یا اوراق با درآمد ثابت، افرادی ریسک گریز هستند. بنابراین می‌توان دو جامعه سرمایه گذاری متفاوت از هم را در نظر گرفت.
میزان انتشار اوراق پیش بینی و منتشره در بودجه ۱۴۰۰
تا کنون ۱۳۰ هزار میلیارد تومان انواع اوراق منتشر شده که عمده آن از نوع “اخزا” بوده که تأمین مالی دولت محسوب نمی‌شود. از این ۱۳۰ هزار میلیارد تومان بالغ بر ۵۱ هزار میلیارد تومان اوراق تأمین مالی اسلامی دولت بوده و طی همین مدت ۵۸ هزار میلیارد تومان اوراق سر رسید شده قبلی تسویه شده است. بنابراین بصورت خالص بیش از آنکه دولت جذب منبع داشته باشد، پرداخت پول داشته و عملاً صندوق‌ها جذب منبع داشته اند.
کشش پذیرش اوراق در بازار سرمایه
این اوراق بر اساس کشش بازار عرضه می‌شود. برای مثال هفته قبل قرار بود ۱۰ هزار میلیارد تومان اوراق منتشر شود اما ۷.۵ هزار میلیارد تومان منتشر شد که طبق درخواست صندوق‌ها، بانک‌ها و سایر نهاد‌های مالی بود. از سوی دیگر کل این مبلغ، مجدداً به سیستم بانکی، بیمه‌ها و صندوق‌های سرمایه گذاری برگشت. بنابراین این عدد بصورت خالص روی بازار تأثیری نداشت.
بخشی از اوراق منتشره، نقدی نیست بلکه نزد پیمانکاران است. بسیاری از این افراد نیز اوراق را عرضه نمی‌کنند و تا زمان سررسید نگه می‌دارند. بنابراین این اوراق با اینکه پذیرش شده و در آمار نیز محاسبه می‌شود، روی بازار تأثیری ندارد. چراکه برای تأمین مالی دولت نبود. طبق اخرین آمار بیش از ۸۰ درصد پیمانکاران، اوراق را تا زمان سررسید نگه داشتند.
راهکار رفع بی اعتمادی سهامداران
راهکار رفع بی اعتمادی سهامداران، ایجاد ثبات در بازار است. ثبات در بازار باعث بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران عمده و خرد می‌شود. شفافیت اطلاعات مالی و اطلاعات منتشره شرکت‌ها توسط سازمان پیگیری می‌شود. اگر اطلاعاتی که روی کدال منتشر می‌شود و اطلاعاتی که در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد، شفاف باشد سرمایه گذار می‌تواند اعتماد کند. منظور از اطلاعات شفاف این است که صورت‌های مالی شرکت‌ها مبهم و متناقض نباشد. درحال حاضر در چند صنعت از جمله صنعت بانکداری، تناقض وجود دارد. اگر این مشکل حل شود، اطلاعات مالی شفاف شده و در نتیجه اعتماد سرمایه گذاران به بازار برمی‌گردد.
بی اعتمادی به بازار سرمایه فقط منشأ درونی ندارد برای مثال، موضوع قرارداد‌های بلندمدت، تأمین خوراک صنایع، بسیار مهم است. روابط مالی باید بصورت بلند مدت مشخص شود تا یک شرکت پتروشیمی یا پالایشگاهی بداند نحوه محاسبه خوراک تا ۱۰ سال آینده به چه صورت خواهد بود؟ اگر تکلیف این موضوعات مشخص باشد، سرمایه‌گذار نیز تکلیف را می‌داند.
در این راستا سیاستی که سازمان بورس دنبال کرد و خوشبختانه سیاست‌گذاران دولتی از جمله وزیر اقتصاد، معاون اول رئیس جمهور و رئیس جمهور روی آن تأکید دارند این است که بتوان ثبات را در سیاست‌ها به نحوی اعلام کرد که سهامداران و شرکت‌ها تکلیف را بدانند و قادر باشند در بلند مدت برنامه‌ریزی کنند. رویکرد کلی دولت حذف قیمت گذاری دستوری است.
سرمایه گذاری بلند مدت در بازار سرمایه
سرمایه‌گذاری در بورس بلند مدت است و شخصاً سرمایه‌گذاری کوتاه مدت در این بازار توصیه نمی‌شود. چراکه بازار در کوتاه مدت با نوساناتی مواجه است که سهامداران را اسیر خواهد کرد و باعث ضرر آنها می‌شود. بورس در مقایسه با سایر بازار‌ها در بلند مدت همیشه صعودی بوده اما در کوتاه مدت نوسانات غیرمنطقی داشته است. افرادی که سال قبل وارد این بازار شدند و به سرعت از آن خارج شدند، ضرر زیادی کردند درحالی که اگر این سرمایه گذاری ادامه پیدا می‌کرد قطعا به سود می‌رسید.
وضعیت شرکت‌ها درحال حاضر بسیار خوب است. تیر یا مرداد سال گذشته به عنوان کارشناس جرأت نمی‌کردم کسی را به بورس دعوت کنم اما درحال حاضر شرایط با ثبات است و شرکت‌ها سودآوری خوبی دارند. سازمان بورس مسئول اینکه شاخص “چند” باشد نیست. سازمان بر رفتار ذینفعان، شرکت‌ها و سهامداران نظارت می‌کند تا قواعد به درستی رعایت شود.
درحال حاضر به رغم افزایش سودآوری شرکت‌ها، اعتماد سرمایه‌گذاران و سمت تقاضا ضعیف است. اما در بازار موج فروش جدی وجود ندارد. باید با اقدامات اعتماد زا و اطمینان دادن به سهامداران که دولت درمورد شرکت‌ها تصمیمات رادیکال نمی‌گیرد، بتوان اعتماد را به بازار برگرداند. با برگشت این اعتماد، بازار مسیر را پیدا خواهد کرد اما نباید انتظار داشت بازار دوباره در عرض دو تا سه ماه چند برابر شود. این نه قابل تصور و نه مفید است. اما مسیری متعادل و رو به رشد را خواهد داشت.
برنامه سازمان بورس برای آموزش تازه واردان
بحث افزایش سواد مالی بسیار مهم است. سازمان بورس با کمک ارکان بازار سرمایه درحال برنامه‌ریزی منسجم برای آموزش سهامداران است و مهم‌ترین موضوع این است که دید سرمایه‌گذاری باید اصلاح شود تا سهامداران آگاه باشند سرمایه گذاری در بازار سرمایه بلند مدت است و افراد باید پول مازاد را وارد این بازار کنند.
تصمیم گیری درباره امکان فروش سهام عدالت
درمورد سهام عدالت باید به مرور تصمیم‌گیری شود. با توجه به ارزندگی این سهام و وضعیت کنونی بازار، مشمولان برای فروش عجله نداشته باشند و به سهام عدالت به عنوان یک سرمایه گذاری بلند مدت نگاه کنند. فروش سهام عدالت، مخصوصا در این نوسانات به ضرر مردم است. بحث بازارگردانی سهام شرکت‌های سرمایه گذاری استانی و نحوه فروش سهام عدالت در روش مستقیم و غیرمستقیم درحال برنامه ریزی است. بطور کلی قرار شده، بسته سیاست‌گذاری سهام عدالت طراحی و در شورای عالی بورس مطرح شود.
در حال حاضر سهم بازار سرمایه در تامین مالی بیش از ۲۰ تا ۲۵ درصد است و برنامه ریزی شده این عدد با شیب نسبتا خوبی افزایش پیدا کند و تا سال آینده به نزدیک ۴۰ درصد برسد. به محض بازگشت اعتماد به بازار سرمایه، پذیرش شرکت‌های پروژه محور آغاز می‌شود. در ماه آینده نخستین شرکت، سهام را به مبلغ اسمی عرضه می‌کند. همچنین به زودی شرکت‌های مبتنی بر دانش و اینترنت وارد بازار خواهند شد و با مشارکت مردمی از بازار هم تامین مالی می‌کنند و کسب و کار را گسترش می‌دهند. شرکت‌های دیگر که عمدتا تولیدی هستند نیز در صف عرضه قرار دارند و کار‌های پذیرش آنها انجام شده است.
راهکار سازمان بورس برای حمایت از سهامداران خرد
سازمان بورس در ادامه حمایت از سهامداران خرد از طریق انتشار اوراق اختیار تبعی از دیگر شرکت‌ها، مخصوصاً شرکت‌های بزرگ که تاکنون اوراق اختیار تبعی منتشر نکرده اند، درخواست کرده در سررسید‌ها و قیمت‌های متنوع‌تر این اوراق را منتشر کنند. به زبان ساده این اوراق، بیمه سهام شده و به سهامدار اطمینان می‌دهد قیمت سهم در یک بازه زمانی مشخص به قیمت خاصی خواهد رسید.
یعنی سهم ارزنده است و رشد متعادل خواهد داشت. سازمان درحال انجام و پذیرش این فرایند است و سعی می‌کند روند مستمری باشد. از طرف دیگر سعی می‌شود زیرساخت‌های فنی لازم برای پرداخت سود از طریق سجام فراهم شود که سهامداران ناچار نباشند برای دریافت سود به شرکت‌ها و بانک‌ها مراجعه کنند. البته این اراده باید از سمت شرکت‌ها نیز وجود داشته باشد.
به سهامداران خرد توصیه می شود در انتخاب سهام، ریسک بازار‌ها را مد نظر قرار دهند. بسیاری از زیان‌های سنگینی که سرمایه‌گذاران، مخصوصا سهامداران خرد متحمل شده‌اند مربوط به بازار پایه بود. چرا که بسیار پرریسک است. سرمایه‌گذاری که اطلاعات کافی ندارد نباید وارد این بازار‌ها شود. سهامداران بصورت غیرمستقیم و از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری وارد بازار سرمایه شوند.
منبع: بورس پرس
