قراردادهای آتی و اختیار معامله ، هر دو نوعی اهرم برای سفته بازان ایجاد می کنند و به همین دلیل ابزارهای مشابهی به شمار می روند اما از نظر بعضی شرایط تفاوت هایی هم دارند. ما در این مطلب قصد داریم به بررسی تفاوت قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله بپردازیم.

تفاوت معاملات آتی با اختیار معامله

به طور کلی یکی از تفاوت های مهمی که بین این دو معامله وجود دارد، این است که در قراردادهای آتی زیان فی نفسه سفته باز در مقایسه با سود احتمالی آن بیشتر می باشد.

اما در قراردادهای اختیار معامله (OPTIONS) بدون توجه به مقدار کاهش قیمت دارایی پایه، ضرر خریدار ثابت است و این مبلغ برابر با مبلغ پرداختی برای خرید اختیار میباشد.

تفاوت بعدی بین قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله که بسیار هم بااهمیت است این است که در قرارداد آتی طرفین قرارداد تعهد دارند که قرارداد را اجرا نمایند اما در قرارداد اختیار معامله، تنها یک طرف قرارداد متعهد به انجام آن است و طرف دیگر دارای اختیار جهت اجرای قرارداد می باشد.

در ادامه به توضیح مختصری درباره هر یک از این قراردادها و همچنین تفاوت های آنها خواهیم پرداخت.

قرارداد اختیار معامله

اختیار معامله از جمله قرارداد هایی به شمار می رود که یک طرف قرارداد در یک بازه زمانی مشخص و در قیمتی معین متعهد به فروش دارایی پایه به طرف دیگر می باشد. در قرارداد اختیار معامله خریدار هیچگونه تعهد و الزامی در برابر اجرای قرارداد ندارد و در صورتی که او از اجرای قرارداد منصرف شود، تنها مبلغی را که در ازای این حق، پرداخت کرده را از دست می‌دهد اما فروشنده در صورت تمایل خریدار، به اجبار باید قرارداد را اجرا کند.

درباره قرارداد اختیار معامله اطلاعات بیشتری به دست آورید

برای درک بهتر اختیار معامله به مثال زیر توجه فرمایید:

در بازار سرمایه که معاملات اختیار معامله در بازار سکه استفاده میشود اینگونه می باشد که فروشنده در این معامله متعهد میشود تا تعداد و مقدار مشخصی سکه را با قیمت معین بفروشد و خریدار هم پس از اینکه شرایط فروشنده را پذیرفت اقدام به انعقاد قرارداد می نماید.

در هنگام عقد قرارداد خریدار مبلغی را به عنوان پیش پرداخت واریز می کند و زمانی که از انجام معامله منصرف شود این مبلغ به عنوان خسارت به طرف مقابل پرداخت می شود.

علاوه بر خریدار، فروشنده هم وظایفی دارد. فروشنده باید متعهد باشد که در تاریخ سررسید تعداد سکه های مذکور در قرارداد را به خریدار تحویل و انتقال دهد و اگر از انجام معامله استنکاف کند باید جریمه نکول از انجام معامله را پرداخت نماید که به همین دلیل همواره از فروشنده وجه تضمین معامله دریافت می شود.

توجه فرمایید که در بازار سرمایه نرخ نکول فروشنده از انجام معامله اختیار ۰.۱ ارزش معامله است.

قرارداد معامله آتی

معاملات آتی بسیار شبیه به معاملات اختیاری می باشند، طرفین قرارداد در معاملات آتی همانند معاملات اختیار معامله توافق می کنند تا در زمان مشخص موضوع مورد معامله را، با تعداد و قیمت معین معامله نمایند.

درباره قرارداد معامله آتی سهام و نحوه معامله آن اطلاعات بیشتری به دست آورید

اما معامله آتی از نظر عملکردی با معاملات اختیاری متفاوت است به این صورت که در معاملات آتی برخلاف معاملات اختیاری که فقط فروشنده متعهد به انجام معامله بود در این نوع قرارداد طرفین قرارداد متعهد به انجام معامله می باشند.

توجه داشته باشید که در معامله آتی نرخ نکول و جریمه عدم انجام تعهد فقط برای یک طرفه قرارداد نیست و برای دو طرف قرارداد اجرا می شود همچنین در بازار سرمایه از دو طرف قرارداد وجه تضمین انجام معامله دریافت خواهد شد.

در مصوبه ابزار مالی قراردادهای آتی و مقررات مربوط به معاملات قرارداد آتی شورای عالی بورس ذکر شده است که:

« فروشنده براساس قرارداد آتی متعهد می‌شود در سررسید معین مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین می‌کنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد می‌شوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد کارگزار بورس یا اتاق پایاپای بگذارند و متعهد می‌شوند متناسب با تغییرات قیمت آتی وجه تضمین را تعدیل کنند و کارگزار بورس یا اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را به عنوان اباحه تصرف در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید با هم تسویه کنند. هر یک از متعهد فروش یا متعهد خرید می‌توانند در مقابل مبلغی معین تعهد خود را به شخص ثالث واگذار کنند که وی جایگزین او در انجام تعهد خواهد بود »

از دیگر تفاوت های قراردادهای آتی با قراردادهای اختیاری این است که در معاملات آتی برخلاف قرارداد های اختیاری ریسک موجود در این قرارداد بر عهده دو طرف قرار داد می باشد به دلیل اینکه دو طرف معامله متعهد به انجام معامله در آینده هستند و در صورت استنکاف، باید خسارت طرف دیگر معامله را جبران کنند.