مریم قاسمی نژاد (تحلیلگر) شرایط و اوضاع کنونی گروه بورسی قند و شکر متاثر از جنگ روسیه و اوکراین را مورد تحلیل و  بررسی قرار داد. در ادامه این نوشته ضمن بررسی زیرمجموعه‌‌‌های گروه قندوشکر حاضر در بازار بورس و ذکر عوامل موثر بر سودآوری شرکت ها ، درباره تاثیر جنگ روسیه و اوکراین بر صنعت غذا و کشاورزی نیز بخوانید.

بررسی گروه قند و شکر

مریم قاسمی نژاد می گوید: با شروع جنگ روسیه علیه اوکراین توجهات بیش از پیش به سمت بازارهای کشاورزی و غذایی جهان جلب شد و نگرانی ها از بابت بروز قحطی در نقاط مختلف جهان گسترش یافت. چون همانطور که میدانیم دو کشور روسیه و اوکراین دارای بهترین خاک مناسب کشاورزی معروف به چرنوزم یا خاک سیاه هستند. لذا این جنگ این توانایی را داشت که بتواند امنیت غذایی جهان را در کوتاه مدت و بلندمدت به خطر بیندازد.

ضمن آنکه این خطرات از دو سمت عرضه و قیمت تاثیرات مخرب خود را در بازارها می گذارد. یکی با کاهش عرضه و دیگری با افزایش شدید قیمت محصولات استراتژیک حوزه کشاورزی. البته نباید از تغییر و کاهش عرضه و همچنین افزایش قیمت کودهای شیمیایی و کشاورزی نیز غافل بود.

همزمان با اتفاقات در حوزه بین الملل، برزیل و هند که از صادرکنندگان اصلی شکر در دنیا هستند، تصمیم گرفتند میزان صادرات محصول خود (شکر) را کاهش دهند که این خبر خوبی برای تولیدکنندگان قند و شکر در ایران نیست.

از طرفی در داخل کشور با وجود قیمت گذاری دستوری توسط دولت، انگیزه تولیدکنندگان و فعالین این حوزه برای واردات شکر از بین می رود. سال گذشته یک میلیون و ۴۵۰ هزار تن شکر در کشور تولید شد. در سال گذشته به دلیل مشکلاتی که در حوزه آب و جیره بندی آن بوجود آمدتولید نیشکر با چالش مواجه شد به طوری که مزارع نیشکر سال گذشته فقط ۴۰ درصد نیاز آبی خود را دریافت کردند.

تولید شکر در سال گذشته نسبت به سال ماقبل آن حدود ۱۵۰ هزار تن کاهش پیدا کرد.

مطالب پیشنهادی: تحلیل صنعت بورسی زراعت و دامپروری همراه با ذکر چالش ها

علت کاهش تولید شکر

یکی از دلایل دیگر این کاهش، به موقع افزایش نیافتن قیمت چغندر بود که باعث شد کشاورزان رغبتی به کاشت نداشته باشند.و کشت سایر محصولات را جایگزین کردند.

در چرخه تولید قند و شکر مهم‌ترین گام، تامین نهاده‌های اولیه آن یعنی چغندرقند و نیشکر است، به همین دلیل این صنعت وابستگی بسیار شدیدی به بخش کشاورزی دارد و توانایی‌ها و پتانسیل‌های موجود در زمینه زراعت این محصولات مستقیما روی این صنعت تاثیر‌گذار است. در این بین، سهم هر یک از نهاده‌های چغندرقند و نیشکر در میزان تولید قند و شکر به‌ترتیب ۵۲‌درصد و ۴۸‌درصد است.
این صنعت از جمله صنایعی است که بیشترین ارتباط را با حلقه‌های پیشین و پسین زنجیره تولید اقتصادی ملی دارد و یکی از صنایع تبدیلی مهم بخش کشاورزی به شمار می‌آید. مهم‌ترین عناصر تشکیل‌دهنده مدیریت زنجیره تامین صنعت قند و شکر عبارتند از: بخش کشاورزی (چغندر و نیشکر) به عنوان تامین‌کننده، بخش صنعت (تجهیرات سرمایه‌ای) و بخش حمل‌ونقل و بازرگانی.

بررسی زیرمجموعه‌‌‌های گروه قندوشکر

در بازار سرمایه، سهام حدود ۱۷ شرکت در گروه قند و شکر معامله می‌شود. اکثر این شرکت ها در حوزه تولید شکر از چغندرقند فعالیت دارند و شرکت‌هایی که در زمینه استحصال شکر از نیشکر فعال هستند، هنوز وارد بازار سرمایه نشده‌‌‌اند. . نسبت P/E (قیمت به سود) این شرکت‌ها در حال حاضر  ۱۷.۹۵ واحد است. حاشیه سود ناخالص این صنعت ۰.۱۵ و بازدهی صنعت در هفته ای که گذشت حدود -۱.۰۶% بود که نسبت به بازدهی کل بازار (۰.۰۱)، پایین تر بود.

محصولاتی عمده این شرکتها شامل موارد زیر است:

با نگاهی به جدول فوق و مقایسه نرخ فروش محصولات این شرکتها بین خرداد ماه امسال و سال گذشته میبینیم که بطور میانگین نرخ فروش حدود ۵۲% افزایش یافته است.

نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که پس از افزایش مجدد نرخ خرید تضمینی گندم و افزایش هزینه های تولید چغندرقند دولت بر آن شد که اصلاحاتی در نرخ خرید چغندرقند نیز اعمال کند و بر این اساس  قیمت تضمینی چغندرقند با حدود ۷۰ درصد افزایش نسبت به سال گذشته با احتساب کمک کرایه حمل و محاسبه ارزش جوایز تحویل به حدود ۲۲ هزار و ۵۰۰ ریال در هر کیلوگرم افزایش یافت. بدین ترتیب در سال زراعی جاری (۱۴۰۰-۱۴۰۱) قیمت تضمینی چغندرقند بهاره نسبت به سال زراعی گذشته (۱۴۰۰-۱۳۹۹) با ۶۲ درصد افزایش از ۱۲۴۷۶ ریال + ۵۰۰ ریال کمک کرایه حمل، به ۱۷۰۰۰ ریال + ۴۰۰۰ ریال کمک کرایه حمل، افزایش یافت.

قیمت تضمینی چغندرقند پاییزه نیز در سال زراعی جاری (۱۴۰۱-۱۴۰۰) نسبت به سال زراعی گذشته (۱۴۰۰-۱۳۹۹)  با ۵۹ درصد افزایش از ۱۲۰۴۰ ریال + ۱۰۰۰ ریال کمک کرایه حمل،  به ۱۶۴۱۰ ریال + ۴۳۰۰ ریال کمک کرایه حمل،  افزایش پیدا کرده است.

عوامل موثر بر سودآوری شرکتها

• قیمت مواد اولیه و مصرفی:

با توجه به اینکه قیمت مواد اولیه ( چغندرقند) توسط دولت تعیین می شود و تابع عرضه و تقاضای بازار نیست و واردات شکر خام نیز با نرخ ارز انجام می شود و مصون از نوسانات نرخ ارز نخواهد بود. آسیب پذیری را از بابت قیمت مواد اولیه مصرفی خواهد داشت.

• ریسک نوسانات نرخ ارز:

شرکت در مقاطعی معاملاتی را به ارز انجام می دهد، شامل خرید شکر و خرید بذر چغندرقند، لذا نوسانات نرخ ارز تاثیر بسزایی بر بهای تمام شده محصولات و سودآوری شرکت خواهد داشت که در نتیجه، در معرض آسیب پذیری ازنوسانات نرخ ارز قرار خواهد گرفت.

• قیمت گذاری دستوری:

متاسفانه دخالتهای نا به جا و بی رویه دولت ها در امر تولید و سیاستهای نادرست که بعضا در پیش میگیرند مشکلات بیشماری را برای تولید کنندگان بوجود می اورد صنعت قند و شکر هم از این قضیه مستثنی نبوده است. از جمله این موارد میتوان به دستوری بودن قیمت محصولات این صنعت توسط دولت اشاره کرد که در نهایت توان رقابتی شرکتها را می کاهد. و منتج به عدم رقابت بین شرکتها می شود.
دولت با اعمال قیمت های دستوری و بدون در نظر گرفتن هزینه های تولیدکنندگان، کشاورزان، مستهلک بودن دستگاههای موجود در کارخانه ها، هزینه بالای دستمزد و انرژی و حمل و نقل باعث می شود حاشیه سود شرکتها کاسته شود.

تهیه کننده: خانم مریم قاسمی نژاد