در بازار بورس های جهانی به طور کلی دو نوع بازار داریم، بازارهای یک طرفه و بازار های دو طرفه. در بازار بورس تهران معاملات به صورت یک طرفه انجام می شد، یعنی سرمایه گذار صرفا می توانست با سرمایه خود فقط سهامی را بخرد و طی یک بازه ی زمانی، سرمایه گذار تنها می توانست سهامی را که از قبل خریداری کرده است را با سود و یا ضرر بفروش برساند.

اما براساس اعلام سازمان بورس تهران، از این به بعد معاملات می توانند به صورت دو طرفه صورت پذیرند. پس در نتیجه معامله گر می تواند علاوه بر خرید، فروش هم انجام دهد، یعنی به فروش رساندن سهامی که از قبل نداشته است.

در ادامه مطلب به تاثیر معاملات دو طرفه که به آن فروش استقراضی یا تعهدی نیز می گویند بر بازار بورس ایران به صورت دقیق می پردازیم.

دو طرفه شدن معاملات بورس چه تأثیری روی بازار خواهد گذاشت؟

قبل از هرچیز به تعریف بازارهای یک طرفه و دو طرفه در بورس خواهیم پرداخت تا تفاوت های آن ها و معایب و مزایای هر کدام را بهتر بشناسید سپس خواهیم گفت دوطرفه شدن معاملات در بازار بورس ایران چه تأثیراتی خواهد داشت.

بازارهای معاملات یک طرفه

در معاملات بازار یک طرفه، معامله گر تنها در زمان افزایش قیمت سهام می تواند کسب بازده از آن بازار را داشته باشد، اما در زمان کاهش قیمت ها معامله گرها در بهترین حالت ممکن فقط بتواند به موقع تشخیص سود سهام را کنند و از زیان سهام جلوگیری کنند.

به طور مثال فرض کنید، یک معامله گر سهام یک شرکت را در بورس تهران خریداری کرده باشد. به طور واضح باید گفت اگر قیمت سهام این شرکت رو به افزایش برود شما هم سود خواهید کرد و در مقابل اگر سهام این شرکت رو به کاهش برود شما هم متحمل زیان خواهید شد، بنابراین به طور کلی تعریف بازارهای یک طرفه این است که معامله گر فقط با توجه به افزایش و کاهش قیمت سهام آن شرکت سود و یا ضرر می کند.

پس باید نتیجه گرفت، معامله گران اگر به دنبال سود هستند فقط در سهام های صعودی باید سرمایه گذاری کنند. پس باید مدام یک سهم را زیر نظر داشته باشند که در یک قیمت مناسب خریداری کنند و در با افزایش قیمت سهم آن شرکت معامله گران هم سود کنند.

می خواهید دلایل افت سهام را بدانید پس کلیک کنید

معایب بازارهای معاملات یک طرفه

۱. طولانی شدن رکود بورس:

در بورس ایران با توجه به تورمی بودن آن، بسیاری از سهامداران تحمل فروش سهام خود در قیمت پایین و متحمل شدن ضررهای کلان را ندارند و در بسیاری از موارد دیده شده که سهامداران حاضر شده اند مدت زمان طولانی سهام خود را نگه دارند و در آخر با افزایش قیمت سهم آن شرکت از ضرر خارج شوند و سهام خود را با سود کم یا در مواردی با برابری سرمایه اولیه خود به فروش برسانند.

۲. ترس از نقدشوندگی در دوران رکود:

یکی از معایب بازارهای یک طرفه، موضوع نقدشوندگی سهام سرمایه داران در زمان رکود بورس است. سرمایه گذاران بزرگ در زمان رکود نمی توانند به راحتی کل سهام خود را نقد کنند و پوزیشن خود را در بورس تغییر دهند. به همین دلیل بسیاری از سرمایه گذاران بزرگ به خاطر ترس از نقدشوندگی در دوران رکود، در بورس سرمایه گذاری های کلانی انجام نمی دهند.

۳.عدم ثبات بازار سرمایه:

بسیاری از معامله گران در زمان سیر صعودی بورس وارد بازار می شوند و در این بین سود بسیار خوبی می کنند. این افراد زمانی که بورس در حال کاهش و دوران رکود خود می رود بلافاصله سهام خود را به فروش می رسانند و سهام جدیدی را خریداری می کنند. همین امر سبب عدم ثبات در بازار بورس می شود اما اگر در زمان سیر نزولی بازار بورس باز هم معامله گران کسب سود می کردند، می توان گفت که حضور آن ها در سهم یک شرکت به جای چند ماه به چندین سال خواهد رسید.

بازارهای معاملات دو طرفه

همان طور که گفتیم در بازارهای یک طرفه فقط می توان خریداری کرد، اما در بازارهای دو طرفه علاوه بر امکان خرید، امکان فروش سهام هم وجود دارد. در بازار های دو طرفه معامله گران می توانند در هنگام کاهش قیمت یک سهام هم سود کسب کنند. پس به طور کلی می توان گفت در بازارهای دو طرفه سرمایه گذار هم می تواند از خرید سهام سود به دست آورد و هم از فروش سهام.

حال باید بدانید اگر معامله گری به این نتیجه رسید که یک سهم ممکن است دچار ریزش شود می تواند دست به فروش تعهدی ( استقراضی ) بزند. یعنی معامله گر می تواند بدون اینکه سهمی در آن شرکت داشته باشد آن سهم را به فروش برساند، اما در مقابل باید معامله گر متعهد شود در یک بازه ی زمانی مشخص در آینده سهم آن شرکت را خریداری کند و به قراردادی که بسته است به طور کامل عمل کند.

مزایای بازارهای دوطرفه

در بازارهای دو طرفه، معامله گر خیلی بیشتر می تواند از ابزار های تحلیلی تکنیکال و نرم افزار های فراوان دیگر استفاده کند. ایجاد بازار های دو طرفه سبب شده که هیجانات درون بازار بورس بهتر کنترل شود و موجب ثبات رونق و ارزش معاملات بورس شده است.

به عنوان مثال تصور کنید قیمت یک خودرو ۱۰۰ میلیون تومان است و پیش بینی شما این است که قیمت این خودرو در آینده  نزدیک کاهش می یابد و به ۸۰ میلیون تومان می رسد. در شرایط عادی  شما سودی از این پیش بینی نمی کند اما در قالب فروش استقراضی و بازار دوطرفه قادر خواید بود بدون خرید خودرو طبق قراردادی آن به فروش برسانید و متعهد شوید که در آینده خودرو را تحویل دهید.

حال اگر شرایط بازار طوری شود که قیمت خودرو نزولی شده  و به ۸۰ میلیون تومان برسد شما می‌توانید با خرید خودرو در بازار به قیمت ۸۰ میلیون تومان و تحویل آن طبق قرارداد، مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان از خریدار دریافت کنید و ۲۰% بازدهی کسب کنید علاوه بر کسب بازدهی مزایای دیگری نیز برای بازارهای دوطرفه می‌توان برشمرد.

دوست دارید بیشتر در مورد سهام ایران خودرو بدانید پس کلیک کن

تاثیر بازارهای معاملات دوطرفه در بورس ایران

بازارهای دو طرفه مزایای بسیاری نسبت به بازارهای یک طرفه دارد. در ادامه تأثیرات مثبت دوطرفه شدن معاملات بر بازار بورس را خواهیم گفت:

۱- ریسک نقد شوندگی کمتر است:

نقدشوندگی در معاملات دو طرفه بسیار بیشتر از معاملات یک طرفه است. تعادل در بازارهای دو طرفه بیشتر است زیرا در بازارهای دو طرفه معامله گر نه تنها از خرید سهام سود می کند بلکه از طریق فروش سهام هم سود کسب می کند. پس به طور کلی سرمایه گذاران بزرگ دچار ریسک نقد شوندگی کلان را ندارند.

۲- ثبات معامله گران در بازار بورس:

در بازارهای دو طرفه، معامله گر می داند امکان سود سهام خود را چه از طریق خرید و یا فروش سهام دارد. به دلیل امکان سود در زمان رکود و ریزش بازار، معامله گر سرمایه خود را در بورس نگه می دارد و ثبات در بازار بورس صورت می گیرد و معامله گر مدام در حال ورود و خروج از یک شرکت به شرکت دیگر نیست.

۳- جلوگیری از ایجاد حباب های بزرگ:

در برخی از مواقع با توجه به حباب ها ممکن است ارزش واقعی سهام مشخص نباشد، یعنی بعضی از معامله گران به دلیل وجود حباب سهام خود را کمتر از ارزش واقعی سهام به فروش برسانند. با وجود بازارهای دو طرفه یازار به سمت تعادل می رود و حباب های قیمتی بسیار کاهش می یابند.

و در آخر

در سال های گذشته بازارهای دوطرفه در ایران وجود نداشت و کلیه معاملات به صورت یک طرفه انجام می پذیرفت. اما در حال حاضر معاملات دو طرفه تنها در بازار بورس جهانی نیست و معامله گران در ایران هم می توانند از معاملات دو طرفه استفاده کنند.

در حال حاضر در ایران، بازار معاملات آتی بورس کالا و بازار اختیار سهام و کالا دو بازاری هستند که مشغول فعالیت هستند، اما با توجه به این اینکه بسیاری از سرمایه گذاران از حوزه فعالیت این دو بازار شناخت کافی ندارند مورد استقبال قرار نگرفته است.

امیدواریم سازمان بورس تهران هر چه زودتر اقداماتی را در جهت تشکیل کلاس های آموزشی و فرهنگ سازی متناسب با شرایط جدید، پیاده سازی قوانین و استانداردهای مربوطه ایجاد کند. اگر راهکارهای مورد نیاز، هر چه زودتر در اختیار سرمایه گذاران قرار بگیرد بورس ایران هم می تواند بیش از گذشته مورد توجه بسیاری از سرمایه گذاران قرار بگیرد.