احتمالا اگر از تازه کاران بازار سرمایه باشید این سوال برایتان پیش آمده است که بازگشایی بدون محدودیت دامنه نوسان قیمت با استفاده از مکانیزم حراج یعنی چه؟ بحث بازگشایی نمادها از بحث های جذاب بازار سرمایه می باشد که اگر این بازگشایی بدون دامنه نوسان در روزهای مثبت بازار باشد قطعا جذابیت بازگشایی چند برابر می شود.
بدون محدودیت نوسان قیمت با استفاده از مکانیزم حراج
قبل از اینکه به بررسی مفهوم بازگشایی سهم بدون محدودیت نوسان قیمت با استفاده از مکانیزم حراج بپردازیم باید توضیح مختصری درباره بازگشایی بدون محدودیت دامنه نوسان و معنی حراج پیوسته و ناپیوسته بدهیم تا مفهوم را بهتر متوجه شوید.
بازگشایی سهم بدون محدودیت دامنه نوسان
نهادهای ناظر بازار سرمایه به منظور کنترل نوسانات قیمت اقدام به ایجاد دامنه نوسان برای معاملات کردند، اما دامنه نوسان چیست؟ دامنه نوسان پایین‌ترین تا بالاترین قیمتی است که در آن دامنه، طی یک یا چند جلسه رسمی معاملاتی بورس، قیمت سهم می‌تواند نوسان داشته باشد.
در حال حاضر برای شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران محدودیت نوسان قیمت، مثبت ۵ درصد تا منفی ۵ درصد است و برای حق تقدم سهام از مثبت ۱۰ درصد تا منفی ۱۰ درصد در نظر گرفته میشود. همچنین در بازار فرابورس، در بازار زرد دامنه نوسان معاملات مثبت و منفی ۳ درصد، در تابلوی نارنجی دامنه نوسان انجام معاملات مثبت و منفی ۲ درصد و در تابلوی قرمز، مثبت و منفی ۱ درصد است.
بیشتر بخوانید: بدون محدودیت نوسان بازگشایی خواهد شد یعنی چه؟
در صورت وجود صف‌های خرید یا فروش در هر یک از سهام بازار پایه به مدت ۳ روز متوالی، در جلسه معاملاتی بعد نوسان هر یک از تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز به ترتیب ۵، ۴ و ۲ درصد خواهد بود.
اما گاهی بنابر دلایلی که در ادامه ذکر خواهیم کرد ممکن است سهم از این قانون تبعیت نکرده و بدون محدودیت نوسان بازگشایی شود. اما بازگشایی سهم بدون محدودیت دامنه نوسان یعنی چه؟
زمانی که یک سهم متوقف شود و در زمان بازگشایی دامنه مجاز نوسان در هر روز معاملاتی را رعایت نکند و با نوسانی بالاتر یا پایین تر از این دامنه نوسان معامله شود در این صورت گفته می شود که سهم پس از توقف بدون محدودیت نوسان بازگشایی شده است.
حراج پیوسته و ناپیوسته در بورس و فرابورس
در بازار سرمایه مکانیزم حراج به دو مورد حراج پیوسته و حراج ناپیوسته تقسیم بندی می شود:
حراج پیوسته: در حراج پیوسته در بورس و یا فرابورس مرحله پیش گشایش وجود ندارد و هر زمان که زمان که قیمت خریدار با قیمت فروشنده تطابق یابد معامله انجام خواهد شد.
مثلا هر روز معاملاتی از ساعت ۹ تا ۱۲:۳۰، زمانی که سفارش برای خرید یک نماد را ثبت می کنید و در همین قیمت فروشنده ای سفارش فروش ثبت کند، معامله انجام خواهد شد چون ثبت سفارش خرید شما در بازه زمانی حراج پیوسته ثبت شده.
حراج ناپیوسته: در حراج ناپیوسته در بورس و فرابورس، در یک بازه زمانی مشخص که معمولا ۳۰ دقیقه میباشد، معامله ای انجام نمی شود و سهم در حالت سفارش گیری قرار میگیرد و کشف قیمت انجام میگیرد و سپس در مرحله بعد سهم بازگشایی میشود و هر زمان که قیمت پیشنهادی خریدار با قیمت پیشنهادی فروشنده یکی شود، معامله و طبق آن کشف قیمت صورت می گیرد.
در واقع در مدت زمان حراج ناپیوسته، امکان وارد کردن، ویرایش یا حذف سفارش وجود دارد اما فقط سفارش گیری است و در این مدت معامله ای انجام نخواهد شد.
بطور مثال در مدت زمان بین ۸:۳۰ تا ۹ صبح که به آن حراج ناپیوسته یا مرحله پیش گشایش میگویند، هیچگونه معامله ای انجام نمی شود و از ساعت ۹ در صورتی که قیمت خریدار با قیمت فروشنده یکسان باشد، معامله انجام خواهد شد.
درباره حراج پیوسته و ناپیوسته در بورس و فرابورس بیشتر بخوانید
حراج ناپیوسته بدون محدودیت دامنه نوسان
زمانی که سهم متوقف میشود و ناظر بازار اعلام میکند سهم بصورت حراج ناپیوسته و بدون محدودیت دامنه نوسان یعنی بازگشایی سهم در دو مرحله و بدون دامنه نوسان انجام خواهد شد. مرحله اول که مرحله کشف قیمت است بدون دامنه نوسان خواهد بود و بعد از کشف قیمت در مرحله بعد طبق روال عادی معامله انجام خواهد شد.
اما در چه صورت سهم با حراج ناپیوسته و بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی خواهد شد؟
نمادهای معاملاتی شرکت های مختلف معمولا به ۶ دلیل در مرحله بازگشایی با حراج ناپیوسته قرار میگیرند.
۱. برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه و یا مجمع عمومی عادی به طور فوق العاده :
اگر هدف از برگزاری و تشکیل مجمع عمومی، تصویب صورت های مالی یا تقسیم سود باشد بازگشایی نماد معاملاتی با حراج ناپیوسته و بدون محدودیت دامنه نوسان صورت می گیرد.
اما با این تفاوت که اگر هدف از برگزاری مجمع عمومی هدفی به غیر از تصویب صورت های مالی یا تقسیم سود نقدی داشته باشد (مانند انتخاب حسابرس و بازرس قانونی) باشد، بازگشایی نماد معاملاتی با حراج ناپیوسته با محدودیت دامنه نوسان صورت خواهد گرفت. در این هنگام شرایطی هم است که شرکت هدفش از برگزاری مجمع عمومی افزایش سرمایه باشد، آن وقت بازگشایی نماد معاملاتی با حراج ناپیوسته بدون محدودیت دامنه نوسان صورت خواهد گرفت.
۲. افشا و انتشار اطلاعات بااهمیت:
اگر افشای اطلاعات با اهمیت شرکت های ثبت شده نزد سازمان در گروه الف قرار داشته باشد، بازگشایی نماد معاملاتی با حراج ناپیوسته و بدون محدودیت دامنه نوسان و اگر در گروه ب قرار داشته باشد، بازگشایی نماد معاملاتی با حراج ناپیوسته با محدودیت دامنه نوسان انجام می شود.
۳. قانون نوسان ۵۰ درصد :
طبق قانون منتشر و وضع شده اگر نماد معاملاتی شرکتی متوقف شود نماد معاملاتی حداکثر ۲ روز کاری پس از توقف، با محدودیت دامنه نوسان با حراج ناپیوسته بازگشایی می شود.
۴. گره معاملاتی:
زمانی که یک سهام و نماد شرکتی شامل گره معاملاتی می شود در ابتدا روز معاملاتی بعد از آن روز با حراج ناپیوسته با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی خواهد شد.
۵. استفاده از اطلاعات نهانی یا دستکاری قیمت
در این صورت بازگشایی نماد معاملاتی پس از بررسی های لازم، با حراج ناپیوسته با محدودیت دامنه نوسان صورت خواهد گرفت.
به منظور کنترل نوسانات و تلاطم هایی که در بازار قیمت است، نهادهای ناظر بازار سرمایه وظیفه این امر را دارد تا یک وضعیت مطلوب و معتدل را در قیمت بوجود بیاورد البته با استفاده از ابزار هایی در بورس اوراق بهادار تهران به اسم “دامنه نوسان”. تعریفی که میتوان از دامنه مجاز نوسان به میان آورد به آن حدود سقف و کف قیمتی گفته می شود که هر سهم در هر روز معاملاتی می‌تواند داشته باشد.
بازگشایی بدون محدودیت نوسان قیمت با استفاده از مکانیزم حراج به حالتی گفته می شود که سهم بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می شود و در مرحله حراج کشف قیمت صورت می گیرد.
