همیشه گفته شده است افراد علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در بازار سهام باید قبل از شروع فعالیت خود در این بازار و وارد کردن دارایی خود اطلاعات و دانش لازم را داشته باشند تا دچار ضرر نشوند. بنابراین لازم است سرمایه‌گذاران با اصطلاحات بورسی آشنایی کامل را داشته باشند چرا که دانستن هر اصطلاح و درک عمیق معنای آن، برگ برنده‌ای در دستان سرمایه‌گذاران می باشد. براین اساس ضریب بتا (Beta Coefficient) و ضریب بتای منفی سهم نیز از اصطلاحات بازار سرمایه هستند که دانستن معنا و کاربرد آن الزامی است. قابل ذکر است که “بتای سهم منفی است یعنی چه” سوال بسیاری از کاربران می باشد که به‌دنبال یافتن معنی و مفهوم آن هستند، پس اگر این عنوان سوال شما نیز می باشد، در این مقاله با ما همراه باشید تا بگوییم ضریب بتای منفی چیست.
منظور از “ضریب بتای منفی” چیست؟
بازار سرمایه همواره با دو نوع ریسک سیستماتیک و غیرسیستماتیک همراه می باشد، که به‌ترتیب به ریسک تحولاتت کلی بازار و تحولات انفرادی خاص خود شرکت مربوط می شوند. حال یکی از معیارهای ارزیابی ریسک سهام استفاده از ضریب بتا است و این ضریب به ریسک سیستماتیک مربوط می شود. همچنین یکی از معیارهای معمول برای دانستن نوسان‌پذیری یک سهم، محاسبه بتای آن است. به تعبیر دیگر بتا معیاری آماری است که از طریق مقایسه بازده سهام با بازده شاخص بازار مورد ارزیابی قرار می گیرد. درواقع ضریب بتا وسیله‌ای برای ارزیابی ریسک و بازده یک سهم خاص یا سبدی از سهام است. باید توجه داشت که:
ضریب بتای بازار یک است، حال هر سهمی که بتای آن بیشتر از یک باشد نوسان‌پذیری بالایی دارد و سهمی که بتای کمتر از یک دارد، با نوسان کمتری همراه می باشد. Beta Coefficient یا ضریب بتا میزان ریسک سیستماتیک سبد سهام را نسبت به ریسک سبد بازار محاسبه می کند. این ضریب نشان‌دهنده نوسان قیمتی سهم، در مقایسه با شرایط کلی بازار است.
حال اگر بخواهیم پاسخ خلاصه‌شده و سلیسی برای سوال مطرح شده مبنی بر بتای سهم منفی است یعنی چه؟ داشته باشیم باید بگوییم که: سهم با بتای بالاتر پر ریسک‌تر و سهم با بتای کمتر کم ریسک‌تر می باشد.
اگر بتای سهمی پایین‌تر از یک و منفی باشد بازده آن سهم با بازده بازار در حرکت نبوده و برعکس رشد و بازدهی بازار در حرکت است و در خلاف جهت و روند بازار قرار دارد. قابل ذکر است که سهم‌هایی که عمق بازار کمی دارند، دارای ضریب بتای منفی هستند.
ذکر این نکته لازم است که ضریب بتا به‌تنهایی ارزندگی و ریسک سهم را نشان نمی دهد بلکه فقط یکی از ابزارهایی است که در این مسیر می تواند کمک‌کننده باشد تا سرمایه‌گذاران انتخاب بهتر و مناسب‌تری داشته باشند.
بیشتر بخوانید: در معاملات بورسی از ضریب بتا چگونه استفاده کنیم؟
نحوه محاسبه ضریب بتا
ضریب بتا از طریق مقایسه بازدهی سهام شرکت‌ها با بازدهی شاخص محاسبه می شود. برخی از نرم‌افزارها و وب سایت‌ها ضریب بتا را محاسبه می کنند اما اگر خودتان قصد محاسبه ضریب بتا را در یک بازه مشخصی دارید می توانید از نرم‌افزار اکسل استفاده کنید. فرمول محاسبه ضریب بتا به شکل زیر می باشد و از تقسیم کوواریانس بازدهی دارایی و بازدهی بازار بر واریانس بازار به دست می آید:
می توانید به وب‌سایت مرکز پردازش اطلاعات ایران (Fipiran) مراجعه کنید. در این سایت ضریب بتای شرکت‌های بورسی محاسبه شده است. حال پس از دانلود فایل اکسل بازده روزانه سهم و بازار، از طریق تابع کوواریانس در اکسل (COVAR) کوواریانس بین دو متغیر را محاسبه کرده، سپس با استفاده از تابع واریانس (VAR) میزان واریانس بازده بازار را به دس آورید. سپس این دو مقدار را بر هم تقسیم کرده و مقدار ضریب بتا را به دست آورید.
مطالعه بیشتر: نحوه محاسبه ضریب بتا و چگونگی استفاده از آن در معاملات بورسی
ضریب بتا می تواند ۵ مقدار داشته باشد:
- همسو با بازار و بازدهی برابر شاخص = β۱
هیچ تأثیرپذیری از شاخص ندارد، خنثی = β۰
در خلاف جهت بازار حرکت می‌کند ۰> β
شارپ، مناسب نوسان گیری، پر ریسک و تهاجمی ۱< β
کند، ثقیل، کم ریسک، تدافعی ۱> β
درخصوص ضریب بتا به نکات زیر توجه داشته باشید:
- ضریب بتای سهمی یک باشد، افزایش و کاهش قیمت سهم مطابق افزایش و کاهش بازار می باشد
- ضریب بتای سهمی بیشتر از یک باشد، سهم پرنوسان و پرریسک بوده ، نقد شوندگی بهتری دارد و مناسب نوسان‌گیری است
- اگر سهمی دارای ضریب بتای کمتر از یک است، نوساناتی کمتر از نوسانات بازار دارد و مناسب سرمایه‌گذاران با کم ریسک است.
- سهمی که بتای صفر دارد نوسانات بازار تاثیری بر روی آن ندارد و نمی توان رابطه‌ای میان رشد و افت بازار و این سهم یافت.
- حال اگر ضریب بتای سهمی منفی باشد، رفتار سهم درست برعکس بازار بوده و با رشد بازار سهم کاهش یافته و در زمان افت بازار سهم با ضریب بتای منفی با رشد همراه می باشد.
سخن آخر
این مقاله در پاسخ به این سوال که بتای سهم منفی است یعنی چه نگارش شده است. سهم‌هایی که ضریب بتای منفی دارند در زمان رکود بازار مورد توجه قرار می گیرند و در زمان ریزش شاخص با رشد قیمتی همراه هستند، پس بهتر است موقعی که بازار در فاز اصلاحی یا ریزش قرار دارد به سمت سهم با بتای منفی رفته و با انتخاب و خرید این سهم‌ها ریسک سبد خود را کاهش داده و از گزند ریزش بازار در امان باشیم.
