شرکت هایی که شرایط حضور در بازار بورس یا بازارهای دیگر فرابورس را ندارند میتوانند در بازار پایه فعالیت کنند. اما خرید سهام شرکتهای موجود در بازار پایه ریسک بالایی دارد و حتی شرکتهایی که باید قبلا منحل می‌شدند در این بازار حضور دارند. این بازار هم مانند بازارهای دیگر شرایط و قوانین خاص خود را دارد که در ادامه به بررسی بازار پایه چیست، نکات و قوانین مربوط به آن خواهیم پرداخت.
بازار پایه چیست؟
یکی از پنج بازار موجود در بازار فرابورس بازار پایه است. بازار پایه برای ثبت و خرید و فروش سهام شرکت هایی است که در سازمان بورس ثبت شده اند ولی شرایط پذیرفته شدن در یکی از بازارهای بورس و فرابورس را ندارند.
انجام معاملات تا قبل از بازار پایه چگونه بود؟
عوامل و محدودیت هایی وجود دارد که باعث شده تا بعضی از شرکت های سهامی عام که شرایط پذیرش در بازار بورس را نداشتند بتوانند در بازار پایه فرابورس وارد شوند. عواملی مانند سرمایه ثبت شده شرکت، تعداد سهامداران، وضعیت سودآوری و…
بیشتر بخوانید: مزایای پذیرش شرکت‌ها در فرابورس
بازار پایه در واقع همان بازار غیر رسمی یا تابلوی چهارم در گذشته می باشد که قبل از تشکیل فرابورس رایج بوده است. چون در گذشته شرکت هایی که به علت عملکرد ضعیف از بورس اخراج می شدند به این بازار منتقل می شدند.
به جرات میتوان گفت که بازار پایه به روند معاملات سرعت داد تا در این حالت خریداران و فروشندگان به صورت توافقی بتوانند سهام مورد نظر را معامله نمایند.
معامله گری در بازار پایه چگونه است؟
تمامی معاملات در بازار پایه به دو روش صورت می گیرد:
- حراج پیوسته
- حراج تک قیمتی
روش حراج پیوسته، همانند بازار اول و دوم فرابورس خرید و فروش به صورت مستمر و فراگیر در مدت زمان جلسه معاملاتی صورت خواهد گرفت.
روش حراج تک قیمتی اکثرا در سهام شرکت هایی با نقدشوندگی پایین اجرا میشود و برخلاف روش حراج پیوسته معامله سهام فقط در یک بازه زمانی خاص در مدت زمان جلسه معاملاتی و بعد از تجزیه و تحلیل قیمت های وارد شده صورت خواهد گرفت.
همچنین می توانید تفاوت بورس و فرابورس در این مطلب بخوانید.
دامنه نوسان در بازار پایه: دامنه نوسان قیمت سهم +۱۰% یا -۱۰% قیمت پایانی در روز معاملاتی قبلی است.
سرمایه گذاران باید به این موضوع در بازار پایه توجه نمایند که بازار پایه فرابورس ریسک خیلی زیادی نسبت به بازارهای دیگر دارد. ریسک بالا در بازار پایه به این دلیل است که سهام شرکت هایی در بازار پایه معامله میشود که از نظر میزان عملکرد، عملکرد مطلوبی ندارند و به طور معمول زیان ده هستند.
شرکت ها با چه شرایطی در تابلوی زرد نارنجی و قرمز وجود دارند؟
نحوه معامله در تابلوی زرد نارنجی قرمز چگونه است؟
- نحوه معاملات در تابلو زرد به صورت دو روز در هفته حراج ناپیوسته و سه روز در هفته با دامنه نوسان یک ریالی
- نحوه معاملات در تابلو نارنجی به صورت یک روز در هفته حراج ناپیوسته و چهار روز در هفته با دامنه نوسان یک ریالی
- نحوه معاملات در تابلو قرمز به‌صورت یک روز در ماه حراج ناپیوسته و در بقیه روزها با دامنه نوسان یک ریالی
دامنه روزانه و دامنه حراج پایانی در سه تابلو زرد نارنجی و قرمز:
چرا شرکت‌ها نمیتوانند به تابلو معتبرتر بروند؟
طبق قوانین به تصویب رسیده توسط مجلس و قانون‌گذار، مقام ناظر اجازه اینکه شرکتی را از بازار پایه خارج کند ندارد. هویت وجود بازار پایه ضعف قوانین حاکم بر اقتصاد کشور و ملاحظه کاری می باشد.
بسیاری از شرکتهای ورشکسته در بازار پایه حضور دارند که شرایط آنها به صورتی بوده که باید از مدت‌ها قبل منحل می شدند، اما دلایلی مانند ضعف قوانین و ملاحظه‌کاری باعث حضور همچنانی این شرکت‌ها در بازار پایه شده است.
بیشتر بخوانید: شرکت های فرابورسی چگونه به بازار بورس منتقل می شوند؟
البته بعضی از شرکت ها از قوانین بازار پایه سواستفاده میکنند و از ارائه درست اطلاعات خودداری می‌نمایند و باعث میشود حق سهامداران ضایع شود. ممکن است در بازار پایه به علت نظارت کمتر، هیات‌مدیره یک شرکت شرایط را مناسب ببیند و چون میتواند در این بازار به نفع خود کار کند تلاشی برای حضور در بازار بالاتر نکند.
نکات مهم درباره بازار پایه
در ادامه چندین نکته را درباره بازار پایه به اطلاعتان میرسانم که احتمالا به سوالات احتمالی شما هم در این باره پاسخ خواهد داد. این نکات به شرح زیر می باشند:
۱.درخواست درج شرکت ها در بازار پایه چگونه است؟
شرکت های سهامی عام ثبت شده در سازمان بورس اوراق بهادار ، قادرند تا درخواستی مبنی بر درج در بازار پایه فرابورس ارائه دهند. بطور کلی اینگونه شرکت ها به دو گروه تقسیم میشوند که به صورت زیر میباشند:
- تمامی شرکت های سهامی عام که تعداد سهامدارانشان بیشتر از ۱۰۰ سهامدار و مقدار حقوق صاحبان سهامشان بیشتر از ۵۰ میلیارد ریال است.
- تمامی شرکت های سهامی عام که تعداد سهامدارانشان بیشتر از ۳۵ سهامدار و همچنین برابر یا کمتر از ۱۰۰ سهامدار باشد و مقدار حقوق صاحبان سهام آن ها بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد.
۲.سهام شرکت بی نام در بازار پایه معامله میشود؟
با سهام بی نام نمیتوانند معاملات خود را شروع نمایند و در صورتی که سهام یک شرکت بی نام بود، حتما باید تا قبل از اینکه معاملات آغاز شود، در سهام خود تغییر ایجاد کند.
یعنی سهام خود را از بی نام به بانام تغییر بدهد و سپس در سامانه معاملاتی آن را درج کند تا شروع معاملات امکان پذیر شود.
۳.نقل و انتقال سهام ممتاز در بازار پایه امکان پذیر است؟
اگر در بازار پایه سهام ممتاز وجود داشته باشد براساس روال اجرای مصوب هیئت مدیره فرابورس، نقل و انتقال آن ها در سامانه معاملاتی امکان پذیر است.
بیشتر بخوانید: بررسی جامع انواع سهام در بازار
۴.شرکت هایی که در قبل از بهره برداری هستند در بازار پایه
شرکت هایی که در مرحله قبل از بهره برداری میباشند برای درج و ثبت در بازار پایه، در صورتی که واجد شرایط درج در این بازار باشند، امکان پذیر است و مشکلی برای ثبت آنها نیست.
۵.نحوه معاملات در بازار پایه چه تغییراتی کرده است؟
در سال ۹۸ شرایط معاملات در بازار پایه دستخوش تغییر و تحول شد و مقررات جدیدی اضافه شد که طبق دستورالعمل های جدید بازار پایه باید انجام معاملات در قالب تابلوهای “زرد”، “نارنجی” و “قرمز” انجام شود.
در صورتی که تا قبل از این دستورالعمل های جدید انجام معاملات در قالب سه تابلوی “الف”، “ب” و “ج” بود. اما براساس قوانین جدید تابلوی “الف” حذف و تابلوهای “ب” و “ج” به تابلوهای “زرد”، “نارنجی” و “قرمز” تبدیل می شود.
طبق این اطلاعیه برای راه‌اندازى تابلوهای پایه زرد، پایه نارنجی و پایه قرمز بازار پایه، کلیه نمادهاى درج‌شده در بازار پایه در پایان معاملات دوشنبه، ۲۰ خرداد ماه متوقف و پس از انجام عمل جابه‌جایی به تابلوهای مذکور بازگشایی شدند.
چراشرکت ها دربازارپایه فرابورس واردمیشوند