در این گزارش قرار است به موضوع اوراق ودیعه چیست و چه تفاوتی با اوراق مشارکت دارد، پرداخته شود. بنابراین جهت کسب اطلاعات و آگاهی بیشتر این گزارش حاصل شده را تا انتها بخوانید. در ابتدا تعریف کوتاه و مختصری از اینکه اوراق ودیعه چیست و همچنین اوراق مشارکت چیست، داشته باشیم.
در پاسخ به سوال ” اوراق ودیعه چیست” باید بگوییم ورق ودیعه سندی است نشان دهنده دریافت مبلغ معینی از ودیعه گذار به عنوان ودیعه توسط بانک مرکزی که با هدف مدیریت و کنترل نقدینگی صورت می پذیرد. شایان ذکر است که در تابستان سال گذشته شورای پول و اعتبار به پیشنهاد بانک مرکزی و به منظور مدیریت نقدینگی با انتشار اوراق ودیعه توسط آن بانک موافقت کرد.
در پاسخ به سوال “اوراق مشارکت چیست” باید بگوییم طبق قانون، اوراق مشارکت اوراق بانام یا بی نامی بوده که برای مدت معین انتشار می یابد و سرمایه‌گذار نسبت به قیمت اسمی و مدت‌زمان مشارکت در سود حاصل از پروژه‌ها مدعی است. به بیان دیگر اوراق مشارکت مثل یک بدهی برای ناشر میباشد که تعهد می‌نماید طی بازه‌های زمانی معین مبلغ ثابتی را که در برگه اوراق ذکر می‌گردد در قالب سود اوراق به سرمایه‌گذار بپردازد.
هدف از انتشار اوراق مشارکت تأمین بخشی از منابع مالی لازم جهت ایجاد، تکمیل و توسعه طرح‌های سودآور تولیدی، ساختمانی و خدماتی و تأمین مواد اولیه تولید و یا طرح‌های عمرانی و انتفاعی دولت هستند.
جزئیات بیشتر را در ادامه بخوانید.
اوراق ودیعه چیست و چه تفاوتی با اوراق مشارکت دارد؟
همانطور که گفته شده اوراق ودیعه یک سند است که نشان می دهد ودیعه گذار مبلغ مشخصی را به بانک مرکزی ارائه نموده، که گفتنی است بانک مرکزی وجوه حاصل را بلوکه می‌کند و متعهد می‌شود که مبلغ دریافتی را در سررسید، با رعایت حفظ قدرت خرید با نرخی حداکثر معادل نرخ تورم سالیانه به دارنده سند مزبور عودت دهد. به بیان دیگر بانک مرکزی وجوه دریافت شده از سرمایه گذاران را در قالب یک امانت هم از جهت فیزیکی و هم به لحاظ ارزشی (در شرایط تورمی) حفظ می‌کند.
نرخ و سررسید اوراق ودیعه
نرخ اوراق ودیعه حداکثر معادل نرخ تورم سالانه بوده، نرخ تورمی که به پیشنهاد بانک مرکزی و تایید شورای پول و اعتبار می باشد. لازم به ذکر است که بانک مرکزی نرخ اوراق ودیعه را براساس نرخ بازارهای موازی همچون سپرده‌های بانکی به‌گونه‌ای تعیین می‌کند که سایر بازارها دچار اخلال نشود. سررسید این اوراق حداکثر دو سال است و پرداخت سود این اوراق به صورت سه ماهه و زمان انتشار آن به تشخیص هیات عامل بانک مرکزی خواهد بود.
آثار منفی انتشار اوراق ودیعه
اگر اوراق ودیعه با نرخ بهره ای بالاتر از نرخ بهره بانکی منتشر شود، باعث ایجاد رقابت میان بانک ها می شود چراکه در اینصورت بانک‌ها برای جلوگیری از خروج سپرده‌های خود، به صورت غیر رسمی نرخ بهره بالاتری را به سپرده‌گذاران پیشنهاد می دهند. بنابراین یک جنگ نرخی صورت گرفته و می تواند بر سود بانک‌ها و موسسات مالی غیربانکی و نیز سود سایر اوراق بهادار اثرگذاری منفی داشته و با بر هم زدن تعادل بازار پول و سرمایه، بر بازارهای با سود متغیر همچون اوراق سهام اثر تخریبی داشته باشد.
از طرف دیگر انتشار اوراق ودیعه هزینه بالایی برای بانک مرکزی جهت پرداخت سود این اوراق در پی دارد و حتی در صورت نداشتن سازوکار مناسب موجب افزایش تورم آتی شود.
دلیل آنکه بانک مرکزی با وجود هزینه‌ها و مخاطرات انتشار اوراق ودیعه، باز هم تمایل به اجرای آن دارد این است که سعی دارد با انتشار اوراق نقدینگی را کنترل و با کاهش شدت رشد نقدینگی، بتواند تورم را مهار کند. لازم است بدانید انتشار اوراق ودیعه با هدف اعلامی تنها یک اثرگذار موقتی و کوتاه مدت بوده و ادامه این سیاست در بلند مدت بدون اصلاح ساختاری در متغیرهای اساسی نظیر کسری بودجه دولت که منشا افزایش نقدینگی هستند، تنها بر ابعاد بحران می‌افزاید.
- برای خواندن معایب انتشار اوراق ودیعه به روش غلط بانک ها کلیک کنید.
اوراق مشارکت چیست؟
همانطور که گفته شد اوراق مشارکت؛ اوراق بهادار با نام یا بی‌نامی میباشد که طبق قانون و یا مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با قیمت اسمی معین برای زمان مشخص و به منظور تأمین قسمی از منابع مالی موردنیاز در قوانین بودجه سالانه کشور هم درج شده است.
نرخ و سررسید اوراق مشارکت
عموماً نرخ بازدهی سالیانه اوراق مشارکت بین ۳ تا ۶ درصد بالاتر از نرخ سود سپرده بلندمدت یک‌ساله بانک‌ها بوده تا موجب رغبت و تمایل سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی به سرمایه گذاری در اوراق مشارکت شود.
اوراق مشارکت های منتشر شده تا به امروز دارای ضامن سودآوری بوده اند و سود در در فواصل زمانی تعیین‌شده (مثلاً یک‌ماهه یا سه‌ماهه) به خریدار پرداخت می شود.
طرح‌هایی که برای تأمین مالی آن‌ها، اوراق مشارکت منتشر می‌شود، معمولا طرح‌هایی زمان‌بر هستند، اوراق مشارکت اغلب با سررسیدهای سه تا چهارساله منتشر می‌شوند؛ اما اگـر خریدار اوراق به هر دلیل، قبل از سررسید به پول خود نیاز پیدا کند، می‌تواند با مراجعه به یکی از شعب بانکی که اوراق را از آن خریداری کرده، ضمن تحویل اوراق مربوطه به بانک، اصل پول خود را دریافت نماید.
در صورت تسویه زودتر از موعد، بانک‌ها نرخ سود قابل پرداخت به مشتری را اندکی کاهش می دهند.
- همچنین بخوانید: کارمزد خرید و فروش اوراق مشارکت چقدر است؟
تفاوت اوراق مشارکت و اوراق ودیعه
تفاوت اوراق مشارکت و ودیعه به شرح ذیل است:
- ۱. هدف از انتشار این دو نوع اوراق تفاوت داشته، چرا که اوراق مشارکت برای تامین اعتبار طرح‌های عمرانی در کشور، منتشر می شود و اوراق ودیعه به منظور کنترل و مدیریت نقدینگی.
- ۲. اوراق مشارکت اوراقی است بهادار که توسط دولت، شهرداری، شرکت‌های دولتی و خصوصی منتشر می شود، اوراق ودیعه از سوی بانک مرکزی.
- ۳. بازدهی اوراق ودیعه حداکثر معادل نرخ تورم سالانه بوده اما نرخ سود اوراق مشارکت ۳ تا ۶ درصد بالاتر از نرخ سود سپرده بلندمدت یک‌ساله بانک‌ها است.
- ۴. سررسید اوراق ودیعه حداکثر دو سال است اما در اوراق مشارکت بستگی به پروژه عمرانی مربوطه دارد.
- ۵. در اوراق ودیعه، از وجوه دریافت شده توسط بانک مرکزی هیچ استفاده ای نمی شود و این مبالغ تا سررسید بطور کامل از چرخه اقتصاد خارج می گردد. اما وجوهی که در اوراق مشارکت از سرمایه گذار گرفته می شود برای تامین مالی استفاده می گردد.
- ۶. اوراق ودیعه مخاطرات و آثار منفی اقتصادی از جمله افزایش هزینه ها برای بانک مرکزی و حتی افزایش تورم می شود.
