از جمله قوانین بازار سرمایه این است که شرکت‌های پذیرش شده در بورس گزارش‌های مالی خود را به صورت دوره‌ای در سامانه کدال منتشر کنند به طوری که سهامداران براساس این گزارشات می توانند عملکرد مالی شرکت‌ها را مورد بررسی قرار دهند. از سال ۹۶ به بعد گزارش‌های پیش‌بینی سود شرکت‌ها (EPS)، فاکتوری که امکان پیش‌بینی آینده شرکت‌ها را راحت‌تر و سهل‌الوصول‌تر می‌کرد از صورت‌های مالی حذف شد. سودهای پیش‌بینی شده شرکت‌ها را به پاسخگویی و شفافیت بیشتر به مخاطبان ملزم می نمود و میزان صداقت و درستی مدیران در گزارش‌دهی عملکرد شرکت‌ها برای سهامداران آشکار می شد. اما حالا که تورم روند صعودی به خود گرفته است و وضعیت شرکت‌ها و سهام را تحت تاثیر خود قرار داده است، می توان گفت بازگشت گزارش‌های پیش‌بینی سود شرکت‌ها به سامانه کدال شفافیت بازار سهام را بیشتر خواهد کرد و کیفیت تحلیل در مورد وضعیت سهام بهبود بخشیده می شود.

انتشار گزارش‌ پیش‌بینی سود شرکت‌ها (EPS) در کدال مانند سابق

کارشناسی در این خصوص به “دنیای اقتصاد” می گوید: روند عمومی تورم در اقتصاد ایران و مسیر حرکت منحنی شاخص کل قیمت سهام، ضرورت انتشار گزارش‌های آینده‌نگر را از عملکرد شرکت‌ها در بازار سهام شامل بورس تهران و فرابورس ایران، به امری اجتناب‌ناپذیر تبدیل کرده‌است. در پی دو سال رشد مداوم؛ حالا سرمایه‌گذاران بورس در دوراهی آینده‌نگری و گذشته‌نگری ایستاده‌اند. از یک‌سو در گذشته آماری شرکت‌ها ارقامی ثبت شده که برمبنای آن میانگین نسبت قیمت به درآمد (P/ E) بورس تهران برای نخستین بار به محدوده ۳۰ مرتبه نزدیک شده و ازسوی دیگر به باور برخی کارشناسان تورم دو سال گذشته و تورم انتظاری می‌تواند عدد نسبت قیمت به درآمد بورس (P/ E) را تعدیل و به ارقام کمتری هدایت کند. نسبت قیمت به درآمد بورس تهران (P/ E) برای اولین بار در تاریخ اقتصاد ایران به نسبت قیمت به اجاره در بازار مسکن (P/ R) نزدیک شده است. افزایش نسبت قیمت به درآمد بورس در ماه‌های اخیر به اختلاف‌نظر تحلیل‌گران درباره تشکیل حباب منجر شده، منتقدان می‌گویند برای رفع ابهام‌های بازار نسبت به روندهای آینده و اثرات تورم بر سودآوری شرکت‌ها باید گزارش‌های پیش‌بینی سود موسوم به EPS باردیگر در سامانه کدال منتشر شود.

مطالعه بیشتر: برای خرید سهام به سراغ سهام شرکت‌هایی برویم که P/E بالا دارند یا P/E پایین‌؟

بازگشت به تجربه ۲۵ ساله

مساله افشای اطلاعات در تمام بازارهای مالی جهان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. انتشار گزارش‌های پیش‌بینی سود (EPS)، که از پیشینه‌ای ۲۵ ساله در بازار سرمایه ایران برخوردار بود، دو سال پیش، در روزهای پایانی سال ۹۶ در شرایطی کنار گذاشته شد که اقتصاد ایران روند پایداری از کاهش نرخ تورم و شاخص تورم تک‌رقمی را تجربه می‌کرد. بر این اساس مدیران وقت سازمان بورس انتشار گزارش‌های پیش‌بینی سود آینده‌نگر را چندان مفید ارزیابی نمی‌کردند و معتقد بودند انتشار اطلاعات گذشته‌نگر از سود شرکت‌ها مانع سیگنال‌دهی مدیران شرکت‌ها به سهامداران است اما حالا به نظر می‌رسد بازارسرمایه ایران که یک موج تورمی مداوم و فزاینده را طی دو سال گذشته در مجموعه اقتصاد ایران تجربه کرده و باردیگر نیازمند اطلاعاتی دقیق‌تر از روند سود شرکت‌ها در آینده نزدیک است.

تقابل دو نگاه و ریشه‌های بنیادی

بسیاری از ذینفعان بازار به طرح انتشار دوباره پیش‌بینی سود شرکت‌ها موافق هستند و آن را دلیلی بر شفافیت فعالیت بنگاه‌های بورسی می دانند. ولی در این میان نادی قمی از مدیران باسابقه فعال در بورس در خصوص انتشار دوباره پیش‌بینی سود شرکت‌ها می گوید: من از ابتدا با ارائه پیش‌بینی سود موافق بوده‌ام اما در حال حاضر این کار نباید به شکل اجبار برای تمام شرکت‌ها در نظر گرفته شود زیرا در شرایط فعلی نگاه بازار به گزارش‌های شرکت‌ها عمیق و تحلیلی نیست، اخیرا تعداد کدهای بورسی به ۱۵ میلیون نفر رسیده است و در این مدت کوتاه نمی توان انتظار معاملات تحلیل شده را از طرف سرمایه‌گذاران جدید داشت و اینکه افراد با توجه به شرایط فعلی اقتصادی کشور تمیلی به سرمایه‌گذاری بلند مدت ندارند.

فعالان بازار سرمایه اعتقاد دارند چون سهامداران در اقدامات خود جهت خرید و فروش سهام به اطلاعات مالی و آماری شرکت‌ها توجه چندانی ندارند، تغییر در فرآیند گزارش‌دهی شرکت‌ها نمی‌تواند تاثیر ویژه‌ای را ایجاد کند.

چنان‌که فردین آقابزرگی از تحلیل‌گران بورس به «دنیای‌اقتصاد» گفت:
در شرایط فعلی با توجه به مولفه‌هایی نظیر نسبت قیمت به درآمد، ارزش ذاتی و ارزیابی پتانسیل‌های شرکت برای سودآوری، قیمت‌های روی تابلو با آنچه که توجیه‌پذیر است، اختلافی قابل‌توجه دارد. در نتیجه در شرایط فعلی منتشر شدن یا نشدن پیش‌بینی سود شرکت‌ها در عمل تاثیری بر رفتار سرمایه‌گذاران نخواهد داشت.

ولید هلالات دیگر تحلیلگر بورس هم با اشاره به اهمیت پیش‌بینی سود شرکت‌ها به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید:
بهتر است به جای آنکه ناشران خود به ارائه پیش‌بینی سود بپردازند، نهاد ناظر، ارکانی نظیر مشاوران سرمایه‌گذاری را تقویت کند. فکر نمی‌کنم در حال‌حاضر این قبیل اقدامات تاثیر چندانی در پیش‌بینی فعالان بازار داشته باشد. با این حال اگر نقش مشاوران سرمایه‌گذاری در تحلیل سود شرکت‌ها افزایش یابد، می‌توان به بهبود جایگاه تحلیل و ارتقای نگاه تحلیلی امیدوار بود.

تغییر چشم‌انداز بازار و دگرگونی در جریان عرضه و تقاضا

تقاضای بازگشت گزارش‌های پیش‌بینی سود (EPS) به سامانه کدال این روزها در شرایطی داغ شده که فضای عمومی بورس، به کلی با آنچه که در سال ۹۶ شاهد بودیم، متفاوت است. این روزها قیمت‌ها روی تابلوی معاملات بی‌وقفه بالا می‌روند، در حالی که در روزهای پایانی سال ۹۶ حتی ۱۰۰ هزار واحدی شدن شاخص کل بورس نیز امری دور از انتظار بود. در آن زمان اگر فردی حتی سخن از دو برابر شدن شاخص کل به میان می‌آورد احتمالا با استهزای سایرین رو‌به‌رو می‌شد.

این روزها جریان عرضه و تقاضا به کلی دگرگون شده و به لطف آب شدن یخ ریال حتی تخمین سود شرکت‌ها برای سال آینده در طول یک هفته نیز چندان پایدار نمی‌ماند. در حالی که تورم انتظاری تقریبا همه روزه در حال افزایش قیمت دلار در تحلیل تحلیگران است، مشخص نیست که ارائه پیش‌بینی از سود آن هم برای یک سال عملا راه به جایی می‌برد و بهره‌ای از دقت خواهد داشت یا خیر. اما به هر ترتیب امکان تحلیل‌های آینده‌نگرانه و افزایش شفافیت شرکت‌ها عواملی است که موافقان احیای قانون قدیمی با دیده مثبت به لزوم بازگشت پیش‌بینی سود شرکت‌ها بنگرند.