افرادی که وارد بازار های مالی مانند بورس میشوند بابد بدانند که قرار نیست همیشه در سود باشند و قرار است در بازاری پر ریسک با پول خود معامله کنند اگر در این بازار مقداری از سرمایه خود را از دست بدهید همین عامل می تواند به شدت شما را از نظر روحی اذیت کند و دست به کارهای هیجانی بزنید. برای اینکه شما دچار هیجانات نشوید باید قبل از ورود به این بازار با اصول روانشناسی در بازار سرمایه ایران آشنا شوید و آن را در معاملات خود لحاظ نمایید.

اصول مهم در روانشناسی بازار بورس

روانشانسی بازار بورس چیست؟ به زبان ساده روانشناسی بازار سرمایه از مهم ترین مفاهیمی می باشد که باید قبل از ورود به بازار آن را فرا بگیرید. برای موفقیت در بازار بورس به اصول زیر توجه داشته باشید:

اصل ۱ در روانشناسی بازار سرمایه: در جهت حرکت آب شنا کنید

در بازار سهام بسیار مهم است که معامله گران روندهای قیمتی را بشناسند و با توجه به آنها دست به خرید و فروش بزند.

مجموعه‌ای از حرکات صعودی و نزولی یک روند را تشکیل می دهند مهمترین کار معامله گران در بازار سهام آن است که روندهای صعودی و نزولی را تشخیص دهند و آنگاه تصمیم به نگهداری یا فروش سهم بگیرند.

بسیاری از افراد به دلیل گرفتار شدن در هیجانات بازار و یا ترس از خاتمه یافتن و پایان یک روند در دام اشتباهات گرفتار می شوند در نتیجه بسیار مهم است که بعد از آن که روند صعودی و نزولی را تشخیص دادیم در زمان مناسب تصمیم قاطع در مورد نگهداری یا فروش سهم بگیریم.

اصل ۲ در روانشناسی بازار بورس: مدیریت سرمایه داشته باشید

احتمالاً بارها برایتان پیش آمده که به دلیل نبود نقدینگی کافی از خرید سهمی که فکر می‌کردید در قیمت بسیار مناسبی قرار دارند محروم شده اید، یا پس از خرید سهمی در یک مرحله و به صورت یک جا در روزهای کاری بعد به دلیل افت قیمتی نتوانستید سهام را بفروشید.

در واقع همه این مشکلات از عدم داشتن مدیریت سرمایه ناشی می شود. می توانید با داشتن مدیریت سرمایه مناسب از تمامی این مشکلات جلوگیری کنید.

نکته: همیشه سعی کنید مقداری از سرمایه خود را نقد نگه دارید تا بتوانید در فرصت‌های مناسب بازار از آن به درستی استفاده کنید.

درباره استراتژی های مدیریت پرتفوی سهام بیشتر بخوانید.

اصل ۳ در روانشناسی بازار سهام: اصل تشکیل پرتفوی را رعایت کنید

یکی از اصولی که در اصل و پایه آن همه کارشناسان بازار با هم توافق دارند نحوه تشکیل سبد سهام می باشد. تشکیل سبد سهام بهینه با توجه به میزان سرمایه و گروه های صنایع موجود در بازار در کارایی شما نقش بسزایی دارد.

البته باید توجه داشته باشید که تعداد سهام بیش از حد در سبد سهام علاوه بر پایین آوردن میزان سودآوری، تمرکز شما را هم کاهش می دهد. پس بهترین روش حرکت کردن در حداقل درصد و تشکیل سبدی با تعداد بهینه سهام شرکت ها نسبت به سرمایه می باشد.

اصل ۴ در روانشناسی بازار سرمایه: استراتژی معاملاتی انتخاب کنید و به آن پایبند باشید

در هر کاری باید ابتدا هدف را مشخص کنیم و بر اساس آن استراتژی مناسب برای رسیدن به آن هدف را انتخاب کنیم. بازار سهام نیز از این قاعده مستثنا نیست.

در بازار سهام چندین گروه سرمایه‌گذاری مشغول به فعالیت هستند. حقوقی ها و سرمایه گذاران بلند مدتی در یک طرف و نوسان گیران و سفته بازان در طرف دیگر که هر کدام برای خود استراتژی جداگانه دارند.

گروه اول اهداف بلند مدت دارند بیشتر به دنبال سود نقدی هستند و سود سرمایه را در بلندمدت معمولاً برای یک دوره ۱ الی ۵ ساله جستجو می کند و در این مدت به نوسانات بازار توجهی ندارند.

گروه دیگر سفته بازان هستند که در هر لحظه، روز و هفته به دنبال انجام معامله و نوسان گیری هستند و عموماً از تحلیل تکنیکال استفاده می کنند.

اگر در هر کدام از این گروه ها قرار می گیرید باید به قواعد و اصول و استراتژی های معاملاتی خود پایبند باشید و این یکی از اصول مهم روانشانسی در بازار بورس می باشد.

اصل ۵ در روانشناسی بازار سرمایه: استراتژی خود را مورد ارزیابی قرار دهید

هر سرمایه گذار در بازار بورس به دنبال پیدا کردن راه و روشی مناسب و بکارگیری استراتژی معین برای کسب بازدهی می باشد اما چیزی که مهم است این است که یک استراتژی خاص را نمی‌توان برای تمامی بازارها و تمامی بازه های زمانی استفاده کرد.

بنابراین هر استراتژی که برای معاملات خود انتخاب می‌کنید اولاً باید با توجه به شرایط بازاری که در آن به فعالیت مشغولید باشد و ثانیا به طور پیوسته به ارزیابی کارایی آن بپردازید

درباره استراتژی های مختلف سرمایه‌گذاری بیشتر بخوانید

اصل ۶ در روانشناسی بازار سهام: داشتن دید بلند مدت تنها راه ورود و خروج مناسب برای یک سهم

حتماً برای شما هم اتفاق افتاده است که پس از خرید سهمی قیمت سهم موردنظر طی چند روز کاهش یافته و شما که احتمالاً برای تعیین نقطه ورودتان از تحلیل تکنیکال استفاده کرده بودید با این فکر که تحلیل اشتباه بوده سهم را فروخته اید ولی بعد از مدتی متوجه رشد بالای سهم شده اید.

به طور کلی می توان ادعا کرد شانس ورود و خروج به موقع در کف و سقف قیمتی برای یک سهم حتی با در نظر گرفتن تحلیل های تکنیکی و سایر تحلیل ها کمترین شانس را به خود اختصاص می دهد.

پس برای سودآور بودن معاملات خود چاره‌ای به جز آموزش ذهن برای تفکر بلندمدت و سوار شدن بر موج های اصلی ندارید.

اصل ۷ در روانشناسی بازار بورس: بازار همواره فرصت خرید بهینه میدهد

بهترین استراتژی در برخی موارد نقد بودن و نظاره کردن بازار است با انگیزه این که صرفاً در هر شرایطی مالک سهمی باشید و از نوسانات بازار عقب نمانید نباید اقدام به خرید کنید، مطمئن باشید بازار فرصت خرید بهینه در اختیار شما قرار می دهد.

معامله نکردن توانایی بزرگی است که اغلب معامله‌گران از داشتن آن محرومند چرا که توان کنترل و اداره خود را ندارند.

گاهی اوقات باید مدتی دست به نقد به سر ببرید تا بازار فرصت خرید مناسبی به شما بدهد.

اصل ۸ در روانشناسی بازار سرمایه: حجم معاملات را جدی بگیرید

حتماً تا به حال دیده اید سهم هایی که تا دیروز حجم معاملاتی کمی داشتن یک دفعه پر حجم معامله می‌شوند و ارزش معاملات شان بالا می رود

معمولا در هر زمانی در همه گروه های بازار میشود از این سهم‌ها پیدا کرد. عده‌ای این افزایش حجم معاملات را به سفته‌بازی، حبابی بودن سهم و غیره ربط می دهند.

اما لزوماً اینطور نیست که بی دلیل سهمی در یک مقطع چند هفته و چند ماهه حجم بالا بخورد بلکه این حجم معاملات برخاسته از پولهای معامله‌گران می باشد. سعی کنید در این مواقع از دیگران جلو باشد و این سهم را شناسایی و بررسی کنید

بیشتر بخوانید: آموزش اندیکاتور حجم معاملات در تحلیل تکنیکال و دریافت سیگنال از آن

اصل ۹ در روانشناسی بازار سرمایه: موفقیت در سرمایه گذاری نیازمند ضریب هوشی بالا نیست

مسلما داشتن ضریب هوشی بالا تضمین‌کننده کسب سود در بازار سرمایه نمی باشد تاثیر هوش و استعداد نسبت مولفه های مهم دیگر از جمله تلاش تجربه و مطالعه بسیار ناچیز است.

افراد موفق همیشه به جای تکیه به هوش خود به آموزش و بهایی که برای یادگیری اصول بازار پرداخته می شود تاکید می کند.

اصل ۱۰ در روانشناسی بازار سرمایه: ذهنتان را از پیش فرض ها پاک کنید

معمولاً افراد در بازار به دنبال اخبار و اطلاعاتی هستند که باورهایشان را تایید کند و از اطلاعاتی که در تضاد با باورهایشان باشد پرهیز می‌کنند.

معمولا سرمایه گذاران وقتی برای بار اول سهمی را می‌خرند و ضرر می‌کنند در ذهنشان بدبینی نسبت به آن سهم شکل می‌گیرد و حالت تدافعی نسبت به آن می گیرند و دیگر سراغ آن سهم نمی روند اما ممکن است آن سهم بنیادی باشد و شما آن سهم را در موقعیت مناسبی نخریده باشید و به این دلیل وارد ضرر شده باشید.

ولی بعد از اینکه سهم را فروختید خبرهای خوبی از سهم منتشر می شود و سهم هم در موقعیت مناسب تکنیکالی برای خرید قرار دارد اما شما به دلیل اینکه نسبت به سهم حالت تدافعی گرفتید دوست ندارید وارد سهم شوید و اقدام به خرید آن کنید اما بقیه سرمایه گذاران برای خرید آن به هر دری میزنند، به همین دلیل توصیه میشود که ذهنتان را از پیش فرض ها پاک کنید.

اصل ۱۱ در روانشناسی بازار سرمایه: فراموش نکنید که قبل از خرید و فروش باید اقدام به تحلیل کنید

سعی کنید در هر لحظه تصمیم به خرید سهم نگیرید حتی اگر سهم در حال رسیدن به صف خرید باشد در فروش هم احساسات و هیجانات خود را کنترل کنید.

حواستان باشد نباید برای نوسان گیری و معامله در بازار فقط یک فاکتور را در نظر بگیرید یک سهم را باید از تمام جهات؛ نمودارهای تکنیکالی و هم گزارش‌ها صورت‌های مالی و سایر اخبار و اطلاعات مورد بررسی قرار بگیرد.

اصل ۱۲ در روانشناسی بازار سرمایه: زیان‌های شروع کار، هزینه آموزش شماست

افراد زیادی هستند که بدون مقدمه و آموزش لازم وارد بازار می شوند و با اولین یا دومین زیان چون آمادگی لازم برای این گونه مواقع را نداشتند به این نتیجه می‌رسند که بازار را با ضرر ترک کنند.

به جرأت می توان گفت هزینه‌های آموزش به بالا رفتن تجربه و بهتر شدن عملکرد خودتان در بازار سرمایه منجر می‌شود پس هزینه های آموزش و زیان های ابتدایی که ممکن است در بازار سهام به سراغ شما بیاید را و بگذارید به حساب هزینه آموزش.

اصل ۱۳ در روانشناسی بازار سرمایه: سهم‌هایی بخرید که روند حرکتی آن با روحیات شما همخوانی داشته باشد

باید در انتخاب سهم هایی که برای سرمایه گذاری انتخاب می کنید دقت کنید تا با روحیات و خلق و خوی منحصر به فردتان سازگاری داشته باشد.

اگر روحیه آرامی دارید به دنبال سهم هایی با روند آرام باشید و از منفی های یک دو درصدی در روزهای منفی و مثبت های مشابه در سایر روزها استفاده کنید

اما اگر روحیه ریسک پذیری دارید روح خود را فرسوده نکنید و دنبال سهم هایی باشید که روند شارپ دارند و صف های خرید و فروش آنها برای شما لذت بخش است.

اصل ۱۴ در روانشناسی بازار سرمایه: در سود صبور باشید و در زیان عجول

معمولاً سهامداران تمایل دارند سهم هایی را که در سود هستند سریعاً بفروشند و از آن سود شناسایی کنند ترس از دست دادن سود به دست آمده و رفتن به زیان باعث این تصور می شود.

از طرف دیگر سهامدارانی هستند که سهام شرکت های زیان ده را به امید بازگشت قیمتی سهم نگهداری می‌کند.

راه درست این است که به سهام سوده خود فرصت دهید و بگذارید به رشد خود ادامه دهد و برای فروش سهام های زیان ده خود سریعا اقدام کنید.

اصل ۱۵ در روانشناسی بازار سرمایه: نترسید اما طمع نکنید

برای خود حد سود و حد ضرر در نظر بگیرید و به آن پایبند باشید. اگر سهمی به حد قابل قبولی از سود رسید آن را بفروشید و به امید و طمع سود بیشتر آن را نگه ندارید. بسیاری از ضررها در بازار بورس به دلیل طمع بیش از حد می باشد. برای خود مقدار مناسب سود را مشخص کنید و بعد از فروش سهم در ان قیمت نگران بالاتر رفتن قیمت سهم نباشید.

نقطه مقابل طمع در بورس، ترس است که به اندازه طمع آسیب می رساند. دلیل تشکیل بسیاری از صف های فروش ترس سهامداران است. ترس عامل مخربی برای بازار و هم برای سهامدار است. اگر به ارزندگی سهمی ایمان دارید نترسید و تا رسیدن به حد سود مورد قبول با سهم بمانید.

درباره ترس و طمع در بورس بیشتر بخوانید.

اصل ۱۶ در روانشناسی بازار سرمایه: اولویت اول حفظ سرمایه می باشد

به گفته بزرگان بورس اولویت اول سرمایه گذاری باید حفظ سرمایه باشد به همین دلیل باید تمرکز خود را در انتخاب سهم هایی که بنیاد قوی دارند بالا برده و به تحلیل وضعیت شرکت و صورت های مالی آن ها بپردازید و بهترین آنها را انتخاب کنید.

تجربه نشان داده است که فشار ناشی از ضرر و کاهش اصل سرمایه از نظر روانی بسیار بیش‌تر از ضرر در سود های کسب شده می باشد هر چند در هر دوی این حالات میزان کاهش کلیه پول یک اندازه است اما به یاد داشته باشید زیان اصل سرمایه اکثر تازه وارد ها را متقاعد به خروج از بازار می کند.

در واقع شما اصل سرمایه خود را حفظ کنید فرصت های سود به سراغ شما خواهد آمد.

اصل ۱۷ در روانشناسی بازار سرمایه: قیمت ها در بازار تعیین می شوند نه در ذهن ما

عده ای از سهامداران تعصب زیادی بر روی تعیین قیمت های خاص و به دور از انتظار برای ورود و خروج به سهام شرکتها دارند بدون اینکه به واقعیت‌ها توجّه داشته باشند.

اصولاً قیمت هر سهمی در بازار و توسط عرضه و تقاضا تعیین می شود حال این تغییر قیمتی و روند عرضه و تقاضا چه به مذاق ما خوش بیاید چه نیاید بازار کار خودش را می‌کند.

یادتان باشد وقتی

اصل ۱۷ در روانشناسی بازار سرمایه: قیمت ها در بازار تعیین می شوند نه در ذهن ما

با تجزیه و تحلیل نسبت به خرید سهم اقدام می کنید اما قیمت سهم مطابق میل شما بالا نمی رود به این معنی نیست که تجزیه و تحلیل شما اشتباه بوده بلکه به علت این است که بازار احتمالاً موضوع را به نحو دیگری تجزیه و تحلیل کرده است.

اصل ۱۸ در روانشناسی بازار سرمایه: سهامدار باشید نه سفته باز

یکی از اصول سرمایه گذاری حرفه ای در بورس داشتن دید بلندمدت در سرمایه گذاری است. گرچه بسیاری از افراد به قصد رسیدن به سودهای کوتاه مدتی اقدام به نوسانگیری می کنند و ممکن است سودهای خوبی نیز بدست آورند اما نوسانگیری و سفته بازی در بازار بورس باعث ضرر به دیگر سهامداران شده و عمق بازار بورس را به شدت کاهش می دهد.

یکی از اصل های مهم روانشانسی بورس این است که برای حضور در آن روحیه سهامداری داشته باشید.