با توجه به اینکه ربا و مصادیق آن در دین اسلام حرام می باشد در بانکداری اسلامی ربا حذف و نظام و عملیات بانکی بر اساس موازین شرعی به فعالیت خود ادامه میدهد.اما باید دید مبنای بانکداری اسلامی چیست و بر چه مبنایی استوار است. ما در این مطلب قصد داریم به بررسی موارد کلی و اساسی در نظام بانکداری اسلامی بپردازیم با ماهمراه باشید.
بانکداری اسلامی چیست؟
ویژگی اصلی و مؤلّفه اساسی بانکداری اسلامی حذف ربا از عملیّات بانکی می باشد و یکی از اصول اصلی بانکداری اسلامی می باشد، البته موضوع اسلامی شدن نظام بانکی فراتر از حذف ربا در عملیات بانکی می باشد و به طور کلی عملیات بانکی بر اساس موازین شرعی و اصول اسلامی مفاد و تبصره های فراوانی دارد که باید تمام آنها رعایت گردد تا بانکداری اسلامی به معنای واقعی خود تحقق یابد.
طبق توضیحات ذکر شده با افزایش تطابق عملیات بانک ها با موازین شرعی به بانکداری اسلامی نزدیک تر خواهیم شد وگرنه تغییر نظام بانکداری متداول از لفظ خارج نخواهد شد.
توجه داشته باشید که این دو مؤلّفه ذکر شده، بدون شک، مکمل و لازم و ملزوم هم می باشند و در صورتی که در عملیات مورد نظرمان کاستی و نارسایی وجود داشته باشد به این علت است که این عملیات در چارچوب شرعی انجام نشده است.
از نگاه اندیشمندان بانکداری اسلامی چگونه است؟
به دلیل اینکه در فقه اسلامی ربا حرام است، و دوری از آن از ضروریات دین به حساب می آید. دادن تسهیلات بانکی به افراد متقاضی در قانون عملیات بانکی بدون ربا، به وسیله عقود شرعی که شامل مشارکت حقوقی، مزارعه (مزارعه یکی از روش‌های تأمین مالی کوتاه مدت در بخش کشاورزی است)، قرض الحسنه، مشارکت مدنی،سلف و جعاله، مضاربه (مضاربه قراردادی است که عامل با سرمایه صاحب مال به داد و ستد پرداخته و در برابر آن به نسبت درصدی در سود با وی شریک می‌شود)، مساقات، اجاره به شرط تملیک و… انجام می شود.
به علاوه بانک ها قادر خواهند بود در طرح های تولیدی و عمرانی به صورت مستقیم به سرمایه گذاری بپردازند.
در چه زمانی بانکداری اسلامی تاسیس شد؟
بانک توسعه اسلامی در سال ۱۹۷۵ با هدف ارتقای توسعه اقتصادی در کشورهای مسلمان و به منظور گسترش نهادهای توسعه‌ای منطقه‌ای، همچنین ارائه خدمات مالی توسعه‌ای بر اساس اصول شریعت اسلام تاسیس گردید.
این بانک از زمانی که تاسیس شد نقش موثری در گسترش شیوه‌های اسلامی مالی و انجام تحقیقات ارزشمند در حوزه اقتصاد اسلامی، مالیه و بانکداری ایفا کرده است.
تحولات عمده بانکداری اسلامی در دهه ۱۹۸۰ شامل موارد زیر بود:
- ورود بانکداران نظام بانکی متعارف در ارائه خدمات منطبق بر شریعت اسلامی
- تداوم تحقیقات جدی در خصوص مفاهیم و تئوری
- وارد شدن حمایت از مالیه اسلامی در قوانین اسلامی سه کشور مسلمان
سپس ۳ کشور جمهوری اسلامی ایران، سودان و پاکستان اعلام نمودند که قصد دارند نظام‌های مالی خود را متحول و منطبق بر شریعت اسلام کنند سپس بقیه کشورها مانند بحرین و مالزی، بانکداری اسلامی را در چارچوب نظام موجود خود آغاز نمودند.
اهداف و مهم ترین اصل در بانکداری اسلامی چیست؟
بانکداری اسلامی هم مانند دیگر بانک های دنیا، اهداف بانکداری متداول دنیا را دارند ولی چیزی که بانکداری اسلامی را از بقیه بانک ها متمایز می کند این موضوع است که عملیات بانکداری در بانکداری سلامی بر اساس فقه معاملات اسلامی صورت خواهد گرفت.
مهم‌ترین اصل در بانکداری اسلامی پرهیز از پرداخت ربا یا همان بهره پول و تقسیم سود و زیان حاصل از معامله می باشد.
فلسفه بانکداری اسلامی چیست؟
در شریعت اسلامی تنها چیزی که حرام اعلام شده ربا یا همان بهره است و بقیه درآمدهای سرمایه ممنوع اعلام نشده اند.
به بیان ساده تر هر پیش شرطی برای انتفاع از اصل سرمایه و بدهی ممنوع شده و طبق اصول اسلامی در یک پروژه و ایجاد شغل، نحوه اجرا و به‌کارگیری سرمایه اهمیت زیادی دارد.
بر اساس آیه ۲۷۵ سوره بقره ممنوعیت کار و درآمد بدون ریسک موجب می‌شود که فعالیت‌های مالی در اسلام دارایی‌های واقعی با ارزش افزوده همراه باشد.
بانکداری اسلامی برچه چیزی استوار است؟
بانکداری اسلامی بر اساس موارد زیر استوار می باشد:
- تقسیم ریسک
- دادوستد فیزیکی کالا
- درگیری مستقیم با تجارت و کار
- اجاره و قراردادهای ساختمانی با استفاده از عقود مختلف شرعی
یکی از اهداف بانکداری اسلامی تقسیم ریسک و همچنین مدیریت ریسک برای دستیابی به حاکمیت مشارکت به علاوه همکاری در انجام پروژه‌ها می باشد.
نام سود در اسلام پاداش است و فعالیت‌های مبتنی بر تقسیم ریسک و همچنین استفاده از منابع به منظور بالابردن ارزش سرمایه مجاز شمرده شده.
صکوک یا ابزارهای مالی اسلامی اوراق بهاداری است که طراحی آن بر پایه‌ی یکی از قراردادهای مورد تأیید اسلام بوده است و شما میتوانید برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره این ابزارهای مالی اسلامی روی “همه چیز درباره ابزارهای مالی اسلامی“ کلیک نمایید
