در واقع دلیلی تمام سرمایه گذاری ها بهرمندی از سود و بازده می باشد و افراد در بازار بورس به امید کسب بازدهی مورد قبول به خرید و فروش سهام می پردازند و اما بازده سهام چیست؟
ما در این مطلب به تعریف بازده سهام ،روش های محاسبه سهام که شامل روش سود بر قیمت،روش پیش بینی سود نقدی، روش بازده کل(واقعی)،روش ارزش ذاتی و همچنین به بررسی عوامل تاثیرگذار در بازده سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میپردازیم.
منظور از بازده سهام چیست؟
جهت درک بیشتر در ابتدا به تعریف بازده و سهام ، سپس به بررسی بازده سهام می پردازیم.
- بازده :
بازده پاداشی است که سرمایه گذار از سرمایه گذاری خود در طراحی های مختلف به دست می آورد. این طرح ها شامل (دارایی های واقعی و مالی-طرح ها و پروژه ها) می باشد. بنابراین بازده همان نیروی محرکی است که ایجاد انگیزه می نماید.
در رابطه با مفهوم ریسک و بازده بیشتر بدانبد
- سهام :
سهام یک نوع ورقه بهادار است که نشان دهنده مالکیت و ادعای دارنده آن بر بخشی از یک شرکت و درآمدها و دارایی های آن است که عموما سهام شرکت ها به دو گونه سهام عادی و سهام ممتاز تقسیم شده اند.
- بازده سهام :
معنا و مفهوم بازده سهام (Stock returns) بطور کلی عبارت است از هدف نهایی گزارش هاي حسابداري و مدیریت واحد تجاري تصمیم گیـري منطقـی و افـزایش ثروت سهامداران و معیار تعیین شده جهت شناسایی تغییـرات در ثـروت سـهامداران است .
به زبان ساده تر بازده سهام، همان سود سـالانه و تغییـرات در قیمـت سـهام مـی باشـد کـه تغییـرات (قیمت) ناشی از افزایش سرمایه و سود سهمی از آن حذف گردیـده اسـت.
ایـن بـازده معمـولاً به صورت درصد و نرخ نشان داده می شـود. جهـت محاسـبه بـازده سـهام روش هـاي گونـاگونی وجود دارد که در این تحقیق چهار روش اصلی آن مورد بررسی قرار می گیرد.
روش هاي محاسبه بازده سهام
چهار روش براي محاسبه بازده سهام وجود دارد که ما در این مطلب به صورت تعریفی و فرمولی به توضیح آنها می پردازیم؛ که عبارتند از:
الف) روش سود بر قیمت
در روش سود بر قیمت بازده سهامدار براي یک دوره معین به شرح زیر محاسبه میشود:
ke=e/p
Ke : بازده هر سهم
E : سود سالیانه هر سهم
P : قیمت خرید سهم (ارزش بازار)
نکته : در این فرمول تغییرات قیمت سهام در نظر گرفته نمی شود در حالتی که بخش مهمـی از افـزایش دارایی ســهامداران ناشــی از تغییــرات قیمــت ســهام بوده و ایــن روش کمتــر مورد استقبال سرمایه گذاران قرار می گیرد.
حتما مطالعه کنید : نحوه محاسبه بازده سرمایه گذاری، بازدهی سبد اختصاصی
ب) روش پیش بینی سودنقدي
در روش پیش بینی سود نقدی فرض بر این است که سهامدار، سهم خـود را برای همیشه نگهـداري مـیکنـد بنـابراین منفعت ناشی از تغییرات قیمت سهام (بدلیل عدم مبادله سهم) هیچوق به سهامدار نمی رسد، همچنین سهام حاصل از افزایش سرمایه ، به دلیل عدم احتمال فروش در آینده قابل پیش بینی، به فروش نخواهد رفت. بنابراین تنهـا منفعتـی کـه از خریـد و نگهـداري سـهام نصیب سرمایه گذار میشود سود نقدي (سود تقسیمی) است.
در روش پیش بینی سود نقدی براي محاسبه بازده سهامدار از فرمول زیر استفاده میشود:
Ke : نرخ بازده مورد انتظار سهامداران
Dt: سود نقدي مورد انتظار در پایان سال
.P : قیمت هر سهم در ابتداي دوره
اگر سهامداران انتظار سود نقدي همراه با رشد سالیانه ثـابتی را داشـته باشـند بـازده سـهام دار بـه شرح زیر محاسبه میگردد:
D1: سود تقسیمی هر سهم
g : نرخ رشد سود تقسیمی هر سهم
مدل فوق به مدل گوردون مشهور است و یکی از مدلهاي معمول جهـت محاسـبه بـازده مـورد انتظار سهام داران است.
براي یک دوره سه ساله مدل بسط داده شده گوردون به شرح زیر است:
نکته : محاسبه این نوع بازده بیشتر مورد توجه سرمایه گذارانی است کـه سـهام را بـه منظـور نگهداري بلند مدت خریداري می کنند و هدف آنها سفته بازي سـهام در کوتـاه مـدت نیسـت.
بر این اساس فرض بر این است که سهام در ابتداي یک دوره اي معـین خریـداري شـده و در پایـان همان دوره به فروش رسیده است. این مدل جهت محاسبه بازده مورد انتظار در فرآینـد محاسـبه میانگین موزون هزینه هاي سرمایه هاي استفاده شده است.
ج ـ روش بازده کل (واقعی)
در روش بازده کل بازده سهام از دیدگاه شرکت براي سهامداران محاسبه مـیشـود. بـازده یـک سهم از دو قسمت تشکیل شده است:
- بازده ناشی از دریافت سود سهام
- بازده ناشی از افزایش قیمت سهم در پایان دوره نسبت به اول دوره
بازده واقعی یا بازده کل، مجموعه مزایایی است که در طول سال بـه سـهم تعلـق مـیگیـرد. مجموعه این مزایا شامل موارد به شرح ذیل است:
1 .سود نقدي خالص هر سهم که طبق مصوبه مجمع عمومی صاحبان سهام پرداخت میشود.
2 .افزایشی که قیمت سهام در آخر سال مالی نسبت به ابتداي سال دارد.
3 .مزایاي ناشی از حق تقدم خرید سهام که قابل تقویم به ارزش ریالی است.
4 .مزایایی که از سود سهمی یا سهام جایزه ناشی میشود.
فرمول محاسبه به شرح زیر می باشد:
Re : بازده کل سهام نسبت به اولین قیمت در ابتداي دوره
قبل از تجزیه و تحلیل این روش لازم است تا شرح مختصـري دربـاره هـر کـدام از اجـزاء تشکیل دهنده آن را ارائه دهیم:
- سود نقدي:
سود نقدی، سود تصویب شده در مجمـع عمـومی صـاحبان سـهام جهـت تقسیم بین سهامداران است.سود نقدی از تقسیم آن برتعداد سهام شرکت، سود هر سهم به دست می آید.
- مزایاي حق تقدم:
در محاسبه بازده واقعی اولا سعی بر این است که سهامداران از حـق تقدم استفاده می کند، ثانیاً سهامداران حق تقدم خود را تا پایان دوره محاسبه، نگهداري و سپس آن را به همراه اصل سهم به فروش می رسانند. با توجه به این موارد ارزش حق تقدم بـه صـورت زیر محاسبه می شود:
درصد افزایش سرمایه × (مبلغ اسمی هر سهم ـ آخرین قیمت سهم درپایان دوره) = ارزش حق تقدم
- مزایاي سود سهمی:
در فرمول محاسبه بازده کل فرض بر این است که سـهامدار، سـود سهمی دریافتی را تا پایان دوره نگهداري نموده و سپس آن را به همراه خود سهم و احتمالاً حق تقدم به فروش می رساند. با این فرض ارزش سود سهمی براي سهامدار به قیمت سـهام در پایـان دوره مورد محاسبه در نظر گرفته میشود.
درصد افزایش سرمایه × آخرین قیمت = ارزش سهام جایزه
- اختلاف نرخ ابتدا و پایان دوره:
منظور تفـاوت آخـرین قیمـت سـهام در پایـان دوره مـالی نسبت به اولین قیمت سهام در ابتداي دوره مالی است.
اگر ایـن اختنلاف مثبـت شود ایـن عامـل باعث افزایش نرخ بازده کل و اگر منفی شود باعث کاهش نرخ بازده کل خواهد گردید. بـراي اینکه اختلاف نرخ در مدل تحقیق یابد، باید فرض شـود کـه سـهامدار در ابتـداي دوره اقـدام بـه خرید سهام کرده و در انتهاي دوره اقدام به فروش آن می نماید.
بازده کل به دلیل درنظر گرفتن کلیه منافع، توسط سهامداران جامع به نظر می رسد امـا در نظر نگرفتن ارزش زمانی پول و به کارگیري مفروضات تاریخ خرید و فروش سهامداران از نقاط ضعف آن به شمار میرود.
د) روش ارزش ذاتی
الگوهاي مبتنی بر ارزش ذاتی داراي دو رکن اصلی هستند:
- پیشبینی جریـان هـاي نقـدي آینـده
- نرخ تنزیلی که با استفاده از آن ، ارزش فعلی این جریان هـاي نقـدي محاسـبه مـی شـود
معمـولا در الگوي مبتنی بر ارزش ذاتی فرض می شـود کـه جریـآن هـاي نقـدي آتـی را می توان حـدس و تخمین زد.
روش ارزش ذاتی بر این فرض مبتنی است کـه سـرمایه گـذاران از ریسـک هـاي مربـوط بـه خرید دارایی هاي مالی آگاهی کامل دارند و نـرخ تنزیلـی کـه آنهـا بـراي تعیـین ارزش فعلـی بـه کـار می برند معکوس کننده درجه ریسک این اوراق است.
اوراق بهادار داراي ریسک هاي متفاوتی است که شامل ریسک مـالی و تجاري و نیز ریسک نوسان نرخ بهره و ریسک تورم می شود . اگر شخص فقط در یک نوع اوراق بهـادار سرمایه گذاري کرده باشد نرخ تأمین مالی که مورد استفاده قرار میدهـد مـنعکس کننـده کـل ریسـک آن اوراق بهادار است.
اگر آن اوراق بهادار جزئی از یک مجموعه اوراق بهـادار (پرتفـوي) باشـد، نـرخ تنزیل بر اساس ریسک سیستماتیک آن اوراق تعیین میگردد.
عوامل تاثیرگذار در بازده سهام
براساس پیشینۀ پژوهش و مرور کامل مطالعات انجام‌شده در حوزه عوامل تاثیرگذار در بازده سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، گفتنی است عوامل متعددی در بازده سهام تأثیر می‌گذارند؛
ولی بطور کلی مهم ترین این عوامل:
نسبت های نقدینگی، نسبت های اهرمی، نسبت های فعالیت، نسبت های سودآوری، نسبت های بازار، نسبت های مبتنی بر جریان های نقدی، شاخص های ریسک، مدیریت سود، پیشبینی سود، سرمایه گذاری واقعی و ویژگی های شرکت می باشد.
بر این اساس، فرضیه های پژوهش به‌شرح زیر خواهد بود:
- نسبت های نقدینگی در بازده سهام شرکت ها تأثیر دارد.
- نسبت های اهرمی در بازده سهام شرکت ها تأثیر دارد.
- نسبت های فعالیت در بازده سهام شرکت ها تأثیر دارد.
- نسبت های سودآوری در بازده سهام شرکت ها تأثیر دارد.
- نسبت های بازار در بازده سهام شرکت ها تأثیر دارد.
- نسبت های مبتنی بر جریان های نقدی در بازده سهام شرکت ها تأثیر دارد.
- شاخص های ریسک بر بازده سهام شرکت ها تأثیر دارد.
- مدیریت سود در بازده سهام شرکت ها تأثیر دارد.
- پیشبینی سود در بازده سهام شرکت ها تأثیر دارد.
- سرمایه‌گذاری واقعی در بازده سهام شرکت ها تأثیر دارد.
- ویژگی های شرکت در بازده سهام شرکت ها تأثیر دارد.
